MENDİL a
1. Burun silmek, kimi zaman da terini silmek, el, yüz ya da gözyaşlarını kurulamak amacıyla kullanılan kare .biçiminde küçük kumaş ya da yumuşak kâğıt parçası.
2. Giysiyi tamamlamak için erkek ceketlerinin üst cebine konulan küçük kumaş parçası.
3. Mendil açmak, dilenmek, el açmak. || Mendil kadar, çok küçük alanlar için kullanılır. || Mendil sallamak, bir kimseyi mendil sallayarak uğurlamak ya da selamlamak: Trenin arkasından ona uzun uzun mendil salladı.
—El sant. Yazma mendil, üzerine baskı tekniğiyle desen basılmış mendil. (Kenarları oyalı olur. Topkapı sarayı müzesi'nde değerli örnekleri vardır.)
—Folk. Yas mendili, tabutun üzerine örtülmek üzere hazırlanmış, büyükçe ve genellikle koyu renk ya da siyah mendil. (Üzerine baskı tekniği uygulanarak desenlendirilmiş olanları da vardır. Topkapı sarayı müzesi'nde bulunan Şehzademehmet türbesi’ne ait XV. yy. yas mendilleri, türünün ilginç örnekleridir.) [Bk. ansikl. böl.]
—Giy. Mendil cebi, bir ceketin mendil konulan göğüs cebi. || Cep mendili, bir ceketin üst cebini süslemekte kullanılan fantezi mendil.
—Tekst. Genellikle bir çerçeveyle birlikte bir kare oluşturan bezayağı armürlü dokuma. (Çerçeve, zeminden farklı renk ya da numaradaki ipliklerle ya da bezayağın- dan farklı bir armürle dokunmuş şeritlerle oluşturulur. Kesilen, sonra kenarları bastırılan mendil, pamuktan, kimi kez de keten ya da ipekten dokunur.)
—ANSİKL. Folk. Anadolu folklorunda mendilin bir işlevi de, birbirini seven gençler arasında bir haberleşme aracı olmasıdır. Delikanlılar, sevdikleri kıza ucu yanık mendil gönderirler. Genç kız da delikanlıda gönlü varsa, kendi elleriyle işlediği bir mendili ona gönderir. Mendilin üzerindeki nakışlar, kullanılan renkler ayrı ayrı anlam taşır. Bu mendiller kullanılmaz ve değerli bir armağan olarak saklanır. Eğer herhangi bir nedenle gençlerin arası açıIırsa, mendiller karşılıklı olarak geri gönderilir. Bu, ilişkinin sona erdiğinin işaretidir. Mendil nişan, düğün vb. nedenlerle karşılıklı gönderilen bohçaların da değişmez eşyalarındandır. Her kızın çeyizinde kendi eliyle işlediği birkaç mendil mutlaka bulunur. Mendil bar, halay gibi halk oyunlarında da oyunu yöneten kişi tara- f.ndan bir tür yönetim aracı olarak kullanılır. Oyunu yöneten, öteki oyunculara figürün sona ereceğini, başka figüre geçileceğini vb hareketleri mendilin salınımlarıyla bildirli.
Kaynak: Büyük Larousse
Mendil Nedir?
