Nevruziye Nedir?

NEVRUZİYE a. (fars. nevruz ve ar -iyye'den nevruziyye). Esk. Nevruz günü verilen hediye.

—Ed. Nevruzu konu edinen şiir. (Bk. ansikl. böl.)

—Folk. Nevruz günü nedeniyle yapılan özel macun ve tatlılara verilen ad. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Ed. Divan şairleri nevruzda padişaha, devlet büyüklerine baharın gelişini, doğanın değişmesini vb. konu edinen kaside biçiminde nevruziyeler sunarlardı (örn. Nedim'in "Hoşâ mübarek ümes'ûd rûzi ferrûhdem..." [Ne hoş, kutsal, mutlu, uğurlu gün...] diye başlayan kasidesi). Gazel biçiminde yazılmış nevruziyeler de olurdu (örn. Nef'i’nin "Erişti bahar oldu yine hemdemi nevruz..." [Yine bahar geldi; nevruzun sıkı fıkı arkadaşı oldu...] diye başlayan gazeli). Alevi ve bektaşiler nevruz törenlerinde nevruzu anlatan nefesleri ezgiyle okurlardı (örn. Pir Sultan Abdal'ın "Cümle eşya bugün destur aldılar..." diye başlayan şiiri).

—Folk. Persler döneminde her nevruz günü hekimler ve eczacılar toplanıp özel bir macun yaparlardı. Bu macundan yiyenin o yıl boyunca hastalıklardan korunabileceğine inanılırdı. Zamanla bu gelenek kimi değişimlere uğradı, nevruziye nevruzda yapılan özel bir tatlının adı oldu. Bu tatlı, farsça "sin" harfiyle başlayan yedi madde (sumak, sebze, sümbül, semek [balık], sirke, sîr [sarmısak], senced [iğde]) ve şekerle yapılan bu tatlıya “heft sin” de denir. Tatlının üzerine konan balık, bolluğu ve bereketi simgeler. Kırk bir türlü baharat ve koyuca şerbetle yapılan bir tür macuna da nevruziye denmektedir. Bazı araştırmacılar “nevruziye" adı verilen macunla, Manisa’nın mesir bayramında halka dağıtılan mesir macunu arasındaki benzerliğe dikkati çekerler.