Mevali Nedir?

MEVALİ çoğl. a. (ar mevta'nın çoğl. me- vâH). Esk.
1. Mevlevilik payesine ulaşmış olan kimseler.
2. Köle azat edenler. Mevi-el-mevali (köle azat edenlerin efendisi).
3. Mevali-i kiram, yüksek rütbeli kadılar, hâkimler.

—isi. ve Tar. Dahiliye devrinde üyelerden birinin ya da çoğunluğun isteğiyle kabileye kabul edilenlere mevali denirdi, ilk halifeler döneminde (632-661) ise sözcük arap olmayan müslümanlar, siyasal ve toplumsal yönden Kureyşliler’in egemenliğinde serbest bırakılmış köleler için kullanıldı. Mevali, Şiiliğin ilk yıllarındaki ayaklanmalarda çok etkili oldu. Bu durum, bir tür ırk ayrımı görüşünü savunan şuabiyeye karşı bir tepki olarak ortaya çıktı. Nitekim, ayaklanmaların önde gelenlerinden Muhtar es-Sahafi, Mehdi'nin geleceğini, böylelikle ırkçılığın ortadan kalkacağını savunarak şiileri ayaklandırdı. Bu ırk ayrımına karşı çıkış, sonraki yıllarda müslümanlığın geniş ölçüde yayılmasını sağladığı gibi başlangıçta yalnızca Araplar’a özgü iken giderek tüm dünya tarafından benimsendi ve çağdaş uygarlığın temel ilkelerinden biri oldu.