Mevlevihane Nedir?

MEVLEVİHANE a. Tasav. Mevlevi tekkesi. (Dergâh da denir.)

—ANSİKL. Öteki tarikat tekkelerinden belli bir ölçüde farklı olan mevlevihaneler, çoğunlukla büyük bir bahçe içinde, çeşitli birimlerden oluşurdu.
Bu birimlerin başlıcaları şunlardı:
1. Semahane. Üstü düz tavan ya da kubbelidir. Ortada meydan denilen ve dervişlerin sema yapmalarına ayrılan yuvarlak bir alan ile kıblede bir mihrap bulunur.
2. Türbe. Semahane içinde ya da bahçede mevlevi şeyhlerinin gömüldükleri yer.
3. Çilehane. Dervişlerin manevi yönelen arınmaları ve kendilerini tarikatın güçlüklerine hazırlamaları için yalnız başlarına kaldıkları, ibadet ve riyazetle uğraştıkları yer. (ÇİLE.)
4. Hücre. Dervişlerin birkaç kişilik gruplar halinde yattıkları oda.
5. Selamlık. Şeyhin kaldığı ve konukları kabul ettiği bölüm.
6. Harem. Şeyh ve ailesinin oturdukları konut.
7. Mutfak (matbah) ve kiler. Dervişlerin yemeklerinin pişirildiği, erzakın konulduğu yer.
8. Meşkhane. Yeni dervişlerin sema öğrenimi gördükleri, döşemelerinde iri çiviler çakılı büyük oda.
Mevlevi tekkelerinin en büyüğü, tarikatın merkezi sayılan Konya'daki mevleviha nedir. Bundan sonra İstanbul, Manisa, Gelibolu ve Edirne'dekiler gelir. İstanbul’ un başlıca mevlevihaneleri, bulundukları semtlerin adlarıyla anılan Kulekapısı (Galata), Yenikapı, Kasımpaşa, Beşiktaş, Bahariye ve Üsküdar mevlevihaneleridir. Ayrıca Ankara, Kayseri, Bağdat, Mısır ile Rumeli (Balkanlar) ve Anadolu’nun başka yerleşim merkezlerinde de mevlevihaneler vardır. Mevlevihanelerin büyüklerine “âsitâne", küçüklerine “zaviye” denir.