Karbüratör Nedir?
SMD MiSiM
KARBÜRATÖR a (fr. carburateur). Kumandalı ateşlemek bir benzin motorunu beslemek için hava ve hidrokarbon buharı karışımını uygun oranda otomatik olarak gerçekleştiren aygıt.
—ANSİKL. Karbüratör temel olarak, sabit seviyeli denilen bir kap ile motorun soğukta harekete geçmesini, ralantide çalışmasını ve gaz verildiğinde hızlanmasını sağlayan belli sayıda yardımcı düzenekle donatılmış bir karışım odasından oluşur Sabit seviye kabı, mekanik ve kimi kez de elektrikli bir dağıtım pompasıyla (basınçlı besleme) yakıt deposuna bağlıdır. Bu kaba gelen benzin, uygun bir biçimde daralanmış silindirsel bir şamandıranın etkisiyle hemen hemen değişmez bir seviyede tutulur; şamandıra, serbest uçlu ince uzun bir çubuktan oluşan şamandıra iğnesi'ni harekete geçirir ve bu iğne benzin giriş deliğiyle temas ederek onu tıkar. Kaptaki benzin seviyesi alçaldığında şamandıra iğnesi şamandıranın hareketini izler ve benzin geliş deliğini açar. Benzin kaba dolar, şamandıra yükselir ve iğne, benzin gelişini bir süre için kapatır.
Karışım odası silindir biçimindedir ve bir yandan giriş sistemiyle (hava borusu, hava filtresi ve manifold), öte yandan da giriş manifoldu yardımıyla motorla bağlantı halindedir. Bu oda, sabit seviye kabına doğrudan bağlı, boyutlandırılmış bir lüle ya da bir karbüratör memesi içerir: demek ki karbüratör memesindeki benzin seviyesi kaptaki benzin seviyesiyle aynıdır; ancak bu seviye, karbüratör memesi deliğinin altındadır ve bu sayede, motor durduğu zaman benzinin akması önlenmiş olur. Memenin çevresinde, karışım odası bir hava kanalından oluşan ve yayıcı (difüzör) ya da "venturi" denilen bir daralma gösterir. Bir mil çevresinde devinen ve gaz pedalıyla kumanda edilen bir jikle" kelebeği ya da karbüratör kelebeği, hızlanmaya bağlı olarak, karbüratör memesinin aşağısındaki karışım odasının çapını az ya da çok tıkar.
Motor dönerken yani giriş supabının açılmasıyla silindir ile karbüratör arasında bir bağlantının sağlandığı emme sırasında, pistonun iniş kursu karışım odasına hava girmesini sağlar. Bu hava akımının hızı yayıcı yakınında artar ve bunun sonucunda karbüratör memesi çevresinde oluşan alçak basınç benzinin emilmesine neden olur. Emilen bu benzin püskürür ve benzin buharı ile hava, homojen bir karışım oluşturarak silindire girer. Gaz pedalına basıldığında kelebek açılır ve karbüratör memesindeki emme daha güçlü olduğundan, silindire daha fazla miktarda gaz karışımı girer ve motorun rejimi yükselir
Motor ralantide çalışırken kelebek hemen hemen kapalıdır ve karbüratör memesi üzerindeki alçak basınç çok zayıftır. Motorun ralantide kalması için yardımcı karbüratör kullanılır. Bu karbüratörün deliği, kelebeğin yakınında yer alan ve yalnız ralanti lülesinin bir bölümünü tıkayan giriş borusuna açılır. Kelebeğin ve karışım odası çeperlerinin çevresindeki alçak basınç çok yüksek olduğundan, motor beslenir ve dönmeye devam eder. Yardımcı karbüratörün debisi (ralanti hızı) ve emilen havanın hacmi (karışım zenginliği) ayar vidalarıyla ayarlanır.
Soğuk bir motorla kalkma sırasında, gaz karışımı iyi yanmadığı için bu karışım bir jikle (kimi kez de bir jikle kelebeği) kullanılarak zenginleştirilir. Kapış sırasında kısa sürede hızlanma gerekir ve bu da yalnız karbüratörle elde edilemez. Gaz karışımının geçici olarak zenginleştirilmesi “gaz pedalı pompası" denilen ve gaz kelebeği tarafından kumanda edilen bir hızlandırma pompasıyla sağlanır.
Karbüratörün cinsi, gaz karışımının dolaşım yönüne göre tanımlanır: düşey (emme yönü aşağıdan yukarıya doğru), ters (emme yönü yykarıdan aşağıya doğrü); da yatay.
Son olarak, güçlü motorların beslenmesinde çift ya da çok gövdeli bir karbüratör kullanılır. Bu karbüratörde, bir karbüratörün her parçası birçok kere çoğaltılarak tek bir düzenek içine yerleştirilmiştir. Gövdelerin her biri tüm silindirlerin yarısı kadar silindiri besler ve gaz kelebekleri aynı eksen üzerine yerleştirilmiştir. Kelebeklerin açılışı da ya eş zamanlı ya da kademelidir (bileşik karbüratör).
Motorun rejimi ne olursa olsun, karbüratör yakıt karışımı bileşenlerinin (hava ve benzin) dozajını duyarlı olarak ayarlamalıdır. Motorun rejimine göre hava ve benzin emişinin değerini belirleyen yasalar farklıdır ve ralantide olduğu kadar düşük rejimlerde de, bir benzin fazlalığı içeren ortalama bir ayar kabul edilmelidir. Oysa, günümüzde kent içindeki ve çevresindeki trafik koşulları, eskiden olağandışı olarak kabul edilen bu rejimlerin sürekli kullanımını gerektirir. Bunun sonucunda oluşan eksik yanma, egzostan, karbonmonoksit kadar zararlı olan yanmamış hidrokarbonların çıkmasına neden olur Bu kusur, önyanma sırasında, belli bir miktar sıcak hava katkısıyla yakıt karışımının bu aşırı zenginliği düzeltilerek giderilir. Karışımı fakirleştirmek amacıyla denemeler yapılmış ve başarısız ilk sonuçlardan sonra, bağlı sınırların berisindeki çalışmanın elektronik ayarı sayesinde, fakir karışımlarla çalışma olanaklı duruma gelmiştir. Bununla beraber, önyanma halindeki karışıma katılacak sıcak hava miktarının ayarı hâlâ yetersizdir Bu nedenle karbüratörün kusurları iki yöntemle düzeltilmeye çalışılır: çok gövdeli karbüratörde, gövdelerden her biri dönme hızlarının toplam dizisinin belli bir alanında aygıtın doğru çalışmasını üstlenir ya da benzin püskürtmesi", elektronik bir karbüratörle püskürtülecek miktarın ayarlanmasıyla emilmiş hava akışı içinde doğrudan gerçekleşir
Bir motosiklette, benzin debisi, motorun rejimine göre iğne-memeli bir karbüratörle ayarlanır; bu karbüratörde, karışım odasının içindeki ana meme, daha büyük çaplı ve daha uzun bir oyuğun tabanına vidalanmıştır. Bu uzun oyuğun, koni gövdesi biçiminde işlenmiş iç boşluğunu hemen hemen dolduran iğne, bu boşluk içinde aşağıdan yukarı doğru yer değiştirerek kayar iğne, gaz kelebeğine bağlıdır; bu kelebeğin gidondan (gaz kolu başlayarak esnek bir kabloyla kumanda edilen düşey devinimi de, delik çıkışı ile giriş borusu arasında, gazların geçiş kesitini ayarlar. Karışım odasının tabanında, iğne deliğinin yakınına açılmış delikler, iğne deliğinin çeperine açılmış diğer lüle deliklerine karşılık gelir Bunlar hava girişleridir Karbüratör memesi benzinin içindedir ve üst bölümdeki yedek benzin kapış anında kullanılır.
Sabit seviye kabının çıkışında, benzin, karışım odasının tabanına akar ve ana karbüratör memesini katederek iğneyle ve iğne deliği çeperiyle sınırlanmış halkasal boşlukta sürüklenir Bu durumda, hava, besleme delikleriyle emilir ve benzinle çok zengin bir karışım oluşturur. Yavaş yavaş kalkan gaz kelebeği iğneyi sürükler. Bu devinimde, hatkasâl boşluk büyür ve karışım otomatik olarak zenginleşir Birçok motosiklette ''otomobil” karbüratörleri kullanılır.
Sponsorlu Bağlantılar
Karışım odası silindir biçimindedir ve bir yandan giriş sistemiyle (hava borusu, hava filtresi ve manifold), öte yandan da giriş manifoldu yardımıyla motorla bağlantı halindedir. Bu oda, sabit seviye kabına doğrudan bağlı, boyutlandırılmış bir lüle ya da bir karbüratör memesi içerir: demek ki karbüratör memesindeki benzin seviyesi kaptaki benzin seviyesiyle aynıdır; ancak bu seviye, karbüratör memesi deliğinin altındadır ve bu sayede, motor durduğu zaman benzinin akması önlenmiş olur. Memenin çevresinde, karışım odası bir hava kanalından oluşan ve yayıcı (difüzör) ya da "venturi" denilen bir daralma gösterir. Bir mil çevresinde devinen ve gaz pedalıyla kumanda edilen bir jikle" kelebeği ya da karbüratör kelebeği, hızlanmaya bağlı olarak, karbüratör memesinin aşağısındaki karışım odasının çapını az ya da çok tıkar.
Motor dönerken yani giriş supabının açılmasıyla silindir ile karbüratör arasında bir bağlantının sağlandığı emme sırasında, pistonun iniş kursu karışım odasına hava girmesini sağlar. Bu hava akımının hızı yayıcı yakınında artar ve bunun sonucunda karbüratör memesi çevresinde oluşan alçak basınç benzinin emilmesine neden olur. Emilen bu benzin püskürür ve benzin buharı ile hava, homojen bir karışım oluşturarak silindire girer. Gaz pedalına basıldığında kelebek açılır ve karbüratör memesindeki emme daha güçlü olduğundan, silindire daha fazla miktarda gaz karışımı girer ve motorun rejimi yükselir
Motor ralantide çalışırken kelebek hemen hemen kapalıdır ve karbüratör memesi üzerindeki alçak basınç çok zayıftır. Motorun ralantide kalması için yardımcı karbüratör kullanılır. Bu karbüratörün deliği, kelebeğin yakınında yer alan ve yalnız ralanti lülesinin bir bölümünü tıkayan giriş borusuna açılır. Kelebeğin ve karışım odası çeperlerinin çevresindeki alçak basınç çok yüksek olduğundan, motor beslenir ve dönmeye devam eder. Yardımcı karbüratörün debisi (ralanti hızı) ve emilen havanın hacmi (karışım zenginliği) ayar vidalarıyla ayarlanır.
Soğuk bir motorla kalkma sırasında, gaz karışımı iyi yanmadığı için bu karışım bir jikle (kimi kez de bir jikle kelebeği) kullanılarak zenginleştirilir. Kapış sırasında kısa sürede hızlanma gerekir ve bu da yalnız karbüratörle elde edilemez. Gaz karışımının geçici olarak zenginleştirilmesi “gaz pedalı pompası" denilen ve gaz kelebeği tarafından kumanda edilen bir hızlandırma pompasıyla sağlanır.
Karbüratörün cinsi, gaz karışımının dolaşım yönüne göre tanımlanır: düşey (emme yönü aşağıdan yukarıya doğru), ters (emme yönü yykarıdan aşağıya doğrü); da yatay.
Son olarak, güçlü motorların beslenmesinde çift ya da çok gövdeli bir karbüratör kullanılır. Bu karbüratörde, bir karbüratörün her parçası birçok kere çoğaltılarak tek bir düzenek içine yerleştirilmiştir. Gövdelerin her biri tüm silindirlerin yarısı kadar silindiri besler ve gaz kelebekleri aynı eksen üzerine yerleştirilmiştir. Kelebeklerin açılışı da ya eş zamanlı ya da kademelidir (bileşik karbüratör).
Motorun rejimi ne olursa olsun, karbüratör yakıt karışımı bileşenlerinin (hava ve benzin) dozajını duyarlı olarak ayarlamalıdır. Motorun rejimine göre hava ve benzin emişinin değerini belirleyen yasalar farklıdır ve ralantide olduğu kadar düşük rejimlerde de, bir benzin fazlalığı içeren ortalama bir ayar kabul edilmelidir. Oysa, günümüzde kent içindeki ve çevresindeki trafik koşulları, eskiden olağandışı olarak kabul edilen bu rejimlerin sürekli kullanımını gerektirir. Bunun sonucunda oluşan eksik yanma, egzostan, karbonmonoksit kadar zararlı olan yanmamış hidrokarbonların çıkmasına neden olur Bu kusur, önyanma sırasında, belli bir miktar sıcak hava katkısıyla yakıt karışımının bu aşırı zenginliği düzeltilerek giderilir. Karışımı fakirleştirmek amacıyla denemeler yapılmış ve başarısız ilk sonuçlardan sonra, bağlı sınırların berisindeki çalışmanın elektronik ayarı sayesinde, fakir karışımlarla çalışma olanaklı duruma gelmiştir. Bununla beraber, önyanma halindeki karışıma katılacak sıcak hava miktarının ayarı hâlâ yetersizdir Bu nedenle karbüratörün kusurları iki yöntemle düzeltilmeye çalışılır: çok gövdeli karbüratörde, gövdelerden her biri dönme hızlarının toplam dizisinin belli bir alanında aygıtın doğru çalışmasını üstlenir ya da benzin püskürtmesi", elektronik bir karbüratörle püskürtülecek miktarın ayarlanmasıyla emilmiş hava akışı içinde doğrudan gerçekleşir
Bir motosiklette, benzin debisi, motorun rejimine göre iğne-memeli bir karbüratörle ayarlanır; bu karbüratörde, karışım odasının içindeki ana meme, daha büyük çaplı ve daha uzun bir oyuğun tabanına vidalanmıştır. Bu uzun oyuğun, koni gövdesi biçiminde işlenmiş iç boşluğunu hemen hemen dolduran iğne, bu boşluk içinde aşağıdan yukarı doğru yer değiştirerek kayar iğne, gaz kelebeğine bağlıdır; bu kelebeğin gidondan (gaz kolu başlayarak esnek bir kabloyla kumanda edilen düşey devinimi de, delik çıkışı ile giriş borusu arasında, gazların geçiş kesitini ayarlar. Karışım odasının tabanında, iğne deliğinin yakınına açılmış delikler, iğne deliğinin çeperine açılmış diğer lüle deliklerine karşılık gelir Bunlar hava girişleridir Karbüratör memesi benzinin içindedir ve üst bölümdeki yedek benzin kapış anında kullanılır.
Sabit seviye kabının çıkışında, benzin, karışım odasının tabanına akar ve ana karbüratör memesini katederek iğneyle ve iğne deliği çeperiyle sınırlanmış halkasal boşlukta sürüklenir Bu durumda, hava, besleme delikleriyle emilir ve benzinle çok zengin bir karışım oluşturur. Yavaş yavaş kalkan gaz kelebeği iğneyi sürükler. Bu devinimde, hatkasâl boşluk büyür ve karışım otomatik olarak zenginleşir Birçok motosiklette ''otomobil” karbüratörleri kullanılır.
Kaynak: Büyük Larousse
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.
SİLENTİUM EST AURUM
