Kelebek Nedir?

KELEBEK

1. Güvelerin ve bitlerin dışındaki pulkanatlıların erişkin biçimi.
2. Vidada, somunda vb. kolayca çevrilmeyi sağlayan kelebek biçimindeki parça.

—Balıkç. Balıkçının üzerine oltasını sardığı, ağaçtan ya da herhangi bir başka maddeden yapılmış küçük levha.

—Denize. Dişli kelebek, lombozları ve kaportaları kapatmada kullanılan kelebek biçiminde somun.

—Gemi demirini fundo edileceği ana kadar aynı durumda tutan düzenek.

—Hidr. pnöm. Yerleştirildiği silindirsel boruda, elipsin küçük ekseni çevresinde dönen hafif eliptik tıkayıcı.

—Isıl mot. Bir karbüratörde motorla emilen gaz karışımının hacmini ayarlayan klape. (Gaz pedalı merkez manifoldu içine yerleştirilen ve bir mil çevresinde dönen levhaya etki eder. Bu manifold içinde gaz geçişi kısılarak yakıt karışımı miktarı ayarlanır.)

—Isıt, havld. Hava kelebeği, çekmeyi otomatik olarak sınırlayan düzenek. ll Soba borusu kelebeği ya da damperi, bir soba borusu içine yerleştirilen, çekişi bir dış sapla düzenlemeye yarayan disk.

—Oto. Jikle kelebeği, karışımı zenginleştirmek ve kalkışı kolaylaştırmak için bir karbüratörün hava giriş deliğine yerleştirilen tıkayıcı. ("Jikle” adı verilen ek organlarla aynı görevi yapar.)

—Spor. 1953'te Uluslararası yüzme federasyonumun kabul ettiği, kurbağalamadan türemiş yüzme stili. (Vücut yüz üstü durumunda omuzlar su yüzeyine paralel olmalıdır; iki kol su yüzeyinin üstünden ileri doğru atıldıktan sonra aynı anda geriye doğru çekilir; bütün ayak hareketleri eşanlı olarak yapılmalıdır; yüzücü dönüşlerde ve varışta iki eliyle havuzun kenarına aynı zamanda ve aynı düzeye dokunmak zorundadır. Her kol hareketine iki bacak dalgalanması eşlik edecek biçimde yapılan yunus usulü yüzme bugün yarışlarda kullanılan tek üsluptur.)

—Zool. Kelebek uçuşu, insan gözünün seçebileceği kadar aralıklı kanat çırpmalarla gerçekleştirilen uçuş.

♦ sıf. Kelebek biçiminde olan: Kelebek kolye.

—Giy. Kelebek kravat, yaka altından geçirilerek önde kelebek biçiminde bağlanmış boyunbağı. (Eşanl. PAPYON, PAPYON KRAVAT.)

—Teknol. Kelebek somun, elle sıkılan ya da gevşetilen kanatlı somun.

—ANSİKL. Böcbil. Kelebekler tırtıl halinde aylarca, hatta yıllarca (örneğin Cossus cinsi üyeleri) yaşarlarsa da erişkin hale gelince yaşamları kısa sürer Öyle ki bazı erişkin kelebeklerin ne ağzı ne de hortumu bulunur. (KRİZALİT, LARVA, BAŞKALAŞMA.)

Bazı kelebekler (Erebus, Thysania, Hepialus, tavuskelebekleri, Pavonia) en iri böcekler arasında yer alır; Amerika'da yaşayan bir pervanenin (Thysania agrippina) kanat açıklığı 30 cm'yi bulur. Pulkanatlıların en güzelleri ve en irileri ekvator bölgelerinde yaşar. Siyah hareli, yeşil, sarı ya da mavi kanatlı göz kamaştırıcı Ornithoptera'larÇinhindi’nin, Malezya'nın, Papua'nın ormanlarını doldurur: örneğin Amerika'nın ekvator bölgelerine (sözgelimi Amazon bölgesi) özgü olan mavi parıltılı ya da sedefsi kanatlı olağanüstü güzel Morpho cinsi üyeleri. Kelebeklerin Avrupa'da da göz kamaştırıcı temsilcileri vardır: sözgelimi, değişik pırıltılar saçan Mars'lar, bir pul yapıtı gibi desenli Vanessa'lar, kahverengi bir ton üzerine kırmızı-turuncu şeritli kırmızı Amiral kelebekleri ya da sarı kenarlı Morio'lar; Lahana kelebeği ve Colias’lar, Anthocharis'ler, Argynnis'ler güzellik bakımından ekvatorda yaşayan türlerden hiç de geri kalmazlar. Saturnia'at, SphinxTer, iri kukumavpervanegiller çok gösterişli kelebeklerdir. Mavi Kelebekler yaşadıkları çevrenin renklerine uyarlar; bazıları renk bakımından üzerine kondukları nesnelere ya da başka böceklere şaşılacak kadar benzer.
Son çalışmalarla kelebeklere ilişkin birçok bilgi elde edilmektedir:
— bedenlerindeki ısıl düzenleme (uçan bir kelebeğin iç sıcaklığı, çevre havanın sıcaklığını 20 °C aşabilir ve 32-40 °C arasında kalır);
— uzaktaki kızılötesi ışınları bulmaları ve tırtılların mavi gökteki polartama düzlemini izleyerek bu ışınlara yönelmeleri;
— ses dalgalarının etkisiyle titreşen ve gece kelebeklerinin karnının her iki yanında bulunan kulakdavulu organları aracılığıyla işitmeleri;
— erişkinlerin tarsuslarındaki duyu kıllarında bulunan algılayıcılar sayesinde tat alırlar. Üstüne konulacak bitkinin seçilmesi, özel kimyasal ve bazen de zehirli (tırtılın yiyeceği bitkisel dokuları içeren alkaloitler gibi) maddelere gösterilen tatma tepkisiyle belirlenir.
— sabit bir yönde uçan kelebeklerin mevsimlik göçleri; günümüzde, özellikle kral kelebeğinin (Danaus plexippus) "geriye dönüş uçuşları" yaptığı ve uçuştan önce bedenine büyük ölçüde yağ depoladığı kanıtlanmıştır. Bu yağ, bütün gündüz kelebekleri ve gecekelebeklerinde balözünün dönüştürülmesiyle (çünkü bu hayvanlar, şekerleri kanat kaslannda yakıt olarak doğrudan kullanamazlar) ortaya çıkar.
— oligofaj türlerde üstüne konulan bitkilerin farklı oluşu ya da “coğrafi engellerin" bulunması nedeniyle alttürlerin gelişmesi; nihayet, gözyaşı içen kelebeklerin (gözlere girerek saydam tabakayı çizebilir ya da mikroplar bırakabilir) yol açtığı hastalıklar.

Kelebek
1 . Pul kanatlılardan, vücudu, kanatları ince pullarla ve türlü renklerle örtülü, dört kanatlı, çok sayıda türleri olan böceklere verilen genel ad:
"Kelebek gibi uçmada ruhumuz / Barış dolu bu yıldız bahçesinde."- A. M. Dranas.
2 . sıfat Biçim olarak bu böceklere benzeyen:
"Kaymakam Bey jaketataylı, kelebek kravatlıdır."- T. Buğra.
3 . hayvan bilimi Geviş getiren hayvanların karaciğerlerinde yerleşip en çok öd yollarını tıkayan bir cins asalak hayvan.
4 . Bu hayvanın neden olduğu hastalık.
5 . teknik Vida, somun vb. nesnelerde kolayca çevrilmeye yarayan bölüm.