MARKA a. (alm. mark, işaret; ital. marca'dan).
1. Bir nesneyi, özellikle de ticari bir malı tanıtmaya ya da benzerlerinden ayırmaya yarayan özel işaret.
2. Bu biçimde satılan ürünler: Yalnızca bu markayı kullanın.
3. Para ya da bilet yerine kullanılan plastik ya da metalden yapılmış küçük parça.
—Al. tak. Bir nesne üzerine bir yazıyı ya da bir resmi basmaya yarayan takım.
— Bu işlem sonucunda elde edilen yazı. || Sıcak marka, ağaç, deri, metal üzerine bir havyayla ya da zımbayla sıcak olarak basılan harflerin ya da rakamların tümü. || Vurma marka, markalanacak maddeden daha sert bir malzemeye işlenen ve nesne üzerine darbe etkisiyle basılan yazı ya da işaret.
—Balıkç. Dolaştığı yerleri saptamak için uzun ya da kısa göçler yapan balıklara takılan plastik ya da metal küçük plaka.
—Denize. Bir geçiti, bir tehlikeyi belirtmek, bir balıkçı gemisinin avlanma sahasını sınırlamak için yerleştirilen değişik biçim ve renkteki işaretlerin ya da şamandıraların tümü. || Yelken sporunda, yarış parkurunu sınırlayan işaret ya da şamandıra. || Ambarlarına karışık kargo alan yük gemilerinde, yükleri birbirinden ayırt etmek için balya, sandık, çuval vb. üzerine yağlıboyayla konulan çeşitli işaretler. (Bu yolla, hangi yükün hangi limanda boşaltılacağı kolaylıkla anlaşılır) || Tlrenti markası, tirentinin volta edilecek yerini belirtmek için bu bölüme sarılan branda parçası.
—Kuşç. Davranışlarını incelemek amacıyla, yakalandıktan sonra ya da yuvasından ayrılmadan hemen önce bir kuşun kanadına ya da ayakbileğine takılan plastik (alüminyum da olabilir) halka.
—Mak. san. Marka kalemi, bir ucunda bulunan kabartma bir harfin, bir rakamın ya da bir simgenin izini, bir malzeme üzerine çukur biçimde basmaya yarayan takım. (Marka kalemi, markalanacak nesne üzerine konduktan sonra diğer ucuna bir çekiçle vurularak kullanılır.)
—Marangl. ve Doğramac. Yapılacak işi göstermek ya da birleşme sırasında yararlanmak için bir parça üzerine konulan işaret. (Bk. ansikl. böl.)
—Metalürj. Hadde markası, bir demiryolu rayının gövdesine, yapım yerini, tarihini ve biçimini belirtmek için hadde merdaneleriyle konan iz.
—Teknol. Bir birleştirmenin çeşitli parçalarını, bunları tanımak ve bir araya getirmek için konan işaret. || Hareketli bir organın konumunu yeniden bulabilmek için makinenin sabit bir parçası üzerine çizilen çizgi ya da konan işaret.
—Tekst. Dokuma toplarının başına iğneyle işlenmiş harf, rakam ya da herhangi bir işaret.
—Tic. huk. Sanayide, küçük sanatlarda, tarım ve ticarette üretilen ve satışa çıkarılan her tür malı başkalarınınkinden ayırmak için mal ve ambalaj üzerine konan işaret. (Bk. ansikl. böl.) || Marka tescil belgesi, Sanayi ve ticaret bakanlığı tarafından verilen resmi belge. (Bu belgeye marka sahibinin adı, soyadı, uyrukluğu, ikametgâhı, markanın kullanılacağı mallar ve markanın tescil tarihi yazılır ve marka örneği yapıştırılır.)! Ferdi marka, gerçek ya da tüzel kişiler tarafından kendi başına ve bağımsız kullanılan marka. || Müşterek marka, gerçek ve tüzel kişilerin bir tüzel kişilik oluşturmadan aralarında yaptıkları sözleşme esasları içinde ayrı ve benzer mallar için ortaklaşa kullandıkları marka. || Birlik markası, belirli bir malı üreten kişilerin çıkarlarını korumak ve onları desteklemek amacı ve aralarındaki denetimi sağlamak için kurulmuş, tüzel kişiliği olan kuruluşların kullandıkları marka.
—ANSİKL. Marangl. ve Doğramac. Marangozlukta, döşemecilikte, doğramacılıkta kullanılan markalar, parçalar üzerinde yapılması gereken işlemi (kesme, birleştirme vb.) ya da bu parçaların çatkıda alacakları yeri belirten bir dizi uzlaşmalı işaretten oluşur. Marangozlar markalarını kurşunkalemle koyarlar. Doğramacılar markalama aleti ya da marangoz kalemi kullanır: bu yüzden doğramacıların markaları genelikle düz çizgilerden oluşur.
—Tic. huk. Markalarla ilgili ilk düzenleme, 1888 yılında kabul edilen ve kısaca Alameti farika nizamnamesi diye anılan tüzükle yapılmıştır Bu tüzük Cumhuriyet'ten sonra, 3 mart 1965 tarih ve 551 sayılı Markalar kanunu kabul edilinceye kadar yürürlükte kaldı.
Marka, malın niteliğini güvence altına alan, onu aynı tür mallardan ayıran bir tanıtım işaretidir; malın ya da ambalajın ya da her ikisinin üzerine konur. Markalar ka- nunu’na göre, markaların Sanayi ve ticaret bakanlığı'nca tescil edilmesi gerekir. Marka kullanmak, genel olarak isteğe bağlıdır. Ancak bazı mallarda Bakanlar kurulu marka konulmasını zorunlu kılabilir
Markalar kanunu, bazı işaretlerin marka olarak tescilini yasaklamıştır. Mallar ve ambalaj üzerine baskı, yapıştırma boyama vb. biçimlerde konamayan işaretler; ticaret unvanları dışında beşten fazla kelime içeren işaretler; yalnızca belirli bir renkten, tek bir harften, sayı ve sayılardan oluşan işaretler marka olarak tescil edilemez. Ayrıca amacı ve kullanılış biçimleri yasalara, ahlaka, adaba, kamu düzenine aykırı olan, ulusal duyguları zedeleyen ve halkı aldatacak nitelikteki işaretler de marka olarak kullanılamaz. Aynı mala ilişkin Türkiye'de tescil edilmiş markalarla, bunların benzerleri, marka olarak tescil edilemez.
Bazı markaların tescili, izne bağlanmıştır. Bunlar yabancı resmi işaretler, ulusal işaretler, fikir ve sanat eserlerinden oluşan işaretler ve tanınmış markalardır izni devlet ya da ilgili kişi verir. Bir markayı ilk kez tescil ettiren kişi, o markanın gerçek sahibi sayılır. Tescilden sonra, sicile kaydedilen konular ve sonradan yapılan değişiklikler ilan edilir. Tescili yapılmış marka sahibine bir marka tescil belgesi verilir. Marka hakkı, tescil tarihinden başlayarak on yıl sürer. Markalar Türk ticaret kanunu'nda düzenlenmiş haksız rekabet hükümlerine ve Markalar kanunu'na göre korunur. Yabancı markaların Türkiye'de, türk markalarının yabancı ülkelerde korunabilmesi için bunlar, korunmanın sağlanması istenen ülkede tescil edilmiştir.
Ferdi markalar devredilebilir, satılabilir, haczedilebilir ve miras yoluyla mirasçılara geçebilir. Müşterek markalar ve birlik markaları devir ve temlik edilemez, haciz konusu olamazlar. Markaların devri, kullanıldığı kurumdan ayrı olarak yapılabilir. Markanın kullanma hakkı da bir başka kişiye verilebilir. (LİSANS.)
Marka üzerindeki hak, marka sahibinin markasını kullanmaktan feragat ettiğini bildirmesiyle son bulur. Bu durumda sicildeki kayıt silinerek durum ilan edilir. Ayrıca, yasada öngörülen durumlarda da mahkeme kararıyla marka üzerindeki hakka son verilebilir. Marka koruma süresi olan on yılın geçmesinden başlayarak üç yıl içinde yenileme isteğinde bulunulmayan markaya ait sicil kaydı da Sanayi ve ticaret bakanlığı'nca silinir. Sicilden silinen marka, üç yıl süreyle aynı mal üzerinde kullanılamaz ve başkası adına tescil edilemez.
MARKA a. (sınır anlamına gelen frankça söze.). Tar.
1. Germen kavimlerinde, klan arazileri çevresinde yer alan pek işlenmemiş ortak topraklar (biraz Romalıların sa/fus’una benzer).
2. Karolenjler zamanında, bir sınır yakınında ya da tam olarak otorite altına alınamamış bir bölge de askeri koruma şeridi rolü oynayan belirli toprak parçası.
3. Eski bir karolenj markasından doğmuş eyalet.
4. Bir devletin topraklan çerçevesinde tam otorite kurulamamış ya da düşman bir ülkeye komşu bölge.
—ANSİKL.. Tar. Charlemagne döneminde kurulan belli başlı markalar şunlardır: Saksonya ya da Danimarka markası (Kuzey Almanya’yı gözetimde tutmak için); Elbe yönünde Sorah markası, Tuna üstünde Avarlar ya da Pannonıa markası: İtalya' da Friuli markası, ispanya markasını oluşturan (Ebro'ya kadar) Gothia markası ile Gaskonya markası; bir süre bir bretagne lı'nın yönetimine bırakılan (851’de krallık oldu) Bretagne markası (Maine kontluğu) [753-840], Germanya’da giderek çoğalan markalar arasında, Avusturya ve Prusya devletlerinin çekirdeğini oluşturan Avusturya ve Brandenburg (eski Kuzey Markası) markaları sayılabilir.
Kaynak: Büyük Larousse
Marka Nedir?
