ZABITA a. (ar. zabt 'tan zabıta). 1. ida. huk. Kamu düzenini sağlamak ve suç işleyenleri adli makamlara teslim etmekle görevli iç güvenlik örgütü. (Eşanl. KOLLUK.) [Bk. ansikl. böl ] —2. Kent belediyesinde temizlik, fiyat vb. belediye hizmetlerini denetlemekle görevli örgüt; bu örgüte bağlı memur. (Belediye zabıtası da denir.)
—Vet. Hayvan sağlık zabıtası, yurtdışın- dan ithal edilen, yurtdışından gelip transit geçen ve yurtiçinde bulaşıcı ve salgın hastalıklara tutulduğu bildirilen hayvanların ve bunların barınma yerlerinin ya da kesime verilecek hayvanların sağlık açısından denetlenmesini belirleyen kuralların tümü.
—ANSİKL. ida. huk. Zabıta, iç güvenliğin ve kamu hizmetlerinin korunmasıyla yerine getirilmesinin bir aracıdır Zabıta kuvvetlerinin işlevi iç güvenliği sağlamaktır. Bu nedenle sıkıyönetim durumu dışında,
kural olarak, askeri kuvvetlerin dışındadır. Zabıta kuvvetleri idare makamlarının (mülki idarenin) denetimi altındadır. Zabıta, amaç bakımından idari (önleyici) ve adli olmak üzere ikiye ayrılır, idari zabıta, kamu düzenini bozacak hareketleri önleyerek toplum içinde düzenin sürdürülmesini amaçlar ve tümüyle idare organlarının denetimi altındadır Adli zabıta ise, bir suçun işlenmesinden sonra harekete geçer, suçluyu ve suç delillerini toplayarak adlı makamlara teslim eder. Adli zabıtanın amacı, daha çok adli niteliktedir ve bu zabıta adli makamların (savcıların) otoritesi altında çalışır, işlev bakımından birbirinden farklı olmalarına karşın, Türkiye’de bu iki zabıta aynı örgüt ve personel (polis ve jandarma) taralından yerine getirilir. Tür kiye'de idari zabıtayla adli zabıta arasındaki ayrım, aynı örgüt içindeki basit bir iş- bölümünden ibarettir; idari zabıtadan ayrı bir adli zabıta örgütü henüz kurulmamıştır. Zabıta, çalışma alanı açısından ikiye ayrılır: genel zabıta ve özel zabıta (hizmet zabıtası). Genel zabıta, tüm ülkede güvenliği sağlayan zabıtadır. Genel zabıta hizmet lerı polis ve jandarmayla yürütülür Bu zabıta içişleri bakanlığı’na bağlıdır. Özel ya da hizmet zabıtası, belirli hizmet alanlarında çalışan zabıtadır: orman zabıtası, gümrük zabıtası, sağlık zabıtası vb. Bu zabıta kuvvetleri, ilgili kurumların idare amirlerinin denetimi altındadır Bunların dışında yerel yönetim organlarına (belediye) ve köylere bağlı zabıta da vardır. Belediye zabıtası, belediyenin çalışma alanı içinde zabıta yetkisini kullanır. Bu zabıta, tümüyle belediye başkanının emri altında çalışır. Köy ve mahalle bekçileri de zabıta kuv vetlerinin yardımcısıdırlar.
Kaynak: Büyük L.