Ziyaretçi
CUMHURBAŞKANI
a (ar. cumhur'dan). Bir cumhuriyette devlet başkanının unvanı.
Sponsorlu Bağlantılar
—ANSİKL. 1982 Anayasası'na göre cumhurbaşkanı TBMM tarafından, kırk yaşını doldurmuş ve yükseköğrenim yapmış üyeleri arasından seçilir. 1982 Anayasası meclis dışından da aday gösterilebileceğini kabul etmiştir. Ancak bunun için meclis üye tamsayısının en az beşte birinin yazılı önerisi gereklidir. Ayrıca aday yukarıdaki niteliklere ek olarak, milletvekili seçilebilme koşullarına da sahip olmalıdir. Yeni anayasa, cumhurbaşkanı seçiminde tıkanmaları önlemek için özel bir düzenleme getirmiştir. Oylamalarda üçte iki çoğunluk elde edilemediğinde salt çoğunluğa kadar inilebilecek, yine de sonuç alınamamışsa TBMM seçimleri derhal yenilenecektir. Cumhurbaşkanı yedi yıl için seçilir; bir kimse iki defa cumhurbaşkanı seçilemez. Cumhurbaşkanı seçilenin varsa partisi ile ilişkisi kesilir ve TBMM üyeliği sona erer. Bu kurallar, devletin başındaki kişinin hem partiler hem de organlar karşısındaki tarafsızlığını sağlamak için öngörülmüştür. Göreve başlarken TBMM önünde andiçen cumhurbaşkanının görev ve yetkileri yeni anayasayla artırılmıştır.
Cumhurbaşkanı, “anayasanın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir”. Yasama ile ilgili olarak, TBMM'nin açılış konuşmasını yapmak, TBMM’yi toplantıya çağırmak, yasaları yayımlamak, yasaların bir defa daha görüşülmesini sağlamak için bunları Meclis’e geri göndermek, Anayasa mahkemesi'nde iptal davası açmak ve belli koşulların gerçekleşmesi halinde TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek gibi görev ve yetkileri vardır. Cumhurbaşkanının yürütme alanına ilişkin başlıca görev ve yetkileri de şunlardır: başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek; başbakanın önerisi üzerine bakanları atamak ve görevlerine son vermek; yabancı devletlere Türk devletinin temsilcilerini göndermek, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul etmek; uluslararası antlaşmaları onaylamak ve yayımlamak; kararnameleri imzalamak; sürekli hastalık, sakatlık ve kocama nedeniyle belirli kişilerin cezalarını hafifletmek ya da kaldırmak; Yükseköğretim kurulu üyelerini ve üniversite rektörlerini seçmek (Anayasa md. 104). 1982 Anayasası cumhurbaşkanını bazı yüksek mahkeme üyelerinin seçiminde de yetkili kılmıştır.
Parlamenter rejim gereği cumhurbaşkanı kural olarak sorumsuzdur. Bu bakımdan bütün eylem ve işlemlerinin ilgili bakan ve başbakan tarafından imzalanması gerekir. Aslında, klasik parlamenter rejimde bu kararları alan da Bakanlar kurulu ya da bakanlardır; cumhurbaşkanının imzası zorunludur; ama biçimsel bir anlam taşır. 1982 Anayasası da cumhurbaşkanının sorumsuz olduğunu ve işlemlerinin ilgili bakan ve başbakanca imzalanması gerektiğini belirtmekle birlikte, buna ilk kez önemli istisnalar getirmiştir: bu destek imza şartı, cumhurbaşkanının “tek başına yapabileceği belirtilen işlemler" için geçerli değildir. Ancak anayasa, Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği ile ilgili işlemler hariç "tek başına kullanılabilecek” yetkilerin neler olduğunu belirtmemiştir. Öte yandan, cumhurbaşkanının re'sen imzaladığı karar ve emirler aleyhine, Anayasa mahkemesi dahil, yargı mercilerine başvurulamaz.
Cumhurbaşkanının tek sorumluluğu cezaidir; ancak vatana ihanetten dolayı, TBMM'nin üye tamsayısının en az üçte birinin önerisi ve en az dörtte üçünün vereceği kararla suçlandırılır. Bu davaya Yüce divan sıfatıyla toplanan Anayasa mahkemesi'nde bakılır.
Cumhurbaşkanının geçici olarak görevinden ayrılması durumunda ya da cumhurbaşkanlığı makamının ölüm, çekilme ya da başka nedenlerle boşalmasında yeni cumhurbaşkanı seçilinceye kadar TBMM başkanı cumhurbaşkanlığına vekâlet eder.
1982 Anayasası uyarınca ilk cumhurbaşkanı seçimi için özel bir yöntem uygulanmıştır. Anayasanın geçici 1. md.'si anayasanın halkoyuyla kabulü ile birlikte Milli güvenlik konseyi başkanının "cumhurbaşkanı sıfatını kazanarak" yedi yıllık dönem için, anayasa ile cumhurbaşkanına tanınan görevleri yerine getireceğini ve yetkilerini kullanacağını öngörmüştür.
Son düzenleyen Safi; 13 Mayıs 2017 22:44
X-Sözlük Konusu: ne demek anlamı tanımı.