SİFON a. (fr. sıphon, iat. siphon; yun. sip- horidan). Bir sıvıyı bir düzeyden daha alçakta bulunan bir düzeye, önce yüksekte bulunan düzeyin üzerine çıkardıktan sonra, aktarmaya yarayan ters U biçiminde bükülmüş boru, tüp. (Bk. ansikl. böl. Akışkan. mekan.)
—Ev eşy. Metal hasır geçirilmiş kalın camdan ya da metalden yapılan ve içinde basınçlı maden suyu bulunan sürahi. Suyun, içine daldırılmış bir tüpten fışkırtılması için bir levyeden yararlanılır.
—Mağarabil. Bütünüyle su altında kalmış doğal yol.
—Sıh. tes. Bir su akışı yardımıyla W.-C.'lerdeki ya da pisuvarlardaki pis maddeleri temizlemeye yarayan aygıt. (Birçok tipi vardır: yüksek ya da alçak hazneli sifonlar, basınçlı havalı sifonlar ya da basma musluklu sifonlar.) || Pis kokuların yayılmasını önlemek için bir su tıkacı görevi yapan ve akış borularına bağlı katlamalı bir dirsekten oluşan boşaltma düzeneği. (Bu düzenek, evye, W.-C. gibi sıhhi tesisat öğelerine bağlı olarak kullanılır.)
—Teknol. Kesme sifonu, bir boruya seri bağlanan ve isteğe göre, hidrolik bir siperi bulunan bir odanın doldurulmasıyla gaz akışını kesmeye yarayan aygıt.
—Tip. Organizmanın doğal boşluklarından bazılarını boşaltmak ya da yıkamak için kullanılan aygıt. (Bu aygıtların başlıcaları şunlardır: plevra boşluğu ampiyemini yıkamakta kullanılan Potain sifonu; mideyi yıkamada kullanılan Faucher sifonu; burun yıkamak için kullanılan Weber sifonu vb.)
—Yumş. bil. Bazı yumuşakçalarla tulumlularda, solungaç ve dışkılık deliklerini çevreleyen çıkıntılı ve kasılgan boru. || Kafadanbacaklıların (Nautilus, ammonitler vb.) kavkısının bölmelerinden geçen, hemen hemen bütünüyle kireçleşmiş boru. || Kafadanbacaklıların örtenek boşluğunda bulunan huni biçiminde organ. (Bunun dar deliğinden su şiddetle dışarıya püskürtülebilir ve hayvan bunun tepkisiyle ters yönde, genellikle arkaya doğru ilerler)
—Zool. Solungaç sifonu, tatlısu levreği, dövüşkenbalık, gurami ve Macropoduslar gibi bazı kemiklibalıklarda bulunan havayla solunum organı. (Bu organ birinci solungaç yayının sırt mukozasından çıkan iki kırışık yapracıktan oluşur ve solungaç atardamarlarıyla beslenip jugular toplardamarlarla akaçlanır.)
—ANSIKL. Akışkan, mekan. Bir kolu diğerinden daha uzun olan ters U biçiminde bir borudan oluşan sifon özellikle sıvıları bir kaptan diğerine aktarmaya yarar. Kolları birbirinden farklı N ve N' düzeylerinde bulunan, aynı sıvıdan içeren iki kap içerisine daldırılmış bulunan sıvı dolu bir sifonu göz önüne alalım (şek. 1). Bu takdirde bileşik iki kap sözkonusu olur ve denge oluşabilmesi için N ve N' düzeylerinin aynı bir yatay düzlem içerisinde bulunmaları gerekir. Dolayısıyla bu koşul gerçekleşene kadar sıvı sifon içerisinden akar. Kapların konumları nedeniyle bu mümkün olmuyorsa sıvı N' düzeyi kısa kolun ucuna erişinceye kadar akar ve sifon boşalır; bundan böyle kaplar bileşik olmaktan çıkar.
Kollardan bir tanesi kapla içerisinde bulunan sıvıların hiçbiri içerisinde bulunmuyorsa (şek. 2) bu kolun ucundaki H basıncı atmosfer kısmından serbest yüzeyle sifonun ucu arasındaki z yüksekliğinden kaynaklanan basınç kadar fazladır. Dolayısıyla sıvı bu uçtan akacaktır. Eğer bu daha uzun olan kol ise N düzeyi şifonun açık ucuna eriştiği zaman sifon boşalacaktır; aksi halde N düzeyi kısa kolun alt ucuna eriştiği zaman akış durur (şek. 3).
Uygulamada her şeyden önce sifonu sıvı ile doldurmak, yani sifona "yol vermek” gerekir. Bu işlem tüpün "doğrudan doldurulması" ve daha sonra, küçük kol parmakla tıkandıktan sonra tüpün ters çevrilerek çalışmak üzere yerine yerleştirilmesi ile gerçekleştirilebilir; sıvı tahriş edici değilse sifon emilerek çalıştırılabilir: küçük kol N içerisine daldırıldıktan sonra tüp içerisindeki hava büyük kolun ucundan emilir; böylece sıvı tüpü doldurur.
Kaynak: Büyük Larousse
Sifon Nedir?
