Serpme Nedir?

SERPME a. Serpmek eylemi.

—Graf. sant. Taşbaskı desinatörünün, düzensiz noktalamalar yoluyla bir değer elde etmek için, taşbaskı taşı ya da çinkosunun bazı bölümlerine, bir elek ve küçük bir fırça yardımıyla attığı lekeler bütünü.

—Metalûrj. Toz halindeki emayı, önceden uygun sıcaklığa dek ısıtılmış bir dökme demir parçasının yüzeyine elekle yayma işlemi.

—Tarım. Bir maddeyi toprağın yüzeyine (gübreler) ya da tarım bitkilerinin üzerine (pestisitler) genellikle düzenli biçimde saçma. || Elle serpme her defasında oldukça büyük bir alana yayılacak kadar tohumu avuçlayıp atarak ekme işlemi. (Elle serpme çizgi, ocak ya da küçük püskürtmeler biçiminde ekim karşıtıdır.) [Bk. ansikl. böl.]

♦ sıf.
1. Serpilmiş durumda olan: Serpme beriler.
2. Serpilerek ya da püskürtülerek yapılan: Serpme sıva.

—Balıkç. Serpme ya da saçma ağ, balık avlamak için elle ve yayarak atılan, kenarına kurşunlar dizilmiş koni biçiminde ağ. (Bk. ansikl. böl.)

—Mutf. Serpme hamur, un, tuzlu su vs yumurtayla hazırlanmış hamuru parçalara ayırıp eritilmiş yağda beklettikten sonra yassıltıp elde döndürerek açılan hamur. || Serpme hamur böreği, serpme hamuru parçalara ayırıp ortasına kıymalı ya da peynirli iç koyduktan sonra kızartarak yapılan börek.

—Süslem. sant. Serpme altın, serpme yoluyla yapılan küçük noktalardan oluşan yaldız süsleme

—ANSİKL. Balıkç. Serpme ağının çevresi 15-20 m, yüksekliği 3-4 m'dir. Sivri ucunda ya da dibinde ağı tutup atmaya yarayan uzun bir ip bulunur; ağın sonundaki en geniş bölüme ağız denir. Üç çeşit serpme vardır: basit serpme (gözleri basit ve birbirine eşittir); torbalı serpme (kurşunlan ağa içten bağlanır; kurşunlar torbaları oluşturan yuvarlak bir altşerit biçiminde dizilir); halkalı serpme (ortasında kurşunlara bağlanan iplerin geçtiği bir halka vardır). Serpme kıyıdan ya da tekneden atılır: balıkçı bir eliyle ağın katlanmış durumdaki dibiyle serpmenin ipini, öbür eliyle kurşunların oluşturduğu yuvarlak kesimi tutar; ustaca bir hareketle ağı yayarak balıkların üzerine fırlatır.

—Tanm. Elle serpme ilkel bir teknik değildir. Tümüyle sürülmüş bir tarlayı, yani tarlanın karasaban ya da pullukla sürülmüş olmasını gerektirir ve tohum ekme makinesinin (mibzer) kullanılmadığı yerlerde uygulanır. Elle serpme, başka ekim tekniklerine göre elemeğinde ekonomi sağlarsa da fazla tohum tüketimine neden olur. Uygulaması ancak elemeğinin ucuz olduğu yerlerde elverişlidir. Elle serpme tohum ekme makineleri yaygınlaştıkça ortadan kalkmaktadır.