Veraset Nedir?

VERASET, -tl a. (ar. veraset).
1. Bir mirasta hak sahibi olma durumu, mirasçıltk.
2. Kalıtım.

—Esk. Veraseti ırkiye, doğan kimselerin atalarına benzemesi. || Veraseti selefiye, geçmişlerden alınan kalıtım. || Veraseti şahsiye, herhangi bir yavrunun ana ya da babanın niteliklerini taşıması.

—Anayas. huk. Verasete dayanan iktidar, veraset kurallarına göre geçen iktidar (Veraset yoluyla kazanılan hükümdarlık, bir ülkedeki yasalara göre doğrudan doğruya doğumla kazanılabileceği gibi, hükümdarlığa mirasçı olarak atanmak biçiminde de olabilirdi.) || iktidarın veraset yoluyla geçmesi, iktidarın kan bağı gereğince miras yoluyla geçmesi. (Veraset, yasalarla düzene bağlanabilirdi. En büyük erkek çocuğun iktidara geçeceğine ilişkin bir teamül de vardır. Ancak bu kural sıkça ihlal edilmiştir.)

—Huk. Veraset ilamı, ölenin mirasçılarını ve onların miras paylarını gösteren mahkeme kararı.

—Verg. huk. Veraset ve intikal vergisi, veraset ya da intikal yoluyla, taşınır ya da taşınmaz malların karşılıksız olarak el değiştirmesinden alınan vergi. (Bk. ansikl. böl.)'

—ANSİKL. Verg. huk. Veraset ve intikal vergileri Türk vergi mevzuatında Veraset ve intikal vergisi k. içinde düzenlenmiştir. Kişilerin veraset yoluyla (miras, vasiyet ya da miras sözleşmesi) sahip oldukları taşınır ya da taşınmazlar için veraset vergisi, bağış ya da başka yolla karşılıksız olarak sahip oldukları mallar için de intikal vergisi alınır. Bu iki verginin birlikte uygulanmasının nedeni vergi kaçırma olanaklarını ortadan kaldırmaktır. Çünkü, miras payı üzerinden vergi alınması, sahip olduğu taşınır ya da taşınmaz değerleri mirasçılarına vergisizce geçirmek isteyen kişinin, ölmeden önce bağış yapma yoluna gitmesine neden olabilir. Bu ise, veraset vergisinin matrahını azaltarak vergi kaybına yol açacağından kişilerin hayattayken yaptıkları bağışlar da intikal vergisi adıyla vergilendirilmiştir. Veraset ve intikal vergisinde, verginin matrahı intikal eden malların Vergi usul k.'na göre bulunan değeridir. Bu değerden, yasanın öngördüğü biçimde, varsa bir kısım borçlar ve yapılan harcamalar indirilmekte, ayrıca füruğ (altsoy) ve eşin her biri için kabul edilen istisna miktarı da indirildikten sonra bulunan matraha artan oranlı tarife uygulanmaktadır. Artan orantılık bir yandan matrahın büyüklüğüne, öte yandan da mirasçıların akrabalık derecesine göre değişmektedir.
Veraset savaşı (Avusturya), Prusya, Fransa, Bavyera, Saksonya ve ispanya' yı, Avusturya ile karşı karşıya getiren ve Avusturya'nın müttefiki İngiltere ile Fransa arasında kısmen denizlerde ve sömürgelerde yapılan savaşla büyüyen anlaşmazlık.
Pragmatische' Sanktion'a (1713) rağmen imparator Kari Vl’nın ölümü (1740) Avusturya verasetini gündeme getirdi. Maria -Theresia'nın birçok Avrupalı'nın yasallığına itiraz ettiği tahta çıkışı, özellikle imparatorluk özlemleri olan Bavyera'nın aşırı isteklerine yol açtı.
Anlaşmazlık, PrusyalI Friedrich H'nin Silezya'yı eline geçirmesiyle (aralık 1740 - nisan 1741) başladı ve Kari Albrecht’in Fransa ve Saksonya'nın elinde bulunan Bohemya'yı istilasıyla devam etti. RusyalI Yelizaveta'nın tahta çıkması (5 aralık 1741), Kari Albrecht'in imparator seçilmesi (ocak 1742), Maria-Theresıa'yı güç durumda bıraktı. Silezya'yı Friedrich H’ye bırakarak (temmuz 1742) Bohemya’yı yeniden ele geçirdi (aralık 1742) ve 1743'te Bavyera'yı istila etti. Diğer tarafta İngiliz kralı George II Fransızlar'ı Dettingen'de yendi (27 haziran 1743). Friedrich II Avusturya’ya karşı yeniden savaş açtı ve Bohemya’yı 1744 ağustosunda istila etti. Ancak Maria -Theresia Füssen barışı’yta (22 nisan 1745) bavyeralı rakibinin oğluyla barışarak eşi François de Lorraine'in Franz I adıyla imparator seçilmesini sağladı ve Friedrich ll'yle, ona Silezya’yı veren Dresden barı- şı'nı imzaladı (25 aralık 1745). Savaş Fontenoy'da zafer kazanan (11 mayıs 1745), Hollanda’yı ele geçiren (1746) ve Birleşik Eyaletler'i işgal eden (1747-48) Fransızlar' ın karşı saldırılarıyla gelişti.
Louis XV, sonunda İngiltere’yi barış yapmaya zorladı. Aachen antlaşması’yla (ekim 1748) deniz ticaretine zarar verecek yeni bir savaşın çıkmasına yol açmak istemeyen Fransa, avrupa anakarasında elde ettiği yerleri geri verdi ve denizaşırı statü quo'nun yeniden kurulmasını kabul etti (Louisbourg'a karşılık Madras'ın verilmesi, İngiltere lehine asiento'nun dört yıl uzatılması). Farnese ailesinden Filippo'nun Parma, Guastalla ve Piacenza'nın, Cenova’nın Finale markiliği'ni ve Sardinya'nın Novara'yı almasına karşılık, savaştan en kazançlı çıkan, Silezya'yı kesin olarak kazanan Prusya oldu. Avusturya-prusya anlaşmazlığı, fransız-ingiliz deniz ve sömürge anlaşmazlığı gibi çözümsüz kaldı. ( -* YEDİ YIL savaşı). Avusturya' yı Prusya ve Rusya ile karşı karşıya getiren anlaşmazlık (1778-79). Bavyera seçicisi Maximilian III çocuksuz ölünce (30 aralık 1777) imparator Joseph II, mirası devraldı (ocak 1778). Friedrich II, Bohemya'yı Elbe'ye kadar İstila ederek (temmuz 1778) buna karşı çıktı. Kaygıya kapılan imparatoriçe Maria-Theresia Fransa ve Rusya'nın garantörlüğünde Teschen antlaşmasını yaptı (mayıs 1779). Buna göre Avusturya, Bavyera'nın VVİttelsbachlar’a kalmasını kabul etti ve karşılığında Tuna, inn ve Salzach arasındaki toprakları aldı.
Veraset savaşı (Ispanya), oğlu olmayan ispanya kralı Habsburglu Carlos II' nin ölümünün neden plduğu 1701'den 1714’e kadar Fransa ile İspanya'yı bir av- rupa devletleri koalisyonuyla karşı karşıya getiren avrupa anlaşmazlığı. Louis XIV'ün, imparator Leopold l’in ve Carlos ll’nin eniştelerinin geniş İspanyol mirasında gözü vardı. Carlos II imparatorluğun bölünmesine karşıydı ve bütünlüğün korunmasını istiyordu. Ölümünden bir ay önce vasiyetnamesini yeniden yaptı (2 ekim 1700). Ardılı ve tek vârisi olarak Louis XIV' ün ikinci torunu Anjou dükü Philippe’i, Fransa'nın istememesi halinde, arşidük Karl'ı gösterdi.
Konseyde birkaç günlük tartışmalardan sonra Louis XIV, Felipe V adıvla ispanya kralı olan torunu için vasiyetnameyi kabul etmeye karar verdi, imparatorun dışında, avrupa devletlerinin çoğu kralı tanıdılar. Ama beceriksizce önlemlerle (Felipe V’in Fransa tahtının haklarını koruması, Engel alanlarından hollanda garnizonlarının çıkartılması, İspanyol Amerikası'ndaki transız asiento tüccarlarına giriş vergisi) Louis XIV, İngiltere, Hollanda, imparatorluk ve değişik alman prensliklerinden meydana gelen bir koalisyonun oluşmasına yol açtı (7 eylül 1701). Koalisyon devletleri, 15 mayıs 1702'de Fransa ve ispanya'ya savaş ilan etti. Fransa tek başına savaşmak ve ispanya'ya karşı koymak zorundaydı. Villars'ın Höchstâdt'daki zaferinden (1703) sonra yenilgiler başladı: Cebelitarık (1704), Blenheim (1704), arşidük Karl'ın Carlos III adıyla kendisini ispanya kralı ilan ettirdiği Barcelona (1705), Felipe V Madrid'den kovuldu. Oudenaarde ve ülle'de- ki çatışmalardan (1708) sonra koalisyon devletlerine savaş kazanılmış gibi göründü. Koalisyonun isteği üzerine Louis XIV barış görüşmelerine başladı. Malplaquet ve ispanyadaki Villavioiosa zaferleri koalisyon devletlerini sarstı. Fransızlar'ın başarıları ve özellikle, artık Kari Vl'nın imparatorluğunu kendi yararına kurabilecek duruma gelen arşidük Karl'ın imparatorluğa seçilmesi, Londra öngörüşmelerini (8 ekim 1711), arkasından Fransa ile ateşkes imzalayan (Fontainebleau, 22 ağustos 1712) ve müttefiklerini barış yapmaya iten İngiltere'yi karar vermek zorunda bıraktı. Barış, Utrecht'te, 11 nisan 1713'te, savaşı devam ettiren imparator dışında, Fransa ve koalisyon devletleri arasında imzalandı. Ama Villars’ın başarıları (Denain zaferi, 24 temmuz 1712; Landau ve Freiburg im Breisgau'nun alınması, 20 ağustos ve 31 ekim 1713), Kart Vl'yı Louis XIV ile Rastatt'ta, 6 mart 1714'te barış imzalamak zorunda bıraktı. Buna göre Felipe II ispanya kralı olarak tanındı. İspanyol Amerikası'nı ve Fransa’nın 1700'deki sınırlarını korudu. Ama Fransa ve ispanya krallıklarının ayrılmasını ve İspanyol hükümdarlığının bölünmesini kabul etmek zorunda kaldı; üstelik, Fransa kralı umduğu ya da ispanya verasetinden kendisine kalan bütün toprak ve ticaret üstünlüklerini yitirdi ve önemli ticari ayrıcalıklar (asiento; izin gemisi) sağlayan ve böylece deniz üstünlüğünü kabul ettiren İngiltere lehine Amerika Fransız imparatorluğu’nu parçalamaya başladı.
Veraset savaşı (Polonya), Ispanya'nın, Sardinya’nın ve Bavyera'nın müttefiki Fransa'yı, Rusya ve Avusturya ile karşı karşıya getiren anlaşmazlık (1733-1738).
Saksonya Seçicisi ve Polonya kralı Augustnin ölümü üzerine, Stanisfâvv Leszczvriski, damadı Louis XV’in desteğiyle Varşova Diyet meclisi'nce seçildiği halde (eylül 1733), Rusya ve Avusturya bu onaylamanın tanınmasına karşı çıkarak August lll’ü desteklediler. August III, ülkeyi işgal etti ve Dantzig'e sığınan rakibini ülkeden kovdu. Ruslar’ın karşısında, Dantzig düştü (9 haziran 1734). Bunun yanı sıra, Fransıziar Lorraine’i, arkasından Kehl'i (1733) ve Philippsburg'u (1734) işgal ettiler. 1735'te başlayan görüşmeler Viyana antlaşmasıyla sonuçlandı (1738). Stanistevv, polonya tahtından vazgeçti ve karşılığında Lorraine ve Bar düklüklerini elde etti. İtalya'da don Carlos, Napoli'yi, Sicilya'yı ve Toscana kalelerini aldı; Milano bölgesi ve Mantova imparatorda kaldı.

veraset
isim (vera:set) Arapça

1 . Kalıtım, soya çekim, irs, irsiyet, veraset.
2 . hukuk (mirasta) Hak sahibi olma.

Birleşik Sözler
veraset ilâmı
veraset ve intikal vergisi