Kartallar takımından yırtıcı bir kuş (Falco tinnunculus). Uzunluğu 33-35 cm., ağırlığı ise 200-230 gr. kadardır. Dış görünüşü bakımından kumrudan biraz daha büyük olan bu kuşun sırtı kızıl kahverengidir. Dişilerin sırtındaki koyu renkli lekeler, erkek kerkenezlerinkinden daha çoktur. Kerkenezler, kışın küçük kemiricileri ve özellikle tarla farelerini; yazın büyük böcekleri, kertenkeleleri ve kurbağaları yiyerek beslenirler. Bu yönüyle insanlara yararlı olurlar. Avrupa, Afrika ve Asya'da yaşarlar.
Tanımı
Kerkenezler Orta Avrupa'da şahinden sonra en çok rastlanan küçük bir doğan türüdür.Yaklaşık 35 cm boyları 75cm kanat açıklıkları ile orta boylu kuşlardandır.Dişileri yaklaşık 230gr ,erkekleri de yaklaşık 200 gr ağırlığındadır.Uzun, ensiz ve sivri kanatları; ince ve uzun kuyruğu ile özgün bir yapısı vardır. Erkek ve dişiler arasındaki en belirgin fark başlarıdır;erkeğinin tepe ve ensesi mavimsi gri iken dişinin tepe ve ensesi kızılkahverengidir. Üstten mavimsi görünen kuyruğunun ucunda kalın, siyah bir bant bulunur. El telekleri siyah, omuz ve sırt kısmı kızıldır ve siyah beneklerle kaplıdır. Bıyığı belirgindir. Kuyruğunun sonunda kalın, siyah bir bantla birlikte yaklaşık 8-10 sıra da ince, beyaz bant bulunur. Kuyrukaltı ise açık krem renkli ve hafif kahverengi benek veya çizgiler iel kaplıdır.Karın altı ve kanat altı hemen hemen beyazdır.Bıyık belirgindir. Genç kerkenezler üreme olgunluğuna gelene kadar dişi giysisinde olsalarda kanatları olgun kerkenezlere nazaran daha kısa ve yuvarlaktır.Karın altları dişilere nazaran da fazla ve sıkçizgilidirler.Kerkenezi özellikle uçuşta tanımanın en iyi yolu kızıl sırtını görmektir. Bu özellik karıştırılabileceği bozdoğan (Falco columbarius), delice doğan (Falco subbuteo), aladoğan (Falco vespertinus)'dan en kesin ayrım yoludur. Kerkenezin en çok karıştırılabileceği tür küçük kerkenez (Falco naumanni)'dir. İki türün erkeği kolayca ayrılabilir. Kerkenezde bıyık belirginken erkek küçük kerkenezde bıyık yoktur. Erkek kerkenezin kanat altı ve sırtı siyah beneklerle kaplıdır. Erkek küçük kerkenezin sırtı beneksiz iken kanat altı el ve kol teleklerinde arazi koşullarında gözle fark edilemeyecek kadar silik beneklenme vardır. Dişi ve genç bireyleri çoğu zaman ayırt etmek mümkün değildir. Kerkenezlerde tırnak rengi siyah iken küçük kerkenezde kirli beyazdır.
Beslenmesi;
Açık ve doğal şartlar içinde yaşayan kerkenezlerin besin ihtiyacını tarla faresi ve köstebekler ile yaparlar. Küçük memelere sahiptirler. Bazı şehirlerde yaşayan kerkenezlerin ufak ötücü kuşlar ve serçeler de beslendikleri doğrudur. Ayrıca kertenkeleler, solucan, çekirge yani iri böcekler ile beslenme yaparlar. Kerkenezler genelde kuluçkaya yattıkları zaman memeli bulma sıkıntısının zorluğu ile uğraşırlar. Kısacası; İlk defa uçmaya hazırlanan kerkenez yavruları da böceklere ve omurgasızlara av kabiliyeti başarana dek ısrar etmektedirler. Özgür uçabilen bu kerkenez gövde ağırlığı %25'ine yakın sayıda besine ihtiyacını verir.
Kerkenez (Falco tinnunculus)
