Arama

Türk Devletleri - Celayirliler

Güncelleme: 25 Nisan 2011 Gösterim: 4.667 Cevap: 2
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
25 Ocak 2007       Mesaj #1
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Celayirliler
İlhanlılardan sonra, Irak ve Âzerbaycan’da hakimiyet kuran Türkleşmiş Moğol Hanedanı.
Celâyirlilerin ataları, Cengiz Han'a ilk yıllarında büyük yardımlar yapmış ve bunlardan bazıları mühim devlet kademelerine yerleşmişlerdi. Celâyirlilerden Emir Hasan Büzürg, İlhanlıların ileri gelen komutanlarındandı. İlhanlı Sultanı Ebû Saîd’in ölümü ile çıkan karışıklıktan istifade ederek, devletin idaresini eline geçirmeye çalıştı. 1340 yılında Bağdat’ta bağımsızlığını ilan etti. 1356 yılında ölünce, yerine oğlu Şeyh Üveys geçti. Üveys, Âzerbaycan ve Tebriz’i, peşinden de Musul ve Diyarbekir’i ele geçirdi (1364). Celâyirli Devleti en geniş sınırlarına ulaştı. Şeyh Üveys’in vefatı üzerine, yerine, oğlu Hüseyin geçti (1374). Muzafferîler ve Karakoyunlular'la mücadele eden Sultan Hüseyin'in, kardeşi Ahmed tarafından 1382’de öldürülmesi üzerine iç karışıklıklar başladı. Sultan Ahmed, Âzerbaycan ve Irak’ı, diğer kardeşi Bayezid de Irak-ı Acem ve Doğu Anadolu taraflarını alarak ülkeyi paylaştılar. Fakat 1393’te, Timur Han, Bağdat üzerine yürüyüp Sultan Ahmed’i kaçırttı. MemlukOsmanlılar'a sığındı (1400). Timur Hanla Yıldırım Bayezid Hanın arasının açılmasına sebep oldu. Ankara Savaşı (1402) sonrasında Şam’a sığındı ise de,Timur Hanın baskısı ile Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf’la birlikte hapsolundu. İki sultan, hapiste dostluklarını ilerletip, ülkelerinin sınırlarını tespit ettiler. Serbest bırakıldıktan bir süre sonra Timur Hanın vefat etmesi (1405) üzerine çıkan karışıklıklardan istifadeyle, ülkelerine döndüler. Bir süre devam eden iki sultanın dostluğu, bir yaylak meselesinden dolayı bozuldu (1410). Yapılan savaş neticesinde Ahmed Celayir’i esir alan Kara Yusuf, onu çocukları ile birlikte öldürttü. Bağdat’ta Şah Mahmud adında bir çocuk, Celâyirli tahtına geçirildi ise de Karakoyunlular, Bağdat’ı da ele geçirip Celâyirli hâkimiyetini ortadan kaldırdılar (1411). Celâyirlilerin bir kolu, Irak-ı Arap’ta bir müddet hükümran olduysa da, Karakoyunlu istilası neticesi, hayatiyetleri sona erdi (1432). hâkimiyetindeki Şam’a sığınan Sultan Ahmed, bilahare Bağdat’a geri döndü. Timur’un tekrar gelmesi üzerine,
Celâyirliler döneminde, İlhanlı istilası sırasında yakılıp yıkılan Bağdat, yeniden imar edildi. Yapılan güzel eserlerle şehir, tekrar ilim merkezi olmaya başladı. Emir Hasan’ın başlattığı Mircâniye Medresesinin inşaatı, Şeyh Üveys zamanında tamamlandı. Türk unsurlar, Irak’ın her tarafına yayıldı. Ülkede Türkçe, Arapça'dan sonra ikinci dil oldu. Şairler ve edipler, Celâyirli sarayında toplandılar. Celâyirli idarî teşkilâtı, devamı oldukları İlhanlıların idarî teşkilatının aynısı idi.
Sponsorlu Bağlantılar

Kaynak: Genel Türk Tarihi / dallog.com

Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
25 Ocak 2007       Mesaj #2
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Orta Doğuda Türkleşmiş bir Moğol devleti, Celâyirliler, XIII. yüzyıl ortalarında ilhanlılarla birlikte Orta Doğuya gelmişler, İlhanlı tarihi boyunca önemli roller oynamışlardır.

Sponsorlu Bağlantılar
Celâyirliler, İlhanlılarla birlikte Müslümanlığı kabul etmişler ve kendi dilleri yerine Türkçe konuşmağa başlamışlardır. Celâyirlilerin lideri Şeyh Hasan, 1333 tarihinde İlhanlılar tarafından Anadolu genel valiliğine tâyin edildi. 1336 tarihinde de bu vazifesinden aynla rak kendi başına bir devlet kurdu. Yeni kurulmuş olan bu devlet, Anadolu’nun doğu bölgelerinde geniş toprak sahibi oldu.

Fakat, Timur'un Anadolu'ya doğru olan akınları sırasında, Celâyir devleti, Timur'un egemenliğine geçti. Celâyir beyi Sultan Ahmet, ilkin Mısır Memlüklerine, sonra da Yıldırım Beyazit'e sığındı. Ankara Savaşı yenilgisinden sonra, büsbütün sesini çıkaramaz oldu. Fakat Timur'un ölümünden sonra, yeniden devletinin başına geçti. Bağdat'ı ele geçirdi. Fakat, bu sefer Karakoyunlularlâ devamlı savaşlara girişmek zorunda kaldı. Böylece Celâyir devleti 1411 yılında, Karakoyunluların egemenliğine geçmiş oldu.
ener - avatarı
ener
Ziyaretçi
25 Nisan 2011       Mesaj #3
ener - avatarı
Ziyaretçi
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs

Celayirliler

14. ve 15. yüzyıllarda, merkezi Bağdat olmak üzere kurulan Moğol Devleti (1340-1411). İlhanlı İmparatorluğu'nun parçalanması sonucu ortaya çıkan küçük devletlerden biridir. Devletin kurucusu, İlhanlı emirlerinden Büyük Şeyh Hasan'dır. Şeyh Hasan 1340'ta Bağdat'ta bağımsızlığını ilân etti. Oğlu Şeyh Üveys; Azerbaycan, Tebriz, Musul ve Diyarbekr'i ülkesine kattı. Celayirliler bir ara ikiye bölündüyse de, bu kısa sürdü. Sultan Ahmet Celayir, devletin birliğini yeniden sağladı. Ancak Timur karşısında Sultan Ahmet'in uğradığı yenilgiden sonra Celayirliler Devleti bir daha kendini toparlayamadı. 1411'de Bağdat düştü; 1431'de devlet tamamıyla ortadan kalktı.

Benzer Konular

11 Haziran 2012 / ThinkerBeLL Türk ve İslam Dünyası
19 Haziran 2013 / Misafir Türk ve İslam Dünyası
27 Ağustos 2006 / Misafir Taslak Konular
25 Ocak 2007 / Misafir Türk ve İslam Dünyası
25 Ocak 2007 / M.u.R.a.T Taslak Konular