Arama

Turfan (Doğu Türkistan) Uygur Devleti

Güncelleme: 30 Eylül 2010 Gösterim: 22.346 Cevap: 2
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
6 Nisan 2007       Mesaj #1
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
TURFAN (DOĞU TÜRKİSTAN) UYGUR DEVLETİ

Sponsorlu Bağlantılar
Büyük Kağanlığın yıkılışından sonra Orta Asya'nın zengin ticaret bölgelerine göçeden Uygur boyları, burada Kırgızların öldürdüğü Uygur Kağanının yeğeni Mengli'yi kağan seçtiler. Çin, Tibet tehlikesine karşı bu Uygur devletini tanıdı. 911 yılında bağımsız hale gelen Turfan Uygur Devleti, sahip oldukları ticaret imkânlarını iyi bir şekilde değerlendirerek, ekonomik bakımdan büyük bir güce ulaştı. Maniheizm'in etkisinde bulunan bu bölge Uygurları üzerinde, zamanla İslâmiyet de az olmakla beraber etkili oldu. İlk Müslüman Türk Devleti olan Karahanlılar bu bölgelerde İslâmiyeti yayarken Uygurlarla mücadele ettiler. Çin'e İslâmiyetin girişi de bu Uygurlar aracılığı ile olmuştur.
Turfan Uygur Devleti 1209 yılında Moğolların hakimiyeti altına girdi. Böylece Uygur hakimiyeti bu tarihte bitti. Fakat Moğol devletlerinin gelişmesinde Uygur devlet, bilim, sanat adamları önemli roller üstlendiler. Bu sebeple Uygur medeniyetinin etkileri uzun yıllar kendisini hissettirdi.
Uygurlar, Türk milletinin konar-göçer medeniyetten, yerleşik şehir medeniyetine geçişin de çok etkili oldular. Özellikle tarım ve ticaret, hukuk, matbaa, mimarî, şehircilik ve sanat alanında önemli gelişmeler kaydettiler.
Tarım Havzasında büyük bir Türk yerleşik medeniyetinin temsilcisi ve yaratıcısı oldular.
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
30 Mayıs 2008       Mesaj #2
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Turfan (Doğu Türkistan) Uygur Devleti

Sponsorlu Bağlantılar
İç Asya'ya doğru göçen Uygurların başında Vu-hi Tegin'in kardeşi, Ngu-nie Tegin bulunuyordu. Kendisi 13 Uygur kabile birliğinin son "kagan"ı (846-848) kabul edilmektedir. Batıya gelen bu Uygur kolu Tanrı Dağlan, Beş-balık, Turfan taraflanna yerleşerek, 840'da Ordu - balık'da istilacılar eli ile öldürülen Uygur hakanının yeğeni Mengiryi "kagan" (Ulug Tanrıda kut bulmış Alp Külüg Bilge) seçti (856). Tibetlilerin hücumuna karşı, nüfuzu altında tutmak istediği bu bölgede kendisine bir dost arayan Çin, bu Uygur devletini derhal tanıdı. 873'e doğru "kagan"ın Buku Cin olması muhtemeldir. Tang'lar ismen de olsa kendilerine bağlı ve siyasetlerine uygun bir tutum içinde bulunan bu Uygur devletinin, meçrü Çin idaresine isyan eden Turfan, Beş-balık askerî valilerini ortadan kaldırarak Hami'ye kadar hakimiyet kurmalarına şüphesiz müdahale etmiyorlardı. Bu suretle siyasî nüfuzu gittikçe artan ve İç-Asya'nın ticaret yolları üzerinde olması ile de iktisaden gelişen Uygur devleti aynı zamanda Maniheizm'in bölgede yayılmasına vasıta oluyordu. Nitekim T'ang'ların yıkılışı sırasında Tun-huang askerî bölgesini işgal eden Çinli kumandan, yukarıda bahsettiğimiz muhtar "devlet"ini kurarken "Beyaz elbıse giyen Gök-oğlu" lakabını almıştı (Maniheıstler beyaz giyiniyorlardı). Fakat, bilindiği gibi, Kan-çou Uygurları bu muhtar "devlete son vermişler (911), bu tarihten itibaren Doğu Türkistan Uygur Devleti de müstakil olmuştu.
Bundan sonra, güneyde Tibet, Batı Türkistan'da Karluk bölgesi ile sınırlı ve baçlıca şehirleri Turfan, Kaşgar, Beş-balık, Kuça, Hami olan ülkelerini müdafaa ile iktifa ederek san'at, edebiyat ve ticaret sahasında yükselen bu Uygur devleti ile ilgili siyasî hadiseler hakkında fazla bilgi görülmüyor. Ancak 947'lerde başkentin Koço (Doğu Türkistan'da Turfan'm yakınında Kara-khoço=Kao-ç'ang) şehri ve yazlık merkezin de Beş-balık (Pei-ting) olduğu ve "Kün Ay Tanrıda kut bulmış Ulug kut ornanmış, alpın, erdemin il tutmuş Alp Arslan Kutlug Kül Bilge-Tanrı Han"ın devleti idare ettiği biliniyor. 948'de "Kün Ay Tanrıteg küsönçig körtle yaruk-Tanrı Bögü Tenri-ken"in bulunduğu Khoço'daki bir kitabeden anlaşılmaktadır. Bu Uygur hükümdarları "Iduk-kut" unvanı ile de anılıyor ve başkente "Iduk-kut (îdi-kut) şehri" deniyordu.
Uygurlar hakkında en ilgi çekici bilgiye, Çin'deki Kuzey Sung imparatoru tarafından 981'de Kara-khoço'ya elçi olarak gönderilen Wang Yen-tö'nün seyahat notlarında tesadüf edilmektedir ki, kültür tarihi bakımından büyük değer taşır.
Doğu Türkistan Uygur Devleti'nde, öteki Uygur kolunda olduğu gibi, Budizm çok yayılmış, hatta Maniheizm'den üstün bir mahiyet almış, bunun yanında Nesturi hıristiyanlık ve başlangıçta pek az olmak üzere îslamiyet tesirlerini göstermiştir. Müslüman-Türk Kara-Hanlılar, Kaşgarlı Mahmud'un eserinde (1074) "kafir" diye bahsedilen Uygurlarla mücadele ediyor ve Uygur memleketinde îslamiyeti yaymağa çalışıyorlardı. Sonra îslamiyet Çin'e Uygurlar aracılığı ile girdiği için orada ilk müslüman Çinlilere Huei-ho (Uygur) denilmiştir.
Doğu Türkistan Uygur Devleti 1209'da Cengiz Han'a bağlandığı zaman, başta, o tarihe kadar Kara-Hitaylara tabi durumda olan İdil-kut Barçuk Art-Tegin bulunuyordu.Islam kaynaklannda (Kudame /ölm. 948/, El-Mes'üdî, Gerdîzî, Tamîm b. Bahr, Mervezî, El-îdrîsî /ölm. 1166/) daima "Dokuz-oğuz" (Toquz-guz) diye bahsedilen Uygurların hakimiyeti fiilen sona ermekle beraber, Moğollar tabiiyetinde kalarak Uygur hükümdar ailesi Çin'de Ming devrinin başlanna, yani, son Uygur îdi-kut'u Ho-şang, Ming sülalesi kurucusuna teslim oluncaya kadar (1368) devam etmiştir. Ayrıca, Kara-Hitay devletinde olduğu gibi, meşhur devlet adamı Tata-Tonga ve oğulları ile diğer birçok Uygur, Cengiz Moğolları devletinde de yüksek idarî vazifeler almış ve başta hayvancılık, meyvecilik, dil, yazı olmak üzere Uygur medenî tesirleri Asya'nın doğusunda ve batısında (bilhassa Karluklar, Kara-Hanlılar yolu ile) asırlarca hissedilmiştir.

asla_asla_deme - avatarı
asla_asla_deme
VIP Never Say Never Agaın
30 Eylül 2010       Mesaj #3
asla_asla_deme - avatarı
VIP Never Say Never Agaın
Uygur ve Karahanlilarin üzerinde kuruldugu Isik göl, Ili Havzasi ve Dogu Türkistan'in bir bölümü Çagatay Hanligi'nin çöküsünden sonra, Duglat emirlerinin hâkimiyetine girmisti. Timur'dan sonra kendini toparlayan hanligin idarecileri, putperest Kalmuk, Oyrat gibi kabilelere karsi cihat eden Müslüman kimselerdi. Bunlardan biri Veys Han'dir (1418-1428). Yerine geçen oglu Esen-Buga (1429 -1462), Timurlular ile mücadele etmistir. 17.nci yüzyilda bu bölgelerde Hoca adi verilen yerli kisiler hâkim idi. Mançu Sülâlesi boyunca (1644-1911) Çin'e baglanan bölge halki daha sonra sik sik Çin'e karsi ayaklanmistir. Bunlar'dan 1866 yilinda baslayan, Yakub Bey (Atalik Gazi) tarafindan idare edilen ayaklanma önemlidir. Türkistan'in istiklâlini amaç edinen Atalik Gazi, kendini Kasgar Hani ilân ederek önemli basarilardan sonra müstâkil hale gelmistir (1874). Fakat Çin, Rus ve Ingiliz kiskacina giren Atalik Gazi, çareyi Istanbul'a elçiler göndererek (1870) Sultan Abdulaziz'e tâbi olmakta bulmustur.. Osmanlilar karsilik olarak, o dönemde içinde bulunduklari güç sartlardan dolayi silâh ve iktisadî ögretmenler göndermekten baska yardim yapamamislardir. Atalik Gazi'nin ölümünden sonra ülkesi Çinliler tarafindan tekrar isgal edilecektir (1877).

MsXLabs.org & Osmanlı Tarihi
Şeytan Yaşamak İçin Her Şeyi Yapar....

Benzer Konular

22 Kasım 2016 / Ziyaretçi Cevaplanmış
21 Mart 2009 / The Unique Türk ve İslam Dünyası
5 Kasım 2012 / GÜLGECELER Türk ve İslam Dünyası
27 Aralık 2011 / Misafir Türk ve İslam Dünyası
5 Ocak 2012 / Misafir Soru-Cevap