YETENEK a. (yetmek'ten yet enek)
1. Bir kimsede doğuştan gelen ya da sonradan kazanılan, onun belli bir alanda başkalarından daha az çabayla başarılı olmasını sağlayan eğilim, yatkınlık; kabiliyet: Resme yeteneği yok. (Bk. ansikl. böl. Eğit.)
2. Bir kimsenin herhangi bir alanda gösterdiği güç: Öğrenme yeteneği.
3. Bir alanda kendini kanıtlamış, yetenekli insan, kabiliyet: Büyük bir yetenek. Genç yetenekleri desteklemek.
4. Organların işlevlerini yerine getirme gücü; kabiliyet, hassa: Görme yeteneğini günden güne kaybetmek.
5. iş yeteneği, bir bireyin yapabileceği ve zaman birimine düşen oksijen hacmi olarak belirtilen en yüksek bedensel iş miktarı. (Aerobi yeteneğiyle ölçülen iş yeteneği, bireyin üretebileceği en yüksek bedensel iş miktarının hemen altında gösterebileceği tüm çabalara dayanarak tahmin edilebilir. Aynı şey, Kaslar kütlesini değerlendirme amacını güden bir antropometrik ölçüler topluluğuna dayanarak da tahmin edilebilir. En yüksek çabanın gerçekleştirilmesinin gösterdiği tehlikelerden kaçınmak için bu en yüksek'in altındaki çabadan başlayarak dışdeğerbiçime gidilir.)
—Eğit, özel yetenek sınavı, özel yetenek gerektiren bir yükseköğretim programına başvuranlar arasından istenilen yetenekleri taşıyanları seçip ayırmak amacıyla yapılan sınav. (Bk. ansikl. böl.)
—Elektron. Yetenek çarpanı, çeşitli entegre devre teknolojilerini sınıflandırmak için kullanılan ve bir devre elemanının tükettiği güçle bu elemanın taşıdığı bilginin aktarılma zamanının çarpımına eşit katsayı.
—Ger. day. Bir malzemenin dış kuvvetlere karşı koyabilme gücü (sönümleme yeteneği, biçim değiştirme yeteneği).
—Pedol, Bir toprağın değiş-tokuş yeten- ği. toprağın kolayca bağlayabileceği bir iyonun (amonyum iyonu) toplam miktarı. (Toprağın ince mineral (killer ve hidroksitler] ve organik parçaları [humuslu maddeler], toprakla toprak çözeltisi arasında basit [kalsiyum, potasyum, magnezyum gibi mineral elementler] ya da karmaşık iyonların [organik iyonlar] değiştokuş edilmesine yol açan soğurucu özelliklere sahiptir. Toprağın verimliliği, değiş-tokuş yeteneğine bağlıdır ve gübre atılarak bu yetenek geliştirilmeli ve doyma noktasına yakın olmalıdır.)
--ANSİKL. Eğit. Kimilerine göre, öğrenim gibi eğitim de her bireyin genetik varlığına sıkı sıkıya bağlı yeteneklerine dayanır. Böylece, okulda başarı ve başarısızlık bireylerinin az ya da çok yetenekli olmasının sonucudur. Bu tür savlar öncelikle zekâ ölçümüne ilişkin testlerin ve zihinsel katsayının uygulamasını gündeme getirir ve sonuçlar elde edildikten sonra “daha az yetenekliler” için ilk, orta ve yükseköğrenimde çeşitli aşamalar saptanmasını haklı çıkarır. Başka bir deyişle, bu tutum, bilimsel olarak kanıtlanmış bir ayıklama ve daha başlangıçta, zihinsel yeterlikten yoksun oldukları gerekçesiyle okul çağındaki çocukların üçte birinin planlı bir biçimde, diploma almadan yaşama atılmalarını sağlayabilir. Oysa 1921’de H. VVallon tarafından kurulan Fransız Yeni eğitim grubu ve toplumbilimciler, yetenek kavramının biyolojik verilere indirgenemeyeceği- ni ve toplumsal-ailesel, toplumsal-kültürel ortama ve toplumsal yeniden üretime bağlı olduğunu göstermişlerdi. Bu, çocukta zekânın oluşumda, daha önce VVallon tarafından vurgulanan toplumsal -kültürel ortamın taşıdığı ağırlığın kabul edilmesi demekti. Bourdieu ile Passeron' un gösterdikleri gibi en yeteneklilerin ayrıcalığının temelinde kültürel kalıt ve dil olgusu yatar. Başka araştırmacılar; bütün kişiliği bugünkü toplumun yapısının ve yaşam biçimlerinin derinlemesine belirlediği olgusunu vurguladılar (Lucien Sâve, Marxisme et Thöorie de la personnaiitö [Marxçılık ve kişilik kuramı], 1969). Bu durumda yetenekleri, pedagojik nedenlerin olduğu kadar sistemin de sonuçları olarak anlamak gerekir.
•
Yetenek sınavı. Konservatuvarlar, eğitim fakültelerinin resim, müzik, beden eğitimi ve spor bölümleri, güzel sanatlar fakülteleri vb\e öğrenci alımı, öğrenci seçme sınavı (OSS) puanı ve özel yetenek sınavı sonuçlarına göre yapılır. Merkezi yerleştirme ile bir yükseköğretim programına kesin kayıt hakkı kazanmış adaylar da özel yetenek sınavlarına katılabilirler.
Kaynak: Büyük Larousse
Yetenek Nedir?
