Alfred Nobel

“
Ardımdan bıraktığım gayrimenkulumun ve servetimin tamamı, aşağıdaki şekilde dağıtılacaktır. Kapital, emniyetli bir şekilde Fon'da toplanmalıdır. Bu fon'un geliri her yıl Insanlığa en büyük hizmeti yapan kişilere dağıtılmalıdır. Bu gelir beş ana bölüme ayrılmalı ve aşağıdaki şekilde dağıtılmalıdır. Bir kısım fizik sahasında en büyük keşfi yapan kişiye verilmelidir. Bir kısım kimya sahasında en büyük keşfi yapan kişiye verilmelidir. Bir kısmı fizyoloji ya da tıp alanında en büyük keşfi yapan kişiye verilmelidir. Bir kısım edebiyat sahasında en büyük eseri yazan kişiye verilmelidir. Bir kısım Milletlerarası barış ve kardeşlik için en büyük çalışmayı yapan kişiye verilmelidir. Fizik ve kimya konusundaki keşifler, Isveç ilim konseyince değerlendirilmelidir. Tıp konusundaki çalışmalar Stokholm'deki Caroline Enstitüsü tarafından değerlendirilmelidir. Edebiyat ve barış konusundaki mükafatlar İsveç Parlementosu tarafından seçilen beş kişilik bir heyet tarafından değerlendirilmelidir. En büyük ve kesin arzum mükafatlar adaylara dağıtılırken kesinlikle milliyet tefrika yapılmamasıdır. En mühimi, mükafatı alacak şahıs bir İskandinavyalı da olabilir, olmayabilir de.

Alfred Nobel - İsveç/Stokholm (21.10.1833 / 10.12.1896)

Alfred Nobel, varlıklı bir aileden gelen anne Andriette Ahlsell ile Immanuel Nobel'in üçüncü oğlu olarak 21 Ekim 1833 Stokholm'de dünyaya geldi. Alfred doğduğunda, babası iflas etmişti, dolayısıyla ailesinin maddi durumu iyi değildi. Nobel ailesi 1837'de Finlandiya'ya, 1842 yılında ise St. Petersburg'a taşınır. St. Petersburg'da babası Immanuel Nobel bir atölye açar, annesi ise bir bakkal dükkânı işletir. Baba Nobel, St. Petersburg'da büyük başarı kazanır ve Rus ordusu için silah üretmeye başlar.

Alfred Nobel, özel öğretmenler tarafından eğitilir. Doğa bilimleri, dil ve edebiyat alanlarına yoğunlaşır. On yedi yaşına geldiğinde İsveççe, Rusça, Fransızca, İngilizce ve Almanca'yı akıcı bir şekilde konuşabilmektedir. Fizik ve kimyanın yanısıra, onun bir mühendis olmasını isteyen babasının pek hoşuna gitmese de Alfred İngiliz edebiyatına ve şiire de ilgi duymaktadır.

Babası onu kimya mühendisliği eğitimi görmesi için yurtdışına gönderir. İki yıllık süre içinde İsveç, Almanya, Fransa ve ABD'de bulunur. Paris'te bulunduğu süre zarfında dönemin ünlü kimyageri T. J. Pelouze'nin laboratuvarında çalışır. Burada ayrıca güçlü bir patlayıcı sıvı olan nitrogliserini keşfeden İtalyan kimyager Ascanio Sobrero ile tanışır. Alfred Nobel de nitrogliserin ile ilgilenmektedir. Nitrogliserin, baruttan daha güçlü olmasına karşın, basınç ve sıcaklığın etkisiyle kolayca patlamaktadır. Nobel'e göre bu durum nitrogliserinin pratik kullanımını sınırlandırmaktadır.

Alfred Nobel, 1852'de ailesi tarafından St. Petersburg'a geri çağrılır. Nobel, nitrogliserin ile ilgili çalışmalarına burada devam etmeye çalışır. Ancak, babası Immanuel Nobel'in işleri bozulmaya başlar. Kırım Savaşı'nın sona ermesini takiben Rus ordusu baba Nobel'in işletmesinden silah sipariş etmeyi keser. Baba Nobel, bir kez daha iflas eder. Bunun üzerine baba Nobel iki oğlu Alfred ve Emil ile ile birlikte Stokholm'e geri döner (Diğer oğulları Robert ve Ludvig ise St. Petersburgda kalır).

Alfred Nobel, 1863 yılından itibaren nitrogliserin ile ilgili çalışmalarına Stokholm'de devam eder. 1864 yılında çalışmalarını yürütürken bir patlama olur. Kazada, küçük kardeşi Emil ile birlikte dört kişi hayatını kaybeder. Alfred Nobel'in Stokholm şehri sınırları dahilinde çalışma yapması yasaklanır. Bunun üzerine Alfred çalışmalarına Malaren Gölü yakınlarındaki bir mavnada devam eder.

Nitrogliserin'i patlayıcı madde olarak kullanma yollarını araştırdı ve 1863 yılında Stokholm'de az miktarda nitrogliserin yapmaya başladı. Birkaç ay süren araştırmaların sonunda bir patlama ile laboratuvar yıkıldı. Çalışmalarına devam eden Alfred Nobel 1865'te yeni bir fabrika kurdu, bir süre sonra ikinci fabrikasını da açtı. 1864 yılında araştırmalarının sonucunu aldı ve dinamit barutunu buldu. Araştırmalarına devam eden Nobel, 1877'de Balistit adını verdiği yeni bir çeşit barut tasarladı. 1879'da, Paris yakınlarındaki Servan'da bir laboratuvar kuran Nobel, buradaki çalışmaları sırasında dumansız barut adını verdiği ve eşit miktarlarda nitrogliserinle nitroselüloz karışımından oluşan, itici barutu buldu.

Birkaç yıl sonra kordit adlı patlayıcı madde konusunda İngiliz hükümeti aleyhine dava açtı, ancak davayı kaybetti. Bu dönemde Fransa'ya karşı kurulan bir ittifakta İtalya ile işbirliği yapan Nobel, aleyhindeki kampanyalar sonucunda Paris'i terk ederek İtalya'nın San Remo şehrine yerleşti, laboratuvarını da oraya taşıdı.

Nobel, San Remo'da 1896 yılında beyin kanaması sonucu öldü. Vasiyetinde, mirasının Nobel Ödüllerinin enstitüleştirilmesi yönünde kullanılmasını ve 33.200.000 kronunun her yıl insanlığa hizmette bulunanlara sunulmasını istemiştir.

Bu ödüller, fizik, kimya, tıp veya fizyoloji, edebiyat ve barışa hizmet olmak üzere toplam beş dalda verilecekti. Nobel'in bu vasiyeti önceleri büyük tartışmaya neden oldu. Ancak 1900 yılında İsveç hükümetinin Nobel Vakfı'nı kurmasıyla, Nobel Ödülleri düzenli olarak verilmeye başlandı. Daha sonra 1968'de İsveç Bankası Alfred Nobel'in anısına bir ekonomi ödülü vermeyi kararlaştırdı, ödül ilk kez 1969'da verildi.

Sentetik bir element olan Nobelyum onun anısına bu isim ile anılmıştır.Nobel ödülleri her sene Alfred Nobel'in ölüm tarihi olan 10 Aralık'ta verilmektedir.


Kaynak:Biyografinet

Alfred Bernhard Nobel (21 Ekim 1833, Stockholm, İsveç – 10 Aralık 1896, San Remo, İtalya), İsveçli kimyager ve mühendis, dinamit’in mucidi.
Nitrogliserin’i patlayıcı madde olarak kullanma yollarını araştırdı. 1863 yılında Stockholm’de az miktarda nitrogliserin yapmaya başladı. Birkaç ay süren araştırmaların sonunda bir patlama ile laboratuvar yıkıldı. Çalışmalarına devam eden Alfred Nobel 1865′te yeni bir fabrika kurdu, bir süre sonra ikinci fabrikasını da açtı. 1864 yılında araştırmalarının sonucunu aldı ve dinamit barutunu buldu. Araştırmalarına devam eden Nobel, 1877′de Balistit adını verdiği yeni bir çeşit barut tasarladı. 1879′da, Paris yakınlarındaki Servan’da bir laboratuvar kuran Nobel, buradaki çalışmaları sırasında dumansız barut adını verdiği ve eşit miktarlarda nitrogliserinle nitroselüloz karışımından oluşan, itici barutu buldu.
Birkaç yıl sonra kordit adlı patlayıcı madde konusunda İngiliz hükümeti aleyhine dava açtı, ancak davayı kaybetti. Bu dönemde Fransa’ya karşı kurulan bir ittifakta İtalya ile işbirliği yapan Nobel, aleyhindeki kampanyalar sonucunda Paris’i terk ederek İtalya’nın San Remo şehrine yerleşti, laboratuvarını da oraya taşıdı.
Nobel, San Remo’da 1896 yılında beyin kanaması sonucu öldü. Vasiyetinde, mirasının Nobel Ödüllerinin enstitüleştirilmesi yönünde kullanılmasını ve 33.200.000 kronunun her yıl insanlığa hizmette bulunanlara sunulmasını istemiştir.
Bu ödüller, fizik, kimya, tıp ya da fizyoloji, edebiyat ve barışa hizmet olmak üzere toplam beş dalda verilecekti. Nobel’in bu vasiyeti önceleri büyük tartışma yarattı. Ancak 1900 yılında İsveç hükümetinin Nobel Vakfı’nı kurmasıyla, Nobel Ödülleri düzenli olarak verilmeye başlandı. Daha sonra 1968′de İsveç Bankası Alfred Nobel’in anısına bir ekonomi ödülü vermeyi kararlaştırdı, ödül ilk kez 1969′da verildi.
Sentetik bir element olan Nobelium onun anısına bu isim ile anılmıştır.

nobel vakfı'nın resmi sitesinde verilen bilgilere göre; ünlü mucit ve sanayici alfred nobel 1833’de, stockholm’de doğdu. babası immanuel nobel, aynı şehirde inşaat işleriyle uğraşan mühendisti. aynı zamanda bir mucit olan babası, bu yeteneği sayesinde iflas ettikten sonra gittiği rusya’da zamanın rus ordusu’na silah temin etmeye başlayarak büyük bir servet edindi. bu zor dönemde, anne andriette evin geçimi için bakkal dükkanı işletiyordu. ürettiği deniz mayınları sayesinde ruslar 1853-1856 yılları arasında ingilizlere karşı pek çok muharebeden zaferle çıktılar.

bu maddi imkanlar sayesinde alfred nobel zamanın en iyi hocaları tarafından yetiştirildi. alfred, babasının muhalefetine rağmen edebiyata olan ilgisinde ısrar edince, babası onun daha çok bilinçlenmesini sağlamak ve kimya mühendisliği eğitimi alması için zamanın en iyi okullarının bulunduğu ülkelere gönderdi. henüz 17 yaşında olmasına rağmen, rusça, fransızca, ingilizce, almanca ve isveççe bilen genç alfred, iki yıl süren bu eğitim amaçlı dünya seyahati süresince isveç, almanya, fransa ve amerika birleşik devletleri’ni görmüş oldu.

fransa’dayken, dünya’da en çok sevdiği şehir olan paris’te zamanın meşhur kimyageri profesör pelauze’nin özel laboratuarında çalıştı. orada kendisi gibi genç bir kimyager olan italyan ascanio sobrero ile tanıştı. bu buluşma, tarihi değiştirecek, “nitrogliserin” insanlığın hizmetine sunulacaktı.

aslında sobrero nitrogliserin’i bir deney esnasında tesadüf eseri elde edeli ve etkilerini gözlemleyeli yaklaşık üç yıl olmuştu. ancak henüz pratik kullanımına ilişkin bir gelişme sağlanamamıştı. alfred nobel, bu icadın önemini hemen kavradı ve çalışmalara başladı.

nitrogliserin’in o güne kadar kullanılamama nedeni, son derece kararsız bir yapıya sahip oluşuydu. isıya karşı aşırı duyarlı olan madde, onun teknoloji amaçlı neredeyse kullanımını imkansız kılıyordu. alfred nobel’in üzerinde durduğu konu, bu maddenin kararsızlığının nasıl engellenebileceği idi. bu tehlikeli maddenin güvenli biçimde kullanımı ve patlamaların kontrol edilebilmesini sağlamak için çareler aramaya başladı.

o dönemde amerika birleşik devletlerinde bulunan isveç kökenli mühendis john ericsson’u ziyarete gitti. oradaki çalışmaları devam ederken rusya’da işleri büyütmüş olan babası onu kendisine yardım etmesi için çağırınca nitrogliserin üzerine deneyler yapmak için de çok büyük bir fırsat yakalamış oldu. rusya’ya gidince babasına nitrogliserinden bahsetti ve bu maddeyi kullanarak ticari ve teknolojik kullanıma uygun bir patlayıcı elde etmek için ikisi birlikte deneylere başladılar. bu sırada savaş sona erince rus ordusuna malzeme üretmekte olan baba nobel yine iflas etti ve aile tekrar dağıldı. kardeşlerden ikisi rusya’da kaldı ve sonradan petrol endüstrisi alanındaki başarılarıyla zamanın en zenginleri arasında yer aldılar.

tarihe geçecek olan trajik kazanın kahramanları olan diğer iki kardeş, alfred ve emily ise babalarıyla birlikte stockholm’e döndüler(1863). alfred nobel son derece tehlikeli ve riskli deneylerine devam etti. 1864 yılında, içlerinde kardeşi emily’nin de olduğu çok sayıda insan, bu deneylerin birinde oluşan patlama nedeniyle hayatını kaybedince, kamuoyunda çok büyük bir tepki doğdu ve nitrogliserin içeren deneylerin stockholm şehir sınırları dahilinde yapılması yasaklandı.

bütün bunlara rağmen nitrogliserin içeren bir patlayıcıyı seri üretebilme hayalinden vazgeçmeyen alfred nobel, malaren gölü’ne taşıdı ve deneylere devam etti. nitrogliserini değişik maddelerle karıştıran nobel, en sonunda bir tür dolgu malzemesi olan silika kullandığında oluşan yumuşak, yani işlenebilir bir maddenin güvenle kullanılabileceğini gördü. maddenin biçimlendirilebilir olması, kayalarda açılan deliklere kolayca yerleştirilebilen silindir biçiminde patlayıcı üretimine de,olanak sağlıyordu. 1867’de bu maddenin patentini “dinamit” adı altında aldı.

bu aşamadan sonra olaylar çok hızlı gelişti. yine kendi cadı olan bir “patlayıcı kaplama” sayesinde “dinamit”in patlamasını da kontrol altına almış oldu. inşaat ve madencilik alanında çığır açan bu yeni buluş bütün dünyadan rağbet gördü. alfred nobel, kısa süre içinde 20 farklı ülkede kurulmuş 100’e yakın şirketin sahibi uluslar arası üne sahip büyük bir işadamı olmuştu. bir yandan dünyayı geziyor, ancak gittiği hemen her yerde kurduğu laboratuvarlarda icatlarına devam ediyordu. 1896 yılındaki ölümüne kadar alfred nobel’in sahip olduğu patent sayısı 355’ti.