Joseph Alois Schumpeter

Schumpeter Joseph Alois

(d. 8 Şubat 1883, Triesch, Moravya - ö. 8 Ocak 1950, Taconic, Connecticut, ABD)
Moravya asıllı ABD’li iktisatçı ve sosyolog.

Kapitalist gelişmeye ve iktisadi dalgalanmalara ilişkin kuramlarıyla tanınır.
Çernovtsi, Graz ve Bonn üniversitelerinde ders verdi. 1919’da kısa bir süre Avusturya hükümetinde maliye bakanı olarak görev yaptı. ABD’ye gittikten sonra Harvard’da öğretim üyesi olarak çalıştı (1932-50). Capitalism, Socialism and Democracy (1942; Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi, 1966, 1981) adlı yapıtında, kapitalizmin kendi dinamiklerinden kaynaklanan sorunlar yüzünden yok olacağını ve yerini bir tür kamu denetimine ya da sosyalizme bırakacağını savundu.

History of Economic Analysis (1954, yb 1966; İktisadi Analizin Tarihi) adlı yapıtı iktisatta analitik yöntemlerin gelişimine ilişkin kapsamlı bir çalışmadır. Öbür yapıtları arasında Theorie der Wirtschaftlichen Entwicklung (1912; İktisadi Gelişme Kuramı) ve Business Cycles: A Theoretical, Historical and Statistical Analysis of the Capitalist Process (1939, 2 cilt, yb 1964; İktisadi Dalgalanmalar: Kapitalist Sürecin Kuramsal, Tarihsel ve İstatistiksel Bir Analizi) sayılabilir.

Joseph A. Schumpeter

Schumpeter, 1883-1950 yılları arasında yaşamış Avusturyalı, İktisat Profesörü'dür. Sosyolog ve Tarihçi yönünün iktisadi düşüncelerine derinlik ve enginlik kattığı pek çok düşünür tarafından kabul edilen Schumpeter’in temel ilgi alanı kapitalist endüstriyel toplumun gelişme sorunudur. Schumpeter, bu gelişme sorununu ele alırken, kendi kendini yenileyen statik bir akım tablosu yerine dinamik bir gelişme modeline yoğunlaşmıştır. Gelişmeyi denge çizgisinin aşılması ve yeni bir denge çizgisine yönelmek olarak tanımlayan Schumpeter’ göre, bunu başarabilecek olan tek faktör vardır ki o da girişimcidir.

Schumpeter’in yaklaşımları ile ayrı bir önem kazanan girişimci, üretim faktörlerinin içeriğinde yenilik (inovasyon) yaparak (statik ve atıl) girişimcileri de harekete geçirmektedir. Diğer bir ifadeyle, yeniliklere öncülük edenler dinamik girişimcilerdir. Üretim tekniğine ve içeriğine hemen uygulanabilecek olan yenilikler, üretim faktörlerinin bileşimine değişiklik getiren ve bu sayede girişimci kârını artıran faaliyetler olarak tamamlanmaktadır. Schumpeter ünlü eseri Business Cylcles’da yeniliği özetle, üretim fonksiyonunda değişiklik olarak tanımlamaktadır.Yenilik konusundaki düşüncelerini, 1942 yılında kaleme aldığı Capitalism, Socialism and Democracy adlı eserinde yaratıcı yıkım yaklaşımı çerçevesinde ele alan Schumpeter’in yaratıcı yıkım tezine Marx’ın artı değer kuramı kaynaklık etmiştir.

Schumpeter’e göre, “…kapitalist mekanizmayı çalıştıran ve çalışmasını devam ettiren; yeni tüketim maddeleri, yeni üretim metotları, yeni ulaşım metotları, yeni pazarlar, yeni endüstriyel örgütlenme tipleri, çeşitleridir ve bütün bunlar kapitalist teşebbüs tarafından oluşturulmuşlardır...Yeni milli pazarların veya dış piyasaların açılması; el sanatları atölyelerinden, yoğun ve büyük işletmelere geçiş, kapitalist sistemi durmadan, yorulmadan içinden bir ihtilal, yenilenme havasında tutmakta; bütün bu elemanlar gene devamlı olarak eski faktörleri yok etmekte, yenilerini oluşturmaktadır. Bu ‘Yaratıcı Yıkım Gelişimi’ kapitalizmin esas temelidir; ister istemez her kapitalist teşebbüs er geç bu gelişime ayak uydurmak zorundadır…”

Yaratıcı Yıkım yaklaşımına göre, yenilik yapmayan, yenilikçi ol(a)mayan girişimci özelinde firmaların ve ekonomilerin rekabetçi gücü azalmaktadır. Schumpeter’e göre yenilikler, tüketicinin tanımadığı yeni bir malın veya kalitenin üretimi, yeni bir üretim metodunun uygulanması, yeni bir piyasanın açılması, yeni hammadde ve yarı mamul kaynaklarının elde edilmesi ve yeni bir organizasyonun gerçekleştirilmesi olmak üzere beş noktada ortaya çıkmaktadır.

Ekonomik aktivitelerin her aşamasında ortaya çıkan ve bilgi üretimine (ar-ge faaliyetlerine) bağlı olan yenilikleri –legal veya illegal- yollardan edinemeyen firma ve/veya ekonomilerin geleceğinin (parlak) olamayacağı 1900’lü yılların başlarından beri dile getirilmekte iken, kriz dönemlerinde ilk terk edilen faaliyetlerin yenilik üretmeye yönelik faaliyetler olması gerçek bir krizin öncüsü olarak alınmalıdır.

Kaynak: İktisadiyat (Sabri F. Ülgener, Makaleler, Derin Yayınları)