Gen Havuzu
VIP VIP Üye
Gen Havuzu
Gen havuzu, bir populasyondaki tüm bireylerin taşıdığı genlerin toplamı için kullanılan terimdir; bir populasyonun tüm bireylerinin kalıtım materyali olan DNA’larının tamamına verilen isimdir. Her canlı türünün bütün bireylerinin taşıdıkları farklı genetik özelliklerin tümünün toplamına o türün "gen havuzu" denir. Havuz denmesinin sebebi, tüm farklı özelliklerin bir arada değerlendirilmesi anlamında kullanılmaktadır. Kalıtsal olarak genlerde taşınan her türlü fonksiyon, hastalık, direnç, yetenek, özellik, renk, vs bu havuz içinde toplanır. Tek bir bireyin değil, tüm populasyonun genlerinin toplamıdır.
Bir bireyin kalıtsal yapısı genotip (organizmanın genetik yapısı) olarak tanımlandığında, bir populasyonun kalıtsal yapısı da "gen havuzunu" oluşturur. Her türün gen havuzu sabittir. Bu havuz içindeki genler karşılıklı çaprazlanmalar sonucunda ortaya çıkan yeni nesillerde farklı kombinasyonlarda bir araya gelirler. Fakat tür hep aynı türdür. Sadece çeşitlenmeler artmıştır. Bu çeşitlenmenin de her tür içinde belli bir limiti vardır ve bu limitin ötesinde bir çeşitlenme mümkün değildir.
Mendel'in yasaları ile bireysel kalıtım üzerine yoğunlaşan bir çok araştırmacı, iki koyu gözlü atadan neden mavi gözlü bir çoçuğun meydana geldiğini araştırmaya başlamış, daha sonra evrim konusu kalıtsal açıdan gündeme gelince, populasyon genetiğinin önemi anlaşılmaya başlamıştır (bak. Populasyon ve Populasyon Genetiği). Çünkü bireylerin populasyonda genleri taşıyan aracılar olduğu farkedilmiştir.
Örneğin 100 dönümlük bir buğday tarlası içinde 100'lerce farklı türden buğday bulunabilir. Bu buğdayların her bir türü kendine has özellikler içerir. Mesela A türü X gen bozukluğuna sahip olabilir. Bu bozukluk A türünün bir bireyinde görünmeyebilir. Ama genlerinde anne veya babasından bu bozukluğu almıştır ve taşıyıcıdır. B türü de yine aynı şekilde Y gen bozukluğunun taşıyıcısı olabilir.
Eğer 2 tür arasında self sterilite denilen farklı türlerin birbirini dölleyememesi olayı gerçekleşmemiş ve 2 tür arasında bir dölleme meydana gelmiş ise ortaya çıkacak olan yeni tür (birey) XY şeklinde bu bozukluğun taşıyıcısıdır. Fenotipte (fiziksel görünüm) bu ortaya çıkmayabilir, ancak genoptipinde (kalıtsal görünüm) bu X ve Y bozukluklarını taşır.
Türleri arası gen alış-verişi olarak açıklanabilir. Bu şekilde farklı türlerin birbirleri ile gen alış-verişi yapması ile biyolojik çeşitlilik oluşur.
Bir canlı türünün gen havuzunda bulunan bütün özellikler, varyasyon sayesinde çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilir. Eşeyli üreme aracılığıyla bir bireyde bulunabilecek bütün genler aynı gen havuzundan gelir.
Örneğin varyasyon sonucunda, bir sürüngen türünün içinde ortalamaya göre biraz daha uzun ayaklı ya da biraz daha kısa ayaklı cinsler ortaya çıkabilir, çünkü kısa ayak bilgisi de, uzun ayak bilgisi de sürüngenlerin gen havuzunda vardır.
Bitki teknolojisinde de aynı durum söz konusudur. Şeker pancarı bu konuda iyi bir örnektir. 1800'lü yıllardan başlayarak şeker pancarı üreticileri iyi cins şeker pancarlarını birbirleriyle türeterek yeni cinsler oluşturmuşlardır. 75 yıllık bir çalışmanın sonucunda şeker pancarının içerdiği şeker oranının %6'dan %15'e yükseltilmesi mümkün olmuştur. Ancak bir süre sonra şeker pancarındaki iyileşme durmuş ve şeker oranı daha fazla yükseltilemez hale gelmiştir. Çünkü şeker pancarının genetik bilgisinin izin verdiği değişimin sınırına ulaşılmıştır ve bunun ötesinde, artık bu bilginin çapraz çiftleştirme yöntemiyle geliştirilmesi mümkün olmamaktadır.
- Derlemedir -
Sponsorlu Bağlantılar
Bir bireyin kalıtsal yapısı genotip (organizmanın genetik yapısı) olarak tanımlandığında, bir populasyonun kalıtsal yapısı da "gen havuzunu" oluşturur. Her türün gen havuzu sabittir. Bu havuz içindeki genler karşılıklı çaprazlanmalar sonucunda ortaya çıkan yeni nesillerde farklı kombinasyonlarda bir araya gelirler. Fakat tür hep aynı türdür. Sadece çeşitlenmeler artmıştır. Bu çeşitlenmenin de her tür içinde belli bir limiti vardır ve bu limitin ötesinde bir çeşitlenme mümkün değildir.
Mendel'in yasaları ile bireysel kalıtım üzerine yoğunlaşan bir çok araştırmacı, iki koyu gözlü atadan neden mavi gözlü bir çoçuğun meydana geldiğini araştırmaya başlamış, daha sonra evrim konusu kalıtsal açıdan gündeme gelince, populasyon genetiğinin önemi anlaşılmaya başlamıştır (bak. Populasyon ve Populasyon Genetiği). Çünkü bireylerin populasyonda genleri taşıyan aracılar olduğu farkedilmiştir.
Örneğin 100 dönümlük bir buğday tarlası içinde 100'lerce farklı türden buğday bulunabilir. Bu buğdayların her bir türü kendine has özellikler içerir. Mesela A türü X gen bozukluğuna sahip olabilir. Bu bozukluk A türünün bir bireyinde görünmeyebilir. Ama genlerinde anne veya babasından bu bozukluğu almıştır ve taşıyıcıdır. B türü de yine aynı şekilde Y gen bozukluğunun taşıyıcısı olabilir.
Eğer 2 tür arasında self sterilite denilen farklı türlerin birbirini dölleyememesi olayı gerçekleşmemiş ve 2 tür arasında bir dölleme meydana gelmiş ise ortaya çıkacak olan yeni tür (birey) XY şeklinde bu bozukluğun taşıyıcısıdır. Fenotipte (fiziksel görünüm) bu ortaya çıkmayabilir, ancak genoptipinde (kalıtsal görünüm) bu X ve Y bozukluklarını taşır.
Türleri arası gen alış-verişi olarak açıklanabilir. Bu şekilde farklı türlerin birbirleri ile gen alış-verişi yapması ile biyolojik çeşitlilik oluşur.
Bir canlı türünün gen havuzunda bulunan bütün özellikler, varyasyon sayesinde çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilir. Eşeyli üreme aracılığıyla bir bireyde bulunabilecek bütün genler aynı gen havuzundan gelir.
Örneğin varyasyon sonucunda, bir sürüngen türünün içinde ortalamaya göre biraz daha uzun ayaklı ya da biraz daha kısa ayaklı cinsler ortaya çıkabilir, çünkü kısa ayak bilgisi de, uzun ayak bilgisi de sürüngenlerin gen havuzunda vardır.
Bitki teknolojisinde de aynı durum söz konusudur. Şeker pancarı bu konuda iyi bir örnektir. 1800'lü yıllardan başlayarak şeker pancarı üreticileri iyi cins şeker pancarlarını birbirleriyle türeterek yeni cinsler oluşturmuşlardır. 75 yıllık bir çalışmanın sonucunda şeker pancarının içerdiği şeker oranının %6'dan %15'e yükseltilmesi mümkün olmuştur. Ancak bir süre sonra şeker pancarındaki iyileşme durmuş ve şeker oranı daha fazla yükseltilemez hale gelmiştir. Çünkü şeker pancarının genetik bilgisinin izin verdiği değişimin sınırına ulaşılmıştır ve bunun ötesinde, artık bu bilginin çapraz çiftleştirme yöntemiyle geliştirilmesi mümkün olmamaktadır.
- Derlemedir -
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
