Ziyaretçi
Günümüzde insanoğlunun değişen ve gelişen ihtiyaçlarına bağlı olarak yerleşmeyi etkileyen faktörler nelerdir?
Yerleşme kavramı geniş anlamıyla yerleşilebilir ve yerleşilen alanların tamamını kapsamaktadır.Bu alanlara ÖKÜMEN denir.
Bu alanlardan kutuplara gidildikçe yerleşim alanlarına rastlanmamaktadır.Ökümen alanların dikey sınırı ise Tropikal kuşakta 3500-4000 metredir.Bu değer kutuplara gidildikçe azalmaktadır.
Yeryüzünde yerleşmeyi etkileyen faktörleri doğal ve beşeri olarak iki grupta inceleyebiliriz.
A.DOĞAL FAKTÖRLER
Yeryüzünde kara yüzeylerinin 13,5 milyon km2 sini Antarktika buz kıtası oluşturur.
Bu alanda sadece bilimsel ve askeri amaçlı üsler bulunur.Bunun dışında kalan 136 milyon km2 lik kara yüzeyleri yerleşim alanı olarak kabul edilir.Yeryüzünde yerleşim alanını sınırlandıran en büyük engel denizlerdir.Su yüzeyleri Dünya alanının %71'ini kaplar.Bu alanlar yerleşim alanlarını en fazla daraltan alanlardır.
Dünyada yerleşmelerin Kuzey Yarımkürede daha fazla olmasında karaların daha fazla yer kaplaması iklim şartlarının iyi olması etkili olmuştur.
Güney yarımkürenin orta kuşağı karaların en az olduğu kuşaktır.Bu yüzden Güney Yarımkürede yerleşmeler azdır
2.İklim Şartları
İklim şartlarının elverişli olduğu,dört mevsimin belirgin olarak yaşandığı orta kuşakta yerleşmeler daha fazladır.
Tropikal kuşakta alçak kesimler çok sıcak ve nemliliğin fazla olmasından dolayı yerleşmeye uygun değildir.
Bu kuşakta yüksek kesimlerde iklim şartları daha elverişli olduğundan yerleşmeye daha uygundur.
Sıcaklığın çok düşük olduğu alanlarda oluşan buzullar yerleşim alanlarını sınırlandırır.
Sıcaklığın yüksek olduğu çöl alanlarında da yerleşme yok denecek kadar azdır.
3.Yeryüzü şekilleri
Yerşekillerinin engebeli ve dağlık olduğu alanlarda yerleşmeler azdır.
Dağlık engebeli alanlarda ulaşım imkanları da gelişmediğinden az nüfusludur.
Amerika kıtasında Kayalık ve And Dağları,Avrupa'da Alp Dağları,ülkemizde Toros lar ve Kuzey Anadolu Dağları,Asya'da Himalaya Dağları yerleşme alanı sınırlandıran önemli yükseltilerdirçYerşekilleri,iklim şartlarını ve tarım alanlarının dağılımını da belirlediğinden yerşekillerinin sade,iklim şartlarının elverişli olduğu alanlarda yerleşmeler daha fazladır.Örneğin,Doğu Anadolu Bölgesinde yükseltinin fazla olması,yerşekillerinin engebeli olması,tarım alanlarının az olmasından dolayı yerleşmeler azdır.
4.Verimli Tarım Alanları
Dünya üzerinde yerleşmelerin en fazla toplandığı alanlar verimli tarım alanlarıdır.Alüvyonların biriktirildiği ovalar ve delta ovalarının bulunduğu,suyun kolay temin edilebildiği alanlar önemli yerleşim alanlarını oluşturur.Volkanik arazilerde toprak mineral bakımından zengin ve verim fazla olduğundn volkanik tehlikeler olsa da yerleşmelerin fazla olduğu alanlardır.
Akarsu hazvalarında verimli tarım alanlarının olması,tarımın gelişmesini etkileyerek yerleşmelerin bu alanlarda artmasına sebep olmuştur.Bu genellemeye Ekvatoral kuşak akarsuları(Amazon,Kongo)ve Kutup kuşağı akarsuları uymaz.
Ekvatoral bölgede yüksek nem ve sıcaklıktan,kutuplarda ise düşük sıcaklıktan dolayı yerleşmeler azdır.
Yerleşmelerin çok olduğu akarsu havzalarına;Avrupa'da Ren,Afrika'da Nil,Asya'da İndus,Ganj,Asya'da Fırat-Dicle,Amerikada Misisipi nehirleri örnek olarak verilebilir.
Bu alanlardan kutuplara gidildikçe yerleşim alanlarına rastlanmamaktadır.Ökümen alanların dikey sınırı ise Tropikal kuşakta 3500-4000 metredir.Bu değer kutuplara gidildikçe azalmaktadır.
Yeryüzünde yerleşmeyi etkileyen faktörleri doğal ve beşeri olarak iki grupta inceleyebiliriz.
A.DOĞAL FAKTÖRLER
- Kara ve denizlerin dağılımı
- İklim
- Yeryüzü şekilleri
- Verimli tarım alanları
- Akarsu havzaları
- Maden havzaları
Yeryüzünde kara yüzeylerinin 13,5 milyon km2 sini Antarktika buz kıtası oluşturur.
Bu alanda sadece bilimsel ve askeri amaçlı üsler bulunur.Bunun dışında kalan 136 milyon km2 lik kara yüzeyleri yerleşim alanı olarak kabul edilir.Yeryüzünde yerleşim alanını sınırlandıran en büyük engel denizlerdir.Su yüzeyleri Dünya alanının %71'ini kaplar.Bu alanlar yerleşim alanlarını en fazla daraltan alanlardır.
Dünyada yerleşmelerin Kuzey Yarımkürede daha fazla olmasında karaların daha fazla yer kaplaması iklim şartlarının iyi olması etkili olmuştur.
Güney yarımkürenin orta kuşağı karaların en az olduğu kuşaktır.Bu yüzden Güney Yarımkürede yerleşmeler azdır
2.İklim Şartları
İklim şartlarının elverişli olduğu,dört mevsimin belirgin olarak yaşandığı orta kuşakta yerleşmeler daha fazladır.
Tropikal kuşakta alçak kesimler çok sıcak ve nemliliğin fazla olmasından dolayı yerleşmeye uygun değildir.
Bu kuşakta yüksek kesimlerde iklim şartları daha elverişli olduğundan yerleşmeye daha uygundur.
Sıcaklığın çok düşük olduğu alanlarda oluşan buzullar yerleşim alanlarını sınırlandırır.
Sıcaklığın yüksek olduğu çöl alanlarında da yerleşme yok denecek kadar azdır.
3.Yeryüzü şekilleri
Yerşekillerinin engebeli ve dağlık olduğu alanlarda yerleşmeler azdır.
Dağlık engebeli alanlarda ulaşım imkanları da gelişmediğinden az nüfusludur.
Amerika kıtasında Kayalık ve And Dağları,Avrupa'da Alp Dağları,ülkemizde Toros lar ve Kuzey Anadolu Dağları,Asya'da Himalaya Dağları yerleşme alanı sınırlandıran önemli yükseltilerdirçYerşekilleri,iklim şartlarını ve tarım alanlarının dağılımını da belirlediğinden yerşekillerinin sade,iklim şartlarının elverişli olduğu alanlarda yerleşmeler daha fazladır.Örneğin,Doğu Anadolu Bölgesinde yükseltinin fazla olması,yerşekillerinin engebeli olması,tarım alanlarının az olmasından dolayı yerleşmeler azdır.
4.Verimli Tarım Alanları
Dünya üzerinde yerleşmelerin en fazla toplandığı alanlar verimli tarım alanlarıdır.Alüvyonların biriktirildiği ovalar ve delta ovalarının bulunduğu,suyun kolay temin edilebildiği alanlar önemli yerleşim alanlarını oluşturur.Volkanik arazilerde toprak mineral bakımından zengin ve verim fazla olduğundn volkanik tehlikeler olsa da yerleşmelerin fazla olduğu alanlardır.
Akarsu hazvalarında verimli tarım alanlarının olması,tarımın gelişmesini etkileyerek yerleşmelerin bu alanlarda artmasına sebep olmuştur.Bu genellemeye Ekvatoral kuşak akarsuları(Amazon,Kongo)ve Kutup kuşağı akarsuları uymaz.
Ekvatoral bölgede yüksek nem ve sıcaklıktan,kutuplarda ise düşük sıcaklıktan dolayı yerleşmeler azdır.
Yerleşmelerin çok olduğu akarsu havzalarına;Avrupa'da Ren,Afrika'da Nil,Asya'da İndus,Ganj,Asya'da Fırat-Dicle,Amerikada Misisipi nehirleri örnek olarak verilebilir.
Son düzenleyen Safi; 15 Kasım 2016 19:10