Kimya sorularının çözümü nasıldır?

Sabun yerine neden deterjan kullanılıyor?
Temizleme işi sanıldığı kadar basit değildir. Bir mendilin bile yıkanmasında hayli karışık kimyasal ve elektriksel olaylar olur. insanlar binlerce yıl temizlik işlerinde sabun kullandılar. Sabunun ana maddeleri de hep aynı kaldı. Her sabun bir alkali madde ile değişik türde bir yağın karışımıdır.

Sabun suda çökelme yapar, lavaboda, küvette halka şeklinde lekeler bırakır. Sabunla yıkanan bardak ve tabaklarda lekeler oluşur. Sabunla yıkanmış giysiler ütülenilirlerken sarı lekeler meydana gelir. Sabunun bu olumsuz sonuçlarının sebebi, suda tabii olarak mevcut olan mineral ve asitlerle reaksiyona girince çözülmesi ve suyla akıp gitmesi zor moleküller oluşturmasıdır.

Sabun temizlemeyi sadece yumuşak sularla yapabilir. Kullanma suları ise kalsiyum ve magnezyum tuzları ihtiva eden sert sulardır. Sabun sert suda kesilir. Sert su sabunlanınca dokunmuş kumaşa sıkı sıkı yapışan bir birikinti bırakır. Böylece sabunun da bir kısmı bir işe yaramadan ziyan olmuş olur. Deterjanlar hem sert hem de yumuşak suda yıkama özelliğine sahiptirler. Deterjan kelimesi Latince temizlemek anlamına gelen 'detergere'den gelir.

Deterjanın ortaya çıkışının temel sebebi ise sabunun temizlemedeki olumsuz Özelliği ve yetersizliği değildir. Sabun doğal olarak yağlardan hazırlanır. Bu insanın besin kaynağının yanlış bir şekilde tüketimi demektir. Sentetik deterjan ise petrolden ve kömürden yapılır.

1890'larda üzerinde çalışılmaya başlanılan deterjanların yoğun bir şekilde kullanımına II. Dünya Savaşı sırasında başlanılmıştır. Bu zamanlarda deterjana duyulan ihtiyaç temizlemedeki üstün özelliklerinden dolayı değil, sabun yapımında kullanılan yağların, askeri araç ve silahlarda yağlama yağı olarak kullanılmasına duyulan ihtiyaçtır.

Deterjanın moleküler yapısı ve temizleme prensibi sabunla aynıdır. Sabun gibi kirleri, yağ lekelerini ve katı parçacıkları sökerek bunların suda asılı durumda tutulmalarını sağlar. Ancak deterjan sabunun yaptığı her işi yapabilirken sabun birçok kullanım alanında deterjanın yerini alamaz. Deterjanın ıslatma ve etkileme kapasitesi sabundan üstün olduğu gibi daha az miktarla aynı işi yapabildiğinden daha da ekonomiktir.

Deterjanın temel özelliği suyun yüzey gerilimini azaltarak, temizlenecek nesnenin içine iyice girmesini sağlamasıdır. Böylece katı parçacıkların ve yağların oldukları yerlerden çıkmalarını kolaylaştırır. Onların yeniden çökmelerini Önler. İçindeki kimyasal maddeler sayesinde yağ ve katı kirden daha zor temizlenen ter ve kan lekelerini bile temizler.

Deterjan suyun sertliğinden de etkilenmez. Asitli ortamlarda bile etkilidir. Petro-kimya ürünlerinden yapılan deterjanın içinde ayrıca elyaf koruyucu ve dağıtıcı maddeler, esanslar, boyayıcı ve beyazlatıcı maddeler, cilt koruyucu kozmetikler ile kullanım yerine uygun çeşitli katkı maddeleri vardır.

Deterjanın en önemli özelliklerinden biri köpüklenme gücüdür. Sert sularda bile kolayca köpürür. Ne var ki bu özelliğin bir de olumsuz yanı vardır. Atık sulardaki deterjan köpükleri arıtma tesislerinde ayrıştırılmazlar. Bu suların akıtıldığı akarsu ve denizlerde kirlenmeye neden olurlar. Bunun için artık 'yumuşak deterjan' denilen, bileşenlerine kolayca ayrışabilen deterjanlar üretilmektedir.

Sabunun özellikleri
Sabun yüzey aktif bir maddedir. Su veya organik maddelerde çözündüğü zaman bu sıvıların yüzey gerilmelerini azaltır ve sıvı içerisindeki maddeleri yüzer duruma getirir. Örneğin eller sabunlu suyla yıkandığında, kir, sabun molekülleri etkisiyle gevşeyip çözünür ve su içinde yüzmeye başlar, akan su ise bu kirleri elden uzaklaştırır. Magnezyum ve kalsiyum tuzları yönünden zengin olan sert sularla yapılan yıkanmalarda sabunun asit kökü bu iyonlarla çözünmeyen tuzlar meydana getirerek çöker. Sudaki sertliğe sebep olan iyonların hepsinin bu şekilde çöktürülmesinden sonra köpük dolayısıyla temizleme işlemi başlamış olur.
Sabun kullanılma amacına göre imal edilir. Genel olarak suda çözünebilen ve çözünmeyen olmak üzere iki sabun cinsi vardır. Suda çözünebilenler, yağ asitlerinin sodyum veya potasyum tuzudurlar. Bunlar genel temizlik maksadıyla kullanılırlar. Suda çözünmeyen sabunlara "sert sabun" denir ki, bunlar alüminyum, kalsiyum, magnezyum, baryum, lityum, çinko, kurşun, kobalt ve bakır gibi katyonları ihtiva eden yağ asidi tuzlarıdır. Suda çözünmediği halde, organik sıvıların içinde çözünebilirler. Sabun, yağlama, organik jelatin vasıtası, organik reaksiyon katalizörü ve vinil plastiklerinin dengeye getirilmesinde kullanılır.

Sabunun bileşimi
Sabun yapımında kullanılan monokarboksilli asitlerden en önemlileri, doğada serbest olarak bulunan 12, 14, 16 veya 18 karbon atomu ihtiva eden yağ asitleridir. Bu yağ asitleri, yağlarda gliserinleştirilmiş olarak bulunur. Sabun yapımında en çok kullanılan yağ cinsleri hayvanlardan elde edilen iç yağlar, pamuk yağı, hidrojenlenmiş bitki yağları, balık yağı vb. gibi maddelerdir. İç yağlar, hidrojenlenmiş yağlar ve balina yağından yapılan sabunlar katı ve suya dayanıklıdır. Hindistancevizi yağı ihtiva eden yağlardan yapılan sabunlar suda kolay çözünür ve bol köpük yapar. Sodyum stearat oldukça sert sabun olup, küçük köpüklüdür. Köpükleri de oldukça kararlıdır. Tıraş sabunları bu türdendir. Köpüklerin küçük ve sık olması sakalları bir arada tutarak tıraşın kolay olmasını sağlar. Suda çözünebilirliğini arttırmak için, sodyum stearata potasyum stearat da ilave edilir. Sert sodyum stearat sabunu, 60-100 derece arasında sıcak suda iyi temizleyicidir. Sodyum stearat kozmetik, krem, losyon ve buna benzer maksatlarla da kullanılır. Suda kolay çözünebilen ve düşük su sıcaklıklarında da temizleme gücü büyük olan ve mayi sabun olarak bilinen yumuşak sabun yağ asitlerinin tuzudur

Deterjan
Deterjan, petrol türevlerinden elde edilen, temizleme, arıtma özelliği bulunan, toz, sıvı veya krem durumunda olabilen kimyasal madde, arıtıcı. Deterjanın, kelime anlamı kir sökücü olup sabun dışındaki temizleyicilerin tümünü kapsar. Yüzey aktif özelliği nedeniyle temizleme işlerinde kullanılan, içinde yardımcı kimyasal maddeler de bulunduran karışımlara deterjan denilmektedir.

Tarihi
İlk deterjan üretimi 1917 yılında yapılmıştır. Alman kimyacı F. Günther, naftalini alkilleştirerek elde ettiği maddeyi sülfonlamış ve böylece ilk deterjanın aktif maddesini elde etmiştir. Bunu sonraki yıllarda özellikle Alman kimyacıların araştırmaları takip etmiş ve 1932 yılında Henkel'in Fewa ve Procter and Gamble'ın Dreft markalarıyla piyasaya çıkardığı yağ alkolü sülfatı bazlı deterjanlar ilk deterjanlar olarak tarihe geçmiştir.
Bugün batıda üretilen deterjanların %50-60'ı endüstride ve temizlik amacıyla büyük kuruluşlarda, %25-30'u temizlik amacıyla evlerde ve geri kalanı kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinin formülasyonlarında kullanılmaktadır.

Deterjan katkı maddeleri

• Kompleksleştiriciler
• Ağartıcılar ve Stabilizatörler
• Korozyon önleyiciler
• Optik beyazlatıcılar
• Kolloidal taşıyıcılar
• Köpük ayarlayıcılar
• Dolgu maddeleri (nem çekiciler ve topaklamayı önleyiciler)
• Dezenfektanlar
• Parfüm
• Ovucular, enzimler ve diğer aktif madde katkıları ve hidroklorikasit

bıze ogretılen
zayıf asıt+ kuv. baz= bazık tuz
zayıf asit+zayıf baz= notr tuz
pekı sımdı
sodyum asetatı
NaOH + CH3COOH---->
NaHCO3 + CH3COOH--->
ıkı sekıldede sentezleyebılırım dogrumu?
dogruysa sımdı bu tuz bazıkm notrmu?
neden

Alkinler üçlü bağlara sahiptirler.Bunlar doymamış hidrokarbonlardır.Bu gurubun ilk temsilcisi asetilen(C2H2) olup bunlara asetilenler genel adı da verilmektedir.

Alkin Bileşikleri

Etin-Asetilen(C2H4)

Propin (C3H4)

Butin (C4H6)

Pentin (C5H8)

Heksin (C6H10)

Heptin (C7H12)

Oktin (C8H14)

Nonin (C9H16)

Dekin (C10H18)

Soru 1 : X2Y3 Bileşignde bilesiğin kütlece %36Sı X old.göre X/Y astom kütle oranı kaçtır ?

2x/3y=36/64=9/16 bu bileşik Al2SO3 bileşiğidir(Al=27;S=32) AlSO3=2.27/3.32=54/96=9/16
X=Al
y=S ise x/y=27/32 atom kütlelerinin oranı

Soru 2 : 1.) C2H4 - C3H6 2.) NO2 - NO 3.) C3H8 - CH4 4.) CCl4 - CH4 bileşik çiftlernden hangileri katlı oranlar kanununa uyar ?

C3H8-CH4(H atomları 8 e eşitlenirse; C atomları arasındaki katlı oran 3/2 olur ve katlı oranlar kanununa uyar)

NO2-NO3(N atomları sabit olduğu için O atomları arasındaki oran 2/3 olur ve katlı oranlar kanununa uyar)

C2H4-C3H6 ve CCl4-CH4(Bileşikleri katlı oranlar kanununa uymazlar)

Soru 3 : X2Ya bileşiğinde Mx/My = 7/16 old. göre a sayısı kaçtır ?

2x/ya=28/64=7/16(28/64 oranının 4 ile sadeleştirilmiş şeklidir)Buna göre X=N atomu(N=14) ve Y=O atomu(O=16) olabilir.Bu atomların molekül kütlelerinin oranı,MX/My=N2/O4=28/64=7/16 olur. Buradan a=4 bulunur.

Soru 4 : Fe2O3 Bileşiğinde %70'i Fe Old. göre ; 90 Gr FeO elde etmek için kaç gr Fe harcanmalıdır?

Fe=56,O=16 olduğuna göre Fe2o3 bileşiğinde ;kütleler oranı 2.56/3.16=112/48=14/6=7/3
7 gram Fe+3 gram O=10 gram bileşik oluşturuyordur.Fe2O3 bileşiğinde 70 gram Fe ,30 gramda O vardır.
100 gram bileşikte 70 gram Fe varsa
90 gram Feo bilşiğinde 63 gram Fe atomu bulunur.


Soru 5:X ve Y Elementleri 2 tür bileşik olusturuluyor eşit kütleli X ve Y'deN ...
1. bileşikten 7 gr olusurken 3 gr X artıor
2. bileşikten 9 gr olusurken 1 gr X artıor
buna Göre bu bileşik çifti içn katlı oran kaçtır?

Eşit kütleli oldukları için x ve y ;5 er gram alınırsa toplam 10 gram alınmış olur(Bileşik için)

1.bileşikten 7 gram oluşurken y nin tamamı harcanırsa(5 gram); 2 gram x den alınmış olup 7 gram bileşik oluşturulmuş olur ve 5 gram x den 3 gram artar.
2.bileşikten 9 gram oluşurken yine y nin tamamı harcanırsa(5 gram);4 gram x den alınmış olup 9 gram bileşik oluşturulmuş olur ve 5 gram x den 1 gram artar
Bileşik rasındaki katlı oran y atomları sabit olduğu için x atomları arasındadır ve 2/4=1/2 dir

Soru 6 : 1 Tane X / 1 tane Y = 12/1 'dir Buna göre 25 gr XY3 Elde etmek için kaç gr Y gerekir?


1 tane x atomu=12 ise bu atom C atomudur ve molekül kütlesi 12 dir(C Bir Karbon atomu)

1 tane y=1 ise bu atom H atomudur ve molekül kütlesi 1 dir(H Bir Hidrojen atomu)

Xy3 bileşiğinde 12 gram C ve 3 gram H vardır Toplam 15 gram bileşik oluşmuş olur.

15 gram bileşikte 3 gram y atomu var ise;
25 gram XY3 bileşiği için 5 gram y atomu gerekiyordur.


Soru 7 : X ve Y'den Oluşan 2 bileşikten

1. bileşik %60 Y içerir
2. bileşik %80 X içerir

buna göre bileşikler arası katlı oranı bulunuz...

1. bileşikte 60 gram y varsa(kütlece yüzde);40 gram da x vardır
2.bileşikte 80 gram x varsa;20 gram da y vardır

Buna göre bileşikler arası katlı oran x ve y atomlarından birisi sabitlenirse

2. bileşik 3 ile çarpılıp ;y atomu 60 gram olarak sabitlenirse X atomları arasındaki katlı oran 40/240=1/6 bulunur.

Deterjanlar kimyasal olarak ,kompleks ve sentetik yapılı maddelerdir Sabun ve deterjanın kimyasal yapıları farklı olduğu için temizleme işlevindeki etkileride birbirinden farklıdır mesela sabun çok sert ve asidik sularda etkili değilken deterjanlar bu tip sularda daha çok etkilidir ve çözücü bir özelliğe sahiptir Bu nedenlerden dolayı deterjanlar kirleri gidermede,çözmede bu özelliklerinden dolayı daha aktif olduğu için kullanılıyor olabilirler.

İyonik bağlı bileşiklerin elektro negatiflikleri farkı ne kadar fazla olursa, iyonik bağ kuvveti de o kadar fazla oluyordur.

13Al=>2)8)3)=>Bu elementin değerlik elektron sayısı 3 olur.Soygaz elektron düzenine ulaşabilmesi için 5 elektron alması gerekiyordur.(Bağ sayısı=5)
9F=>2)6)1)=> Değerlik elektron sayısı 1 olur Soygaz elektron düzenine ulaşabilmesi için 7 elektron alması gerekiyordur.(Bağ sayısı=7)

AlF3=>Bu bileşikte Al ve F3 elementlerinin değerlik elektron sayılarının toplamı=>3+1*3=6 olur.Lewis elektron gösteriminde bir Al elementi 3 tane F atomuyla tek bağ yapar.Toplam 6 elektron bağ yapımına katılmış olur.Aşağıda lewis elektron gösterimindeki, kırmızı noktalar bağ yapımına katılan elektronları, mavi çizgiler ise bağ sayısını ifade ediyordur.(6 elektron-lewis nokta elektron gösterimi.)

F*-*Al* -*F
*|
*F

12Mg=>2)8)2)=>Değerlik elektron sayısı 2 olur.
16S=>2)8)6)=>Değerlik elektron sayısı 6 olur.

MgS=>İyonik bileşiğinde değerlik elektron sayılarının toplamı=>6+2=8 olur.Mg,bir S atomuyla tek bağ yapar.

Lewis elektron gösterimi=>Mg*-*S=>Bu elektron gösteriminde,toplam 8 değerlik elektronunun 2 tanesi bağ yapımında kullanıldığından,geriye kalan 8-2=6 tane değerlik elektronu, Mg ve S atomlarının çevresine yerleştirilir.

* *
*Mg *-* S*=>Bileşiğinin lewis nokta elektron gösterimi bu şekildedir.
* *
6 elektrondan 3 tanesi mg atomu çevresine,diğer 3 elektronda S atomu çevresine yerleştirilir.

Bileşiğin formülünü belirtmemişsiniz=>X2Y4...vs gibi.