Fransa'nın yerleşim özellikleri nasıldır?

Fransa'nın yerleşim özellikleri nasıldır?

Fransa harita üzerinde 6 kenarlı bir çokgene benzer. Bu, kenarlardan ikisiyle kıtanın gövdesine, bir üçüncüsüyle İber Yarımadasına bitişir. Geri kalan üç kenardan birisi Akdeniz’e, ikincisi Atlas Okyanusu’na, üçüncüsü ise bu okyanusun kenar denizi olan Manş denizine ve biraz da Kuzey denizine dayanır. Fransa konumu bakımından olduğu gibi iklim, insanların yaşayışı, iktisadi faaliyetler bakımından da önemli bir geçit alanı durumundadır. Hem okyanusal, denizel (Akdeniz kıyıları) hem de kıtasal bir yapı gösterir ve bu karakterler ülke içinde çeşitli şekillerde birleşerek Fransa’yı Avrupa’nın değişik görünümlü bir devleti haline koyarlar.
Ülkenin güney (İspanya), güneydoğu, (İtalya), doğu (İsviçre) hudutları dağ sıralarına dayanır ve tabii birer engel ile sınırlanırken kuzeydoğudaki hudutları (Almanya, Lüksemburg, Belçika) hiçbir tabii engel ile sınırlanmaz. Uzun asırlar boyunca da büyük istilalar hep bu kenar üzerinden gelmiş ve Fransız dış politikası bu yönden çok zaman tehditlere maruz kalmıştır.

Fransa’nın yüzölçümü 543.695 km2’dir. Fransa Avrupa’da Ukrayna hariç, saha bakımından en fazla yüzölçümüne sahip devlettir. Relief bakımından kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda çizilen bir çizginin (Meuse ırmağının Fransa’dan çıktığı noktadan Adour ırmağı ağzına kadar) doğusunda kalan kısmında dağlık alanlar fazla yer tutar. Batıda ise havzalar ve ovalar hakim olup, relief siliktir. Başlıca dağlık kütlelere memleketin doğu ve güney hudutları (Alp’ler, Jura ve Pirene dağları) boyunca ve orta güneyde (Massif Central) rastlanır. Bununla beraber doğu tamamiyle dağlık, batı baştan başa ovalık değildir. Batıda az yüksek eski kütlelerin kısmen ayırdığı geniş çanak şekilli ovalar (Massif Armoricain, Poitou eşiği ile birbirinden ayrılmış Paris ve Aquitain havzaları) bulunur. Doğuda ise Alp ve Jura gibi kıvrımlı genç dağ sıraları ile Massif Central, Vojlar, Ardenler gibi daha az yüksek eski kütleler arasında çok geniş (Saone havzası) yahut daha dar ovalar (Alsace ovası) ve vadi olukları (Rhone vadisi) yer alır.

Fransa’da birbirinden ayrı üç iklim tipi ile karşılaşılır. Ülkenin batısında okyanusal iklim hüküm sürer. Bu iklim; ılık, nemli, bulutlu günleri fazla güneşli günleri az her mevsimi yağışlı olarak karşımıza çıkar. Okyanusal iklimin en tipik bir şekli Fransa’nın batı ucunu meydana getiren Bretanya yarımadasında göze çarpar. Burada ne kışlar soğu, ne de yazlar sıcaktır. Batıdan gelen okyanus rüzgarlarının etkisiyle her mevsim, fakat bilhassa kış yağışlı geçer. Okyanusun geç ısınıp geç soğuması yüzünden kış geç gelir (en soğuk ay Şubat). Aynı şekilde burası yazın fazla ısınmaz (en sıcak ay Ağustos). Bu okyanusal iklim tipi biraz daha ılık şekilde Fransa’nın güneybatısında Biskay körfezi kıyılarında da hissedilir. Fransa’nın doğu yarısında ise iklim kıtasal bir karakter gösterir. Yazlar sıcak, kışlar soğuk geçtiği gibi kurak mevsim bulunmamakla beraber yağış azamisi yaz aylarına geçer. Böylece Fransa’nın batısından doğusuna doğru olan kesimlerde kış şartlarında bir şiddetlenme görülür. Fransa’nın güneydoğusunda Akdeniz iklimi hakimdir. Yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlı geçer. Burada dağların kıyıya paralel olması yüzünden Akdeniz ikliminin ülke içinde yayılış sahası fazla geniş değildir. Bununla beraber Rhone vadisi boyunca ve hatta Pirene dağlarının kuzeyindeki ovalarda yer yer bu iklimin etkisi görülür.

Ülke hidrografya ağı ve akarsu havzaları bakımından üç bölüme ayrılır: Ülkenin doğu ve kuzeydoğu kısmı Ren (Rhin) akarsu sistemine dahildir. Ren ırmağı doğuda Alsace ovasından Fransa topraklarıyla temastadır. Ayrıca Fransa’dan doğarak birisi Almanya içinde bu ırmağa karışan öteki Belçika’dan geçerek Hollanda’da Ren ile beraber müşterek delta bölgesinde denize dökülen Moselle ve Meuse ırmakları bu bölgede yer almaktadır. Bundan başka aynı delta bölgesinde Belçika’dan geçerek denize dökülen Escaut ırmağının kaynakları da Kuzey Fransa’dadır.
Ülke akarsularının büyük kısmı sularını ya doğrudan doğruya Atlas Okyanusuna yahut onun kenar denizi olan Manş’a boşaltırlar. Paris havzasında akarsuların tamamı değilse bile en büyük kısmı Sen (Seine) sistemi içindedir. Orta Fransa’nın büyük kısmı ise Loire ırmağı sistemine dahildir. Bu sistem başlıca kollarını Massif Central’in kuzey ve kuzeybatı aklanından alır. Fransa’nın güneybatısı yani Aquitain havzası içinde suların hemen tamamı (güneybatıda Adour ırmağı hariç) Garonne ırmağı ile atlas okyanusuna boşalır. Bu sistemin suları Massif Central ile Pirene dağlarından doğar.

Fransa’nın doğu-güneydoğu kesimi ise Akdeniz havzasına tabidir. Burada başlıca akarsu Rhone nehridir.
Genel olarak med-cezir genliği kuvvetli olan Atlas Okyanusuna dökülen ırmakların ağızlarında derin haliçler vardır. Bunların kara içinde bitim noktaları yakınında nehir ve deniz ulaşımını birbirine kavuşturan işlek limanlar yer alır. Çok defa halicin deniz ucuna yakın yerinde bir de ön liman bulunur. Seine (Sen) ırmağı: Rouen – Le Havre, Loire ırmağı: Nantes – Saint Nazaire, Garonne ırmağının Gironde adı verilen halicinde Bordeaux limanları yer alır. Akdeniz’de med-cezir genliğinin az oluşundan ırmak ağızlarında haliçler yerine deltalar gelişmiştir. Bu bakımdan ülkenin Akdeniz’deki en büyük limanı Marsilya tabii bir yol olan Rhone ırmağı ağzına pek uzak olmayan bir yerde, fakat delta dışındaki konumu ile dikkati çeker. Bütün bunlardan sonra şunu açıkça söyleyebiliriz. Fransa akarsularının çoğu Atlantik yağış rejimine tabi olurken Ren ve Rhone ırmakları karmaşık rejim gösterirler.

Fransa’nın Bölgeleri:
1. Kuzey bölgesi
2. Doğu bölgesi
3. Güneydoğu bölgesi
4. Akdeniz bölgesi
5. Güneybatı bölgesi
6. Batı bölgesi
7. Merkezi bölge

BAKINIZ Fransa ve Fransa Tarihi