Yeryüzü Şekilleri - Ova

Sponsorlu Bağlantılar

OVA, denizden yüksekliği genellikle birkaç yüz metreyi geçmeyen, geniş bir alana yayıl­mış toprak yüzeylere denir. Antarktika dışın­daki tüm kıtalarda ovalara rastlanır. Kuzey Amerika çayırlıklarında olduğu gibi, bazı yerlerde toprak yumuşak bir eğimle kilomet­reler boyunca yavaş yavaş yükselerek 1.000 metreye ulaşır. Yüzeyinin denizden yüksekli­ği 2.000 metreyi bulan, hatta geçen ovalar da vardır. Türkiye'de Erzurum ve Hakkâri ova­ları buna örnektir. Avustralya'nın iç kesimle­rinin büyük bir bölümü, Great Dividing Sıradağlaı ı'ndan uzak batıdaki yaylalara ka­dar geniş ve çöl görünümlü bir ovadır. Fransa-ispanya sınırındaki Pirene Dağları'ndan başlayan ve Avrupa'nın kuzeyi ile Asya üze­rinden dünyanın çevresinin yarısını dolaşarak Bering Denizi'ne kadar uzanan alan da bir ovadır. Genellikle deniz düzeyinden yüksekte olan, dik yamaçlarla sınırlanmış ovalara yayla ya da plato adı verilir . Ovaların çoğu denize doğru yavaş yavaş alçalır.
Ovalarda akarsular yüzeyden akar. Yayla­lardaki gibi derin yatakları yoktur. Düz ya da düze yakın ovalar, ırmakların taşıdığı alüv­yonların birikmesiyle ortaya çıkar. Kuzey İtalya'da Po Irmağı'nın oluşturduğu Lombardiya Ovası, Türkiye'de ise Çukurova, Bafra ve Çarşamba ovaları buna örnektir. Irmaklar, buz kütleleri, buzullar ve rüzgârla toprağın aşınması da ovaların oluşmasına yol açabilir
Ovalar coğrafi konumlarına göre kıyı ovası ve karasal ova adıyla kabaca ikiye ayrılır. Ayrıca bitki örtülerine göre de farklı sınıflara ayrılabilir. Örneğin kuru ve otsu bitkili ovala­ra bozkır denir. Çayırlarda bozkırdakilerden daha kısa ama daha nitelikli ot yetişir. Savan­lar ise uzun otsu bitkiler ve seyrek ağaçların bulunduğu ovalardır. Irmak havzalarındaki ormanlık ovalara selva adı verilir. Düzgün yüzeyleri ve tarıma elverişli topraklan nede­niyle ovalar yüzyıllardan beri başlıca yerleşim merkezleri olmuştur.

Ova Nedir

Düzlük coğrafyada, deniz yüzeyine göre değişik yüksekliklerde olan az eğimli yerlere verilen isimdir. Düzlükler çiftçiliğe yaylalardan veya dağlardan daha elverişlidir. Birikinti ova Alüvyonlu düzlük uzun süreler boyunca dağlardan gelen nehirlerin biriktirdiği alüvyonlu topraklarla oluşmuş yeryüzü şekilleridir.
OVALARIN ÖNEMİ :

1-Ovalar tarım ürünlerinin yetiştirildiği çok sayıda yerleşmelerin bulunduğu ve ulaşımın kolaylıkla sağlandığı sahalardır.

2-Ovalarımız önemli tarım sahalarıdır.

3-Ovalarımız önemli kentlerin kurulduğu sahalardır.

4-Ulaşım kolaylığı ve ucuz maliyetle konut ve sanayi tesisi inşaatı ovaları cazip hale getirmektedir.
Türkiye'de Ovalar

Türkiye'de ovalar diğer bir deyişle düzlük alanlar yüzölçümümüz içinde son derece az yer kaplar. Ülkemizin ancak %8'i düzlük alandır. Ülkemizde teşekkül biçimlerine göre çok çeşitli ova tipiyle karşılaşılır. Bunları şöyle sıralayabiliriz: Delta ovaları, Kıyı ovaları, Tektonik Çöküntü ovaları, Hafif yarılmış birikim ovaları, Dağ eteği ovaları, Eski Göl tabanı ovaları, Karstik ovalar, Lav ve tüflerden meydana gelen ovalar.
Ova Çeşitleri

Kıyı bölgelerimizdeki ovalar genelde deniz seviyesinden başlamak üzere 200-300 m. yükseltiye çıkarlarken, yer yer 15-25 km, genişlik gösterip uzandıkları gibi iç kısımlara doğru 120-150 km. kadar girdikleri de olur.
1. Delta Ovaları
Bu tip ovalar ülkemizde en yeni oluşan alüvyon dolgu alanlarıdır. Bu tip ovalar kuanterner de tarihi devreler içinde hızlı bir şekilde önemli gelişme göstermiştir. En geniş ve önemli delta ovalarımız Seyhan, Ceyhan nehirlerinin ağızlarındaki deltalar ile Karadeniz kıyısında Kızılırmağın ağzındaki Bafra ve Yeşilırmağın ağzındaki Çarşamba ovalarıdır. Bu bağlamda diğer kıyılarımızda ise önemli delta ovalarına rastlanmaz.
2. Kıyı Ovaları
Ülkemizin üç yanının denizler ile çevrili olmasına ve de kıyılarının uzunluğunun 8000 km.'yi geçmesine karşılık kıyılarda yer alan ovalık düzlük alanlarımız çok azdır. Bunun başlıca nedeni ise dağlarımızın denizin hemen kenarında birden yükselmesi ve kıta platformunun kıyı düzlüklerini oluşturacak genişliği kazanmamış olmasıdır.
ıyıları diğer kıyılarımız göre daha farklı bir yapı gösterir. Dağların kıyıya dik olarak gelmesi kıyıyı çok girintili çıkıntılı yapmış sayısız koy ve körfezlerin meydana gelmesine neden olmuştur. Buradaki kıyı ovaları genelde körfezlerin gerilerindeki akarsuların alüvyonlarının birikmeleri sonucunda ortaya çıkmışlardır.
3. Vadi Boyu Ovaları
Türkiye, akarsu ağının yoğunluk ve yaygınlık gösterdiği bir ülkedir. Bu bakımdan ülkemizin farklı coğrafi bölgelerinde yer alan akarsularımızın yer yer litolojik yapı özelliklerinin de farklılıklar göstermesi nedeniyle vadileri boyunca genişleyip daralırlar ve bir takım ovalar düzlük alanlar meydana getirirler. Bu tip ovaları ülkemizde en belirgin bir şekilde Kızılırmak, Yeşilırmak, Sakarya nehirlerinin vadileri boylarında görebiliriz.
4. Tektonik Çöküntü Ovaları
Bu tip ovalara ülkemizin hemen her coğrafi bölgesinde rastlamak mümkündür. Bu ovaların büyük bir kısmı çanak şekilleri ile kendilerini belli ederler. Tektonik çöküntü ovaları genelde yamaçlardan inen akarsular tarafından doldurulduğu gibi ayrı bir akarsu tarafından da dışa bağlanan düzlük alanlar olarak karşımıza çıkarlar. Bu tip ovalar içinde önemli olanları Marmara Bölgesinde Manyas, Bursa, Susurluk, Karacabey, Adapazarı; Doğu Anadolu'da Malatya, Erzincan, Pasinler; Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yamaçlar ile ova tabanı arasındaki sahada tabana doğru eğimli biçimleri ile dikkat çekerler. Ülkemizde en tipik örneklerine Uludağ'ın eteklerinde, Sultan dağlarının Akşehir ovasına bakan yamaçları önünde, Ege bölgesinde İzmir Körfezinin güneyinde Narlıdere, Kızılbahçe arasında kalan sahada Marmara bölgesinde İstanbul şehri doğusunda Bostancı, Maltepe, Kartal arasında kalan sahalarda rastlanır.
5. Eski Göl Tabanı Ovaları
Ülkemiz jeolojik devirler içinde özellikle III. zaman sonunda neojende derinliği fazla olmayan göllerle kaplanmıştır. İşte bu göllerin tabanlarında biriken tortullar daha sonra göllerin ortadan kalkması ile Neojen depolarını meydana getirmişlerdir.
6. Karstik Ovalar
Bu tip ovalar genelde ülkemizde kalker kayaçların çoğunlukta olduğu Torosların orta kesiminde İç Menteşe ve göller yöresinde görülür. Karstik ovaların teşekküllerinde erimeler yanında çökmeler, eski nehirlerin vadilerinin genişlemesi tektonik olayların rol oynadığı söylenebilir. Burdur-Antalya arasında kalan sahada Kestel, Kovada, Gölova, Korkuteli, Gölhisar, Elmalı kasaba, Muğla, Ula, Tefenni Acıpayam ovaları ülkemizdeki tipik karstik ovalardır. Bu ovalar aynı zamanda karstik şekillerin en büyükleri olan birer uvala ve polyedirler.
7. Lavların Meydana Getirdiği Ovalar
Bu tip ovalar yeryüzü üzerinde (volkanizma) ve tektonik olaylar neticesinde meydana gelen kırıklar boyunca ortaya çıkan lav ve tüllerin eski topoğrafik şekilleri örtmesi neticesinde meydana gelen düzlüklerdir. Ülkemizde bu şekildeki düzlükler genelde Doğu Anadolu bölgemizde görülür. Gerçekten bu bölgemizde yüksek dağlar arasında görülen Malazgirt, Çaldıran, Muradiye gibi ovalar volkanik orjinli lavların tüflerin geniş sahalara yayılıp meydana getirdiği düzlüklerdir.
8. Ova ve Plato Arasındaki Farklar Nelerdir :
Platolar akarsular tarafından derin biçimde yarılmış yüksek düzlüklerdir. Ovalar ise çevrelerine göre çukurda kalmış, çoğunlukla alüvyonla örtülü, eğimi az, akarsuların derine gömülmediği, geniş veya dar düzlüklerdir. Yükselti ve eğim farkları vardır. Ayrıca ova toprakları biriken alüvyonlar nedeniyle çok verimli topraklardır. Yine ovalar çok verimli tarım alanlarıdır. Bunun nedeni ise alçakta olmaları geniş düzlükler şeklinde bulunmaları ve verimli topraklar olmalarındandır. Platolar yüksekte kaldıkları için tarım için değil daha çok hayvancılık için elverişli alanlardır. Kuru tarım yapılabilir. Soğuk ve uzun kış nedeniyle yerleşim için çok uygun alanlar değildir.