Memduh Şevket Esendal

29 Mart 1883`te Çorlu'da doğdu. Osmanlı`nin süregelen savaşlar içinde olması ailesinin maddî sıkıntıya düşmesine neden oldu. Bu nedenle, doğru düzgün öğrenim yapamamıştır.
Çocukluğunda doktor olmak isteyen Esendal, babasının ölümünden ve Balkan Savaşı'nın çıkmasından sonra İstanbul'a gelmiş, savaş bitince yeniden Çorlu'ya dönmüştür. 1906`da 20 yaşlarında iken o zamanlar gizli bir dernek olan İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne üye olmuştur. Esendal, İttihat ve Terakki tarafından İstanbul Teftiş Kurulu'na çağrılmış (1908), bu tarihten sonra parti müfettişi olarak Anadolu ve Rumeli'yi yakından görüp tanımak fırsatını bulmuştur.
1920`de TBMM hükümetinin ilk orta elçisi olarak Azerbaycan'a gönderilmiş Kurtuluş Savaşı sonunda yurda dönmüştür. O dönem iktidarının hoş karşılamadığı `Meslek Gazetesi`ni çıkarmış (1925), İzmir Suikastı'nın iktidara muhaliflerini "tasfiye" olanağı vermesi üzerine 1926`da elçilik göreviyle yurtdışına gönderilmiştir. Esendal, elçi ve büyük elçi olarak 12 yıl kadar İran, Afganistan ve Sovyetler Birliği'nde kalmıştır. Kendi çabasıyla bu süre içinde Farsça, Fransızca ve Rusça öğrenmiştir.
1938 yılında yurda dönünce önce Bilecik, sonra Elazığ milletvekilliği yapmış, daha sonra CHP Genel Sekreteri olmuştur (1941 - 1945). Bu görevi sırasında partinin gençleşmesine, 35'ler Hareketi'nin gelişmesine destek olmuş, daha sonra kendi isteğiyle bu görevinden ayrılmıştır (1945). Son yıllarını öykülerini yazmak, yapıtlarını derleyip kitaplaştırmakla geçirmiştir.
Memduh Şevket Esendal 16 Mayıs 1952'de Ankara'da ölmüştür.

Yazın Yaşamı

Daha çok politika alanında tanıdığı için ilk öykülerini M.S, M.S.E., Mustafa Yalınkat, M. Oğulcak, İstemenoğlu gibi takma adlarla yazan Esendal, ilk yazılarını İrtika (1902) ve Musavver Fen ve Edep (1910) gibi gazete ve dergilerde yayımlamıştır. Esendal'ın tarihi bilinen ilk öyküsü 1912`de yazdığı "El Malının Tasası"dır.
Esendal'ın yazarlığının en verimli döneminin Meslek gazetesini çıkardığı 1925 yılıdır. 1925`te 35 öykü yayımlamıştır.Ancak 38 tefrikası yayımlanan ve yarım kalan Miras adlı romanı da aynı yıl yine Meslek gazetesinde çıkmıştır. Esendal, Ayaşlı ve Kiracıları'nın yayımladığı 1934 yılına kadar tek tük öyküler yazmakla yetinmiştir.
Esendal'ın yazarlığının en verimli dönemi, siyasal yaşamdan ayrıldığı 1945 yılından sonra olmuş, yazar 1946 yılında on yedi öykü yazmıştır.1952 yılına kadar Ülkü, Sanat ve Edebiyat Gazetesi, Seçilmiş Hikayeler, Türk Dili gibi dergilerde görünmüş, özellikle Ulus gazetesinin Pazar eklerinde yayımlanan öyküleriyle ününü genişletmiştir.
Yaşamının ancak dokuz yılında (1923 - 1926 ve 1946- 1952) yazında ciddî biçimde uğraşmış olmasına rağmen,değişik konuları, anlatımındaki yalınlık ve vuruculuk dolayısıyla yeni Türk öyküsünün en önemli adlarından biri olmayı başarmıştır. Memduh Şevket Esendal, 1942`de Ayaşlı ve Kiracıları adlı yapıtıyla C.H.P. roman yarışmasında ödül kazanmıştır.

Üslubu

Esendal'ın edebiyatımıza getirdiği en önemli yenilik, ele aldığı konuları büyük bir sadelikle işlemesidir. Bu konular, yine sıradan insanların yaşamları etrafında gezinir. Öykücülüğe başladığı ilk yıllarda, dilde sadeleşmenin öncüsü olan Ömer Seyfettin'in izinden giden Esendal, ustalık dönemine eriştiğinde, hem Ömer Seyfettin'den, hem de kendi çağdaşlarından daha sade ve düzün bir dille yazmıştır. Uslübunda Çehov'un etkileri açıkça görülür. Hatta, bazı öyküleri, Çehov'dan yapılmış uyarlamalardır. Ancak bu etki, yazım tarzı, dildeki sadelik, kişilerin seçilişi ile sınırlı kalır. Esendal, Çehov'un karamsar bakışını tekrarlamaz. Kendi deyişiyle; insanlara yaşamak için ümid, kuvvet ve neşe veren yazılardan hoşlanır, insanları yoğunmuş mutfak paçavrasına çeviren ve yeise düşüren yazılardan hoşlanmaz.

Yapıtları


Öykü

• Hikayeler (Birinci kitap 1946 - İkinci Kitap 1946. (Bu kitaplar Otlakçı ve Mendil Altında adlarıyla Dost yayımlarınca yeniden basıldı 1958)
• Temiz Sevgiler (1965)
• Ev Ona Yakıştı (1972)

Roman

• Miras (1925 - Mustafa Memduh adıyla Meslek gazatesinde 38 tefrika)
• Ayaşlı ve Kiracıları (1934)
• Vassaf Bey (1938).

Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs.org

Memduh Şevket Esendal

Doğum: 1883 Çorlu
Ölüm : 1952 Ankara

Öykü, roman yazarı. Çocukluk yıllarında düzenli bir öğrenim yapma olanağı bulamadı. Balkan Savaşları'na kadar toprağa bağlı işlerde çalışarak ailesini geçindirdi. Bir yandan da İttihat ve Terakki Fırkası'nda siyasal mücadeleye atıldı. Daha sonra İstanbul'a yerleşti. Partinin Anadolu illeri müffettişi olarak çalışmaya başladı. I. Dünya Savaşı yenilgisinden sonraki mütareke döneminde İstanbul'a dönmeyerek Kurtuluş Savaşı'na katıldı. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce ortaelçi olarak Azerbaycan'a gönderildi (1920). Bir süre İstanbul'da öğretmenlik yaptıktan sonra Tahran elçiliği (1925-1930), Elazığ miletvekilliği (1930-1932), Kabil ve Moskova elçilikleri, Bilecik milletvekilliği ve CHP genel sekreterliği görevlerinde bulundu (1932-1945). 1946'da Bilecik'ten bir kez daha milletvekili seçildi. İlk öykülerini yayımladığı Meslek (1925) dergisinden sonra Sanat ve Edebiyat, Ulus, Seçilmiş Hikâyeler, Türk Dili gazete ve dergilerinde (1947-1952) yazdı. "Ayaşlı ve Kiracıları" (1945, ayrıca TV dizisi oldu), adlı romanı ile CHP Roman Armağanı'nda derece aldı. I. Dünya Savaşı kuşağının edebiyatımızda yarattığı gelişme içinde, anlatımda yalınlık ilkesini uygulayan öyküleriyle Esendal'ın önemli bir yeri vardır. Öykülerinin en belirgin özelliği, çizdiği tipleri ruhsal bakımdan derinlemesine yansıtan derin bir gözlem gücüne dayanmasıdır.
Yapıtları:

• "Ayaşlı ve Kiracıları" (roman, 1934),
• "Hikâyeler" (birinci kitap, 1946, ikinci kitap, 1946)Bu kitaplar "Otlakçı" ve "Mendil Altında" adlarıyla Dost yayınevi tarafından yeni kapaklarla çıkarıldı (1958),
• "Temiz Sevgiler" (öyküler, 1965),
• "Ev Ona Yakıştı" (1972).