Gaius Cornelius Tacitus (Publius)

Gaius Cornelius Tacitus (veya genel bilinen adıyla Cornelius) M.S. 56 - 117 yılları arasında Roma'da yaşamış hatip, avukat, senatör ve tarihçidir.

Sponsorlu Bağlantılar

Yaşamı

Tacitus, İ.S. 56 - 57 yıllarında diğer bir çok Altın ve Gümüş çağı yazarları gibi soylu bir ailenin çocuğu olarak Kuzey İtalya veya bir Roma eyaleti olan Gallia Narbonensis’te doğmuştur. Eserleri onun zamanı hakkında bir çok bilgi verirken, kendi yaşamı hakkında pek az bilgi verir. Günümüze kalan bilgilere göre Tacitus, Plinius gibi hukuk ve siyasi hayatına hazırlanmak için retorik okumuştur. Hatta bu eğitimi ilerde kendi adı Tacitus (sessiz) ile tezat oluşturacak derecede iyi bir hatip olmasına ve konuşmalarıyla halkın beğenisini kazanmasına yol açmıştır. Çalışma hayatına Historiae eserinde belirttiği gibi İmpatator Vespasianus'un yardımlarıyla başlar . Kariyerindeki önemli olaylardan birisi de ünlü komutan Agricola'nın kızı Iulia ile İ.S. 77 yılında evlenmesidir . Siyasi yaşamına ise İ.S. 81 - 82 yıllarında İmparator Titus zamanında quaestor (yargıç) olarak başlar . Kariyerinde hızla yükselerek İ.S. 88 yılında praetorluğa (baş yargıç) atanır . Çeşitli eyaletlerde İ.S. 89'dan 93'e kadar lejyon kumandanlığında çalışır . Nerva'nın imparatorluğu zamanında İ.S. 97 yılında Tacitus consul suffectus (vekil konsül) olur. Böylece ailesinde Roma senatosuna adımını atan ilk kişi Tacitus olur. Bu consul’lüğü sırasında ünlü Roma askeri Lucius Verginius Rufus'un cenazesinde yaptığı konuşma ile ününün doruğuna çıkar . Bir yıl sonra Agricola ve Germania adlı eserlerini yazarak ve yayınlatarak, ölümüne kadar devam edeceği edebî kariyerine başlar . Daha sonra Traianus'un imparatorluğuna kadar devlet işlerinden elini çeker. Siyasetten ve hukuktan ayrı kaldığı zamanlarda iki büyük eseri Historiae ve Annales'i yazar. Ölüm tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, Hadrianus'un imparatorluğuna dek yaşadığı tahmin edilmektedir.

Eserleri

De vita et moribus Iulii Agricolae (Iulius Agricola’nın yaşamı ve ölümü) : Bu eserde Tacitus saygın bir Romalı komutan ve kendi kayın pederi olan Iulius Agricola'nın yaşamını ele alır. Bununla birlikte Britanya adasının coğrafi ve etrografik özelliklerine de değinir. Tacitus, Agricola'nın sadakatini, dürüstlüğünü ve despot İmparator Domitianus karşısında gösterdiği azim ve kararlılığı övgü dolu bir dille gözler önüne serer ve ancak Domitianus'un İ.S. 96 yılında suikaste kurban gitmesinin ardından gelen rejim değişikliğinden sonra bu eseri yayınlatabilir.

De Origine et situ Germanorum (Germania halkının kökeni ve yerleşim yeri): Roma imparatorluğunun sınırlarının dışında yaşayan Germanialı kavimleri konu alan etnografik bir incelemedir. İlk eseri Agricola ile benzer özellikler taşıyan bu eserinde Tacitus, Germania'nın topraklarını ve Germanialıların kanunlarını, gelenek-göreneklerini inceler daha sonra Roma İmparatorluğuna yakın olanlardan Baltık Denizi sahillerinde yeleşik olanlarına kadar tek tek kavimleri ele alır.

Dialogus de oratoribus (Hatipler üzerine söyleşi): Dialogus de oratoribus adlı eserinin ne zaman yazıldığı kesin olmamakla birlikte Tacitus’un bu eseri Agricola ve Germania eserlerinden sonra kaleme aldığı tahmin edilmektedir. Pek çok yönden diğer eserlerinden farklı olduğu için özgünlüğü tartışmalıdır. Tacitus’un diğer eserlerinden farklı olmasının sebebi belki de hitabet sanatıyla ilgili olmasındandır. Fabius Iustus’a ithaf edilmiş olması bize yayınlandığı tarih hakkında bir fikir verse de yazıldığı tarihi öğrenmemize yardımcı olmaz.

Historiae: Dört İmparator yılıyla başlayan ve Flavianus hanedanının despotluğu ile biten zaman dilimini ele alır. Sadece ilk dört kitap ve beşinci kitabın yirmi altı bölümü günümüze ulaşmıştır. Bu kitaplar İ.S. 69 yılını ve 70 yılının başlarını anlatır. Beşinci kitapta Titus'un büyük Yahudi isyanını bastırması, Yahudiler hakkında kısa bir araştırma ve eğitimli Romalıların bu insanları nasıl gördüğü hakkında bilgiler vardır Eserin Domitianus'un İ.S. 96’daki ölümünü de içine alacak şekilde geniş kapsamlı bir eser olduğu tahmin edilmektedir.

Annales (Yıllıklar): İmparator Augustus’un ölümünden(İ.S. 14) Nero’nun ölümüne (İ.S. 68) kadar olan elli dört yıllık zaman dilimini kapsayan bir eserdir. Beşinci, yedinci, sekizinci, dokuzuncu, onuncu kitabın büyük bölümü, on birinci kitabın başı ve on altıncı kitabın sonu ne yazık ki kaybolmuştur. Kaybolan bölümler İmparator Caligula’nın hüküm sürdüğü zamanı, İmparator Claudius’un hüküm sürdüğü ilk beş yılı ve İmparator Nero’nun hükümdarlığının son iki yılını kapsamaktadır.

TACİTUS (Publius Gaius Cornelius), latin tarihçi (İ.S. 55’e doğr. -120'ye doğr.). Büyük bir olasılıkla Galya kökenliydi; quaestorluk, praetorluk (88), consul suffectusluk (97), Asya prokonsüllüğü (110'a doğr.-113) gibi curcus honorum görevlerini yaptı. 77'de C. Julius Agricola' nın kızıyla evlendi. Genç yaşta büyük bir hatip olarak ünlendi ve daha sonra kendini tarihe verdi. 102'ye doğru yazdığı Dialogus oratoribus (Hatiplerin diyalogu) adlı (kimin yazdığı bazen tartışılan) yapıtında, zamanının belagat ve şiirin değerlerini karşılaştıran ve belagatın gerileme nedenlerini araştıran hatiplerini konuşturdu. De vita et moribus Julii Agricolae adlı ve Domitianus'a karşı bir saldırıyla birlikte kaynatasının tarihsel övgüsünü yaptığı yapıtının başlıca konusu, Bretagne'daki askeri harekâtların öyküsüydü (98’de yazıldı). Germania‘ (De Origine et situ Germaniae) [Germenler’in kökü ve ülkesi üstüne] adlı yapıtında, germen geleneklerini ayrıntılı bir biçimde inceledi. Tarihler (Historiae) adlı yapıtı (Neron'un düşüşünden Nerva’nın çıkışına kadarki tarih), ilk dört kitap ve beşinci kitabın başlangıcı, yani 69-70 yılları arâsı olmak üzere, ancak kısmen korunabildi. Çok sonradan (115'e doğr.-117) yazdığı Yıllıklar'' (Annales) adlı yapıtında, Augustus'un ölümünden Neron'un düşüşüne kadar uzanan daha önceki dönemi ele aldı. Günümüze bu yapıttan yalnızca, bütün ya da parça olarak, l-V ve ve XI-XVI. kitaplar kalmıştır. Tacitus bu yapıtı Augustus, Nerva ve Traianus' un yaşamlarıyla tamamlamak istiyordu, ancak zaman bulamadı.
Tacitus, yazdıklarından hiçbir zaman hoşnut kalmayan bir üslupçuydu. Birçok belge toplar, yararlandığı resmi arşivleri açıklar ve daha önceki tarihçilere başvururdu. Birçok sözlü bilgi topladı, söylentileri bile kaydetti, ancak gene de romalı tarihçilerin klasik yoluna saparak, kahramanlarına kendi istediği şeyleri söyletti. Aynı şekilde, başka birçokları gibi, o da kendi dignitas'ına saygı gösterilmesini isteyen senatörlerin kaygılarını yansıttı ve antik özgürlük ve özlemlerin nostaljik esiniyle yazdı. Tiberius'u da, Domitianus'u da övmedi, ancak principatus ile özgürlüğü birleştirmesini bilen Nerva’ya yakınlık gösterdi. Bir ahlakçı olarak, imparatorların ve sarayın ruhsal durumunu çok iyi incelemiştir.