Arama

Evripides

Güncelleme: 30 Haziran 2011 Gösterim: 1.382 Cevap: 0
Jumong - avatarı
Jumong
VIP VIP Üye
30 Haziran 2011       Mesaj #1
Jumong - avatarı
VIP VIP Üye
Evripides
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sponsorlu Bağlantılar
Evripides (M.Ö. 480 - M.Ö. 406), Eshilos ve Sofokles'ten sonra Atina'nın yetiştirdiği üçüncü büyük trajedi şairidir. Düşünce adamı, Atina’lı oyun yazarlarının en büyüğü olan , insanları bekleyen gerçek ve zorlu sorunları ortaya koyarak insanları düşünmeye zorladı. Bernard Shaw gibi Evripides de insanları tedirgin etmiş ve kızdırmıştır. Kutsal değerlere saygısızlık ve kadın düşmanlığıyla suçlanmıştır. Ama yine de üstün şiirsellikle anlatılan düşünceleri dinlenmiştir. Vatanı olan Atina’yı terkedinceye kadar da bu taşlama ve lanetlemelerin ardı arkası kesilmemiştir. Fakat ölümünden sonra bütün tragedya yazarlarının en ünlüsü, en aralanılanı olmuş ve o çağdan bu yana adı ölmez yazarlar arasında yer almıştır.
367px Seated Euripides Louvre Ma343

Yaşamı ve sanat değeri
Evripides, M.Ö. 480 yılında Salamis’de doğdu. O tarihte Yunanlılarla Pers İmparatorluğu arasında amansız savaşlar yaşanıyordu. Evripides’in anne ve babasına bir çok kötü yakıştırma yapılmasına rağmen gerçekte, babası Apollon tapınağı ile ligili bir görevin mirasçıısı zengin bir soydan geliyordu. Kaynaklara göre annesi de soylu bir ailenin kızıydı. Evripides gençliğinde resim üzerine çalışmış ve sanatını sürdürme amacında olmasına rağmen yirmi beş yaşında,tragedya ve şiir yazmak için resmi bırakmıştır. İlk oyunu olan ”Pelias’ın Kızları”,M.Ö. 455 yılında sahneye konmuş ve Atina halkı o an gökyüzünden yeni bir yıldızın inmekte olduğunun farkına varmıştı. Bu yeni şairin tiyatronun tumturaklı ve ağdalı dilinden çok uzak yalın ve güçlü bir deyişi ve yeni fikirleri de beraberinde getirdiğini anlamıştı.
Evripides’in yenilikçi ve korkusuz bir yanı vardı. İlginç olayları anlatırken yeni teknik buluşlar kullanıyordu. En güçlü yönü de gerilim sahnelerindeki başarısı ve her sahnede üstün bir şiirsellik yaratmasıydı. M.Ö. 438′de Truva Savaşı’nda Akhilleus’un mızrağıyla yaralanan Telephus’un hikâyesini anlattığı oyunda geçen olaylar dizisi ve bunların sahneye uygulanışı Evripides’in gücünü ortaya koyar. Bu oyun, eski Yunan sahne geleneklerine indirdiği darbe nedeniyle de büyük önem taşır. Bir dilenci ilk defa sahici paçavralarla sahneye çıkmıştı. Bu ozamanki izleyici üzerinde şok etkisi yaratmıştı. Oyunun sahneye konmasındaki gerçekçilik, Evripides’in en acmasız eleştirmeni ve Yunan tiyatrosunun en büyük komedi ustası Aristophanes’in saldırı nedenlerinin başında gelir.”Thesmosphoriazusae” adlı komedisinde Aristophanes, Yunanlı kadınlara,oyunlarında kadın kişilerini sevimsiz gösterdiğinden ötürü Euripides’den intikam almak üzere komplo hazırlatır.
Fakat Evripides’in kadınları, tutkularına kapılsalarda, hiç bir zaman sevimsiz değillerdir.Sadece idealleştirilmelerinin yanında yaşayan birer insan oldukları gerçeğini vurgularlar. Evripides ayrıca geçmişin ulu tanrılarının, nasıl yeri geldiğinde hiç de tanrısal olmayan hilelere başvurduklarını açık seçik sahnede ortaya koydu. Bu, çoğu kimsenin tanrılara hakaret olarak algıladığı bir bakış açısıydı.
Evripides bir demokrattı, fakat demogoglardan ,büyük bürokratlardan, halkına savaş ve felaket getiren kayıtsız ve kaygısız önderlerden nefret ederdi. ”Yakaranlar” ve ”Truvalı Kadınlar” adlı oyunlarında Sparta ile süregelen savaşın iç karartan izleri görülür.Bu ünlü tragedya yazarının hayatı üzerine söylenebilecek çok az şey olmasına rağmen,Salamis’deki topraklarında yaşadı ve şiirlerini denize bakan bir mağarada yazardı. Mümkün olduğu kadar topluma az karışan, ağırbaşlı ve somurtkan bir adamdı.İnsanlardan uzak seçtiği bu yalnız yaşam, onun tanrılardan nefret eden,toplumla ilişkilerini kesmiş, huysuz, hırçın ve kuşkucu bir kişi olarak tanınmasına yol açmıştır.
Evripides bir Atina vatandaşı olarak kendini toplum hayatından büsbütün ayrı tutmamıştır. Orduda görev almış, Magnesia konsüllüğü yapmış ve devlete parasal yardımlarda bulunmuştur. M.Ö. 408 yılında tanrılara saygısızlık ettiği gerekçesiyle komedi yazarlarının ve halkın saldırılarına maruz kalarak Atina’yı terk etmiş Makedonya kralı Archelaus’a sığınmıştır. Kral tarafından çok iyi karşılanmış ve ölmeden önceki bu on sekiz ayını huzur ve barış içinde yaşamıştır. Ölüm nedeni çelişkilidir , kimi söylentilere göre saraydaki kıskanç kişiler tarafından av köpeklerine parçalatılmıştır. ”Bacchae” adlı oyunu öülümden sonra sahnelenmiş ve ödül almıştır.
Evripides’in kendi izinden giden üç oyun yazarı oğlu ölümünden sonra babalarının oyunlarını sahnelemişlerdir. Evripides’in 80-90 tragedyası olduğu bilinmesine rağmen günümüze yalnız 18 tanesi erişebilmiştir.

Eserleri
Trajedyaları
  1. Alkestis (M. Ö. 438, ikinci ödül)
  2. Medea (M. Ö. 431, üçüncü ödül)
  3. Herakleidae (yak. M. Ö. 430)
  4. Hippolitus (M. Ö. 428, birinci ödül)
  5. Andromahi (yak. M. Ö. 425)
  6. Hekabe (yak. M. Ö. 424)
  7. Yalvaranlar (yak. M. Ö. 423)
  8. Elektra (yak. M. Ö. 420)
  9. Herakles (yak. M. Ö. 416)
  10. Truvalı kadınlar (M. Ö. 415, ikinci ödül)
  11. İphigenia Tauris'de (yak. M. Ö. 414)
  12. İon (yak. M. Ö. 414)
  13. Helen (M. Ö. 412)
  14. Fenikeli kadınlar (yak. M. Ö. 410)
  15. Orestes (M. Ö. 408)
  16. Bacchae ve İphigenia Avlis'de (M. Ö. 405, ölümünden sonra, birinci ödül)
Trajedya parçaları
Bu listedeki trajedi oyunları elimizde tüm olarak değil de ancak parçalar halinde bulunmaktadır. Bunlardan bazıları sadece bir isim ve birkaç satır halindedir. Diğerlerinde ise eldeki parçalar eserin çok geniş bir kısmını kapsamaktadir ve böylece eser hakkında, kısmi da olsa, geniş bilgi elde bulunmaktadır.
  1. Telephus (M.Ö. 438)
  2. Giritliler (yak. M.Ö. 435)
  3. Stheneboea (M.Ö. 429'den önce)
  4. Bellerofon (yak. M.Ö. 430)
  5. Cresphontes (yak. M.Ö. 425)
  6. Erechtheus (M.Ö. 422)
  7. Akıllı Faethon (yak. M.Ö. 420)
  8. Melanippe (yak. M.Ö. 420)
  9. Alexandros (M.Ö. 415)
  10. Palamedes (yak. M.Ö. 415)
  11. Sisifus (yak. M.Ö. 415)
  12. Esir Melanippe (yak. M.Ö. 412)
  13. Andromeda (M.Ö. 412 Evripides'in Helen eseriyle)
  14. Antiope (yak. M.Ö. 410)
  15. Archelaus (yak. M.Ö. 410)
  16. Hipsipile (yak. M.Ö. 410)
  17. Filoktetes (yak. M.Ö. 410)
Satir oyunu

1.Cyclops (belirsiz tarih)

Şüpheli

1.Rhesus (Klasik Yunan Edebiyatı eksperlerin çoğu, birçok M.Ö. yüzyıl kalıntıları gösterdiği için, bu oyunun yazarının Evripides olmadığına fikir birliğindedirler)

Biyografi Konusu: Evripides nereli hayatı kimdir.
🌘 🚀