Kaside Nedir?

VIP Never Say Never Agaın

17 Ağustos 2009 Mesaj #1

VIP Never Say Never Agaın

Kaside
Kasidede ilk beyitin dizeleri birbiriyle, öteki dizelerin ikinci dizesi bu ilk beyitle kafiyelidir. (aa, ba, ca, da)
Dize sayısı 33 ile 99 arasında değişir. Aruz’un genellikle uzun kalıplarıyla yazılmıştır.

Kasideler konularına göre türlere ayrılır:

Tevhid: Tanrı’nın birliğini anlatan kaside.
Münacat: Tanrı’ya yalvarmak için yazılan kaside.
Naat: Hz. Muhammet, Dört Halife ve tarikat şeyhlerini övmek için yazılan kaside.
Medhiye: Dönemin yöneticilerini övmek için yazılan kaside.
Mersiye: Ölüm temalı kasidelerdir.
Hicviyye: Alay etmek amacında yazılan kasidelerdir.
Şehrengiz: Bir şehrin güzelliklerini anlatan kasidelerdir.
Cülusiye: Padişahın tahta geçişine sevinen kişiler için yazılan kasidelerdir.
Kasidenin birtakım bölümleri vardır; bunlar belirli bir plana göre sıralanırlar.
Nesip (Teşbib): Başlangıç bölümüdür. Burada asıl konuyla ilgili olmayan bir şey, bir yer vb. tasviri yapılır. bu bölümün sayısı 15-20 kadar olur.
Girizgah: Asıl maksada geçmek için uygun bir fırsat düşürülerek söylenen giriş beyitidir. Tek bir beyitten ibarettir.
Medhiye: Tanrı’yı, Peygamber’i ya da dört halifeyi övme bölümüdür.
Fahriye: Şairin kendisini övdüğü beyittir.
Tegazzül: Kesidenin içindeki bağımsız ve kasideyle aynı ölçüdeki gazel bölümüdür.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Bu mesajı 1 üye beğendi.

Şeytan Yaşamak İçin Her Şeyi Yapar....

Cevapla

ocean97

Ziyaretçi

19 Aralık 2011 Mesaj #2

Ziyaretçi

Divan edebiyatı nazım şekillerinden biridir. Övgü şiirleridir. Bir kasidede en az 30, en fazla 99 beyit bulur. Birinci beytin mısraları kendi aralarında kafiyelidir. Öbür beyitlerin birinci mısraları serbest, ikinci mısraları, birinci beyitle kafiyelidir. İlk beyte “matla”, son beyte “makta” denir. Son beyitler, den birinde şairin adı geçer, buna “tac” denir.
Türk edebiyatının en önemli kaside şairi, XVII. yüzyılda yetişen Nefîdir.
Kasidelerin bir takım bölümleri vardır. Bunlar, belli bir plâna göre sıralanırlar:

a -Nesîb (ya da Teşhib), başlangıç bölümüdür. Burada asıl konu ile ilgisi bulunmayan başka bir şey, başka bir olay anlatılır. Bu bölümün beyit sayısı çok olabilir.
b- girizgâh, asıl amaca geçmek için uygun bir fırsat düşürülerek söylenen “geçit beyti” dir. Bir beyit olur.
c - Medhiye, Tanrıyı, Peygamberi ya da ileri gelen kişileri övme bölümüdür. Beyit sayısı çok olabilir.
d - Fahriye, şairin kendi kendisini övgü bölümüdür.
e - Tegazzül, aynı vezin ve kafiye ile araya sıkıştırılan bir gazeldir.
f - Dua, övülen kişi hakkında, Tanrıdan iyi dileklerde bulunulan bölümdür.

Kasideler, konularına göre şu çeşitlere ayrılırlar:

Tevhîd (Tanrının birliğim anlatan kasideler)
Münâcât (Tanrıya yalvarmak için yazılan kasideler)
Nat (Peygamberi övmek için yapılan kasideler)
Medhiye (Devrin ileri gelen kişilerini övmek için yazılan kasideler)

Kasideler, genellikle birini övmek ve yermek amacıyla yazılan şiirlere denir, kasideler genellikle din ve devlet adamlarını övmek amacıyla yazılan divan edebiyatı şiirlerdir. Çok katı bir kalıpla yazılan kasideler, 6 bölümden oluşur. Türk edebiyatında 13. yüzyılda kullanılmaya başlanır. Nazım birimi beyittir. Beyit sayısı 33-99 arasında değişir. Kasidenin ilk beyitine matla denir. Kasidenin son beyitine makta , şairin mahlasının bulunduğu beyite taç beyit denir. Kasidenin en güzel beyiti beyt-ül kasid olarak adlandırılır

Kasidenin Özellikleri
1- Beyitlerden oluşur. Kafiye düzeni gazelle aynıdır. Yani aa, ba, ca, da, ea, fa … Ancak gazelden daha uzun bir nazım şeklidir.
2- Kaside en az 33, en çok 99 beyitten oluşur. Ancak beyit sayısı 33’den az olan kasideler de vardır.
3- Kasidenin ilk beytine matla denir. Ama şair, şiir içinde matlaı yenileyebilir.
4- Kasidenin son beytine makta denir.
5- Şairin isminin geçtiği yere taç beyit denir. Sonlara doğrudur.
6- Kasidenin en güzel beytine beytü’l-kasid denir.
7- Aruz ölçüsüyle yazılır.
8- Bu türün en meşhur ismi Nef’i’dir.
9- Kasidenin kendi içinde belli bölümleri vardır.

Kasidenin Bölümleri
1- Nesib (teşbib): Giriş bölümüdür. Kasidenin tasvir bölümüdür. Burada, asıl konuya geçilmeden önce ramazan, bayram, bahar, yaz, savaş gibi konular ele alınır.
2- Girizgâh: Kasidenin ikinci bölümüdür. Asıl konuya giriş için uygun bir ortam hazırlama yani giriş bölümüdür.
3- Medhiye: Bu bölümde şair kimi övecekse onun yüceliklerini, başarılarını, erdemlerini anlatır. Bu bölümde abartı ve ağır bir anlatım göze çarpar.
Örnek:

O sultan ki cism-i cihân cânıdır
Zamânın zamân-ı baharıdır.

4- Fahriye: Şair bu bölümde kendini ve şiirini över. Abrtılı bir anlatım söz konusudur.
5-Tegazzül: Şair zaman zaman monotonluğu kırmak için kasidenin içinde, aynı ölçü ve uyakla gazeller yazar. Bu gazelin yazıldığı yer, tegazzül bölümüdür.
6- Taç: Şair bu bölümde mahlasını ( Şiirdeki ad, takma ad) kullanır.
7- Dua: En son bölümdür. Burada, övülen, kendisi için kaside yazılan kişi için dua edilir. Kişi için dua edilir. Kasidenin son bölümüdür.
Örnek:

Hüdâ ömrünü ber-karâr eylesin
Verip maksadın kâm-kâr eylesin

Not: Kaside, bir maksat için yazılmış şiirdir. Şairin bir isteği vardır. Bu bakımdan bir dilekçe olarak değerlendirilebilir. Çünkü şair, bu şekilde kompozisyona yer veren bir manzume ile hem isteğini söylemekte, hem de yeteneğini göstermektedir.

Kaside Çeşitleri
Kasideler şu ölçülere göre sınıflandırılırlar.

Nesip (teşbip) bölümlerinde işlenen konulara göre:
- Bahariye (Bahar)
- Iydiye (Bayram)
- Şitaiye (Kış)
- Ramazaniye (Ramazan)
- Sayfiye (yaz)
Rediflerine göre:
- Su Kasidesi
- Sühân kasidesi
- Gül kasidesi
- Sünbül Kasidesi

Not: Şehirleri konu edinen kasideler de vardır; İstanbul Kasidesi gibi.

Konularına göre:
- Tevhid: Allah’ın varlığını ve birliğini anlatan kasidedir.
- Münacaat: Allah’a yalvarmak için yazılan kaside.
- Naat: Hz. Muhammed(S.A.S)’i ve din büyüklerini anlatmak için yazılan kasidedir.
- Medhiye: Devrin ileri gelen kişilerini övmek için yazılan kaside çeşididir.
- Mersiye: Sevilen insanların ölümünden duyulan acıları anlatan kasidedir. Türk Edebiyatı'nda bu kasidenin en güzel örneklerinden biri Baki’nin Kanuni Sultan Süleymân için yazdığı Kanuni Mersiyesi’dir.
- Hicviye: Herhangi bir kişiyi yermek amacıyla yazılan kasidelerdir. Acımasız ve abartılı bir dil kullanılır. Edebiyatımızda hicviyenin en güzel örneklerini Nef’i vermiştir. Onun Siham-ı Kaza’sı bu türün en güzel örneklerinden biridir.

Not: Divan şiirindeki tevhid, münacat, naat, mehdiye, mersiye, hicviye gibi türler, nazım türü kavramıyla karşılanır ve başta kaside olmak üzere çeşitli nazım şekilleriyle yazılabilirler. Mesela, mersiyeler terkib-i bend; tevhid ve münacaatlar terkib-i bent ve terci-i bend; medhiyeler gazel, hicviyeler terkib-i bend nazım şekilleriyle de yazılabilir.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Bu mesajı 2 üye beğendi.

Cevapla

buz perisi

VIP Lethe

9 Ağustos 2012 Mesaj #3

VIP Lethe

Kaside
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

Genellikle birini övmek ya da yermek amacıyla yazılan ve bütün beyitlerin ikinci dizeleri birinci beyitle uyaklı olan manzume. Beyit sayısı en az onbeş, en çok doksan dokuzla sınırlanmış olmakla birlikte yüzü aşkın beyitten oluşan kasideler de vardır. Kaside sözü Arapça "kasd" kökündendir ve bir amaç güderek söylenmiş manzume anlamına gelir. Bu amaç genellikle devrin ihsan beklenen bir büyüğünü övmek biçiminde görülür ya da şair, kızdığı, gözden düşürmek istediği kişiyi yerer. Bir kaside şu bölümlerden oluşur: Nesib (teşbib), şairin asıl amacına girmeden önce ustalığını gösterdiği giriş bölümüdür. Genellikle bahar, hazan gibi mevsimleri ya da bağı, bahçeyi, bir yalıyı ya da bir avı konu alan tasvirlerin yapıldığı bu bölümden sonra, bir sırasını getirip girizgâh beytiyle asıl amaca geçilir, böylece "medih" bölümü başlar. Kasidenin son bölümü olan "fahriye"de ise şair kendisini över, çoğu kez bir duayla manzumesini bağlar. Bir de şairin âşıkane duygularını dile getirdiği "tegazzül" bölümü vardır ki, nesib bölümünde ya da kasidenin ortasında söylenen gazellere bu ad verilmiştir. Ayrıca nesib bölümünde ele alınan konularla adlandırılmış kasideler vardır. Bu tür kasidelerde şair, bir konuda yoğunlaşır, övgüye geçmeden bütün ustalığını gösterir. Böyle kasidelere bahardan söz ediliyorsa "bahariyye", kış anlatılıyorsa "şitaiyye", bayram konu alınmışsa "iydiyye" ya da "bayramiyye" gibi adlar verilir.

BEĞEN Paylaş Paylaş

In science we trust.

Cevapla

ozzy0035

Ziyaretçi

15 Nisan 2013 Mesaj #4

Ziyaretçi

Kaside Nedir?
MsXLabs.org

Belirli bir maksatla yazılan yazı anlamına gelirken edebi anlamda daha çok din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan yazılar manasına gelir.Kaside yazan şaire ''kaside-sera,kaside-perdaz,-kaside-gü'' isimleri verilir.

Kaside nazım şekli Arap edebiyatının ilk dönemlerinde doğmu ve cahiliye devrinde en parlak dönemini yaşamıştır.Fars edebiyatında ise Sasaniler Devrinde ilk kaside örnekleri görülür.Türk şiirinde ise 15. yüzyılda kaside kendini gösterir.Şeyh-i ve Ahmet Paşa'nın ünlü kasideleri mevcuttur.16. yüzyılda Hayali ve Fuzuli gibi şairlerin katkısıyla daha da gelişen kaside 17. yüzyılda en büyük ustasını yetiştirmiştir.Nef'i tüm zamanların en büyük kaside yazarıdır.

Kasidenin Özelliklerini Şöyle Sıralıyabiliriz;
İlk beyit kendi arasında sonraki beyitler ilk beyitin ikinci dizesiyle kafiyelidir.(aaba...)
Beyit sayısı 33-99 arasında değişir.Ancak daha çok ve daha az beyitler içeren kasidelerde olabilir.

6 bölümden oluşur.

a)Nesib(Teşbih):Şiirin giriş bölümüdür.Değişik tasvirler mevcuttur.15-20 beyit arasındadır.Eğerki aşikane konular anlatıyorsa nesib,afaki(gereksiz) konular anlatıyorsa baharın gelişi,bayramlar,tabiat teşbih ismini alır.

b)Girizgah:Genellikle bir ya da iki beyitten oluşur.Şair, bu bölümde methiyeye geçeceğini bildirir.

c)Methiye(Övgü):Asıl konunun anlatıldığı bölümdür.Kasidenin sunulacağı kişiye övgüde bulunur.Şair en sanatlı, en ağır beyitlerini bu bölümde kullanma ihtiyacını ister.

d)Tegazzül:Bu bölüm bazen kasidenin sonunda ya da başındada bulunabilir.Kaside içinde gazel söylemektir.Her kasidede bu bölüm bulunmaya bilir.5-12 beyit arasındadır.

e)Fahriye:Şairin kendini övdüğü bölümdür.İçerik yönünden methiyeye benzer.Beyit sayısı değişebilir.Yine sanatlı üslup vardır.

f)Dua:Önceki beyitlerde övgüsü yapılan kişi için dua edilir.Birkaç beyitten ibarettir.Kasideler değişik şekillerde adlandırılır;

İlki nesib bölümünde ele alınan konuya göre,örneğin bahariye, ıydiye,şitaiye gibi
İkinci adlama redife göre söz gelimi kasidenin redifi şems(güneş) ise şemsiye olarak adlandırılır.
Son isim verme tekniği ise kafiye harfine göredir.Mesela kasidenin kafiyesi ''r'' ise raiye ya da ''t'' ise taiye olarak adlandırılır

NEF'İ
17.yüzyılda yaşamış olan Türk edebiyatının en büyük kaside ustasıdır.Nef'i üç konuda kendisini usta olarak adlandırır bunlar ; övmek,sövmek övünmektir.Son derece etkili ve ölçülü eleştirileri olan Nef'i bu yolda hayatıı feda etmiştir.Nefi'nin üç tane önemli eseri vardır.Bunlar;Türçe Divan,Farsça Divan ve Siham-ı Kazadır.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Son düzenleyen _Yağmur_; 16 Nisan 2013 20:38 Sebep: Sayfa düzeni

Cevapla

Kaside Nedir?

Benzer Konular

Benzer Konular

MsXLabs Üye Girişi

Kaside Nedir?

Benzer Konular

Benzer Konular