Tedarik Zinciri Yönetimi (Supply Chain Management)

Özet
Bilgi ve haberleşme teknolojilerinin yoğun biçimde kullanımı ve işletmeler arası işbirliğinin geliştirilmesi ile ortaya çıkan yeni iş sistemlerinden biri olan Tedarik Zinciri Yönetimi (Supply Chain Management-SCM) müşteri tatminini artırmak ve rekabetçi kalabilmek gibi amaçlara ulaşabilmek amacıyla işletmelerce son yıllarda yoğun olarak uygulanmaya başlanmıştır. Bu çalışmada bu sistemlerin tanımı, gelişimi, kapsadığı süreçler ve yararları incelenecektir.

Sponsorlu Bağlantılar

Bir tedarik zinciri, ürünlerin, tedarikçiler, üreticiler, toptancılar, dağıtımcılar, perakendeciler ve nihai olarak tüketiciler arasındaki hareketi sağlayan ilişkiler ve bağlantılar bütünüdür.
Tedarik Zinciri Konseyine göre, Tedarik Zinciri kavramı son ürünün üretilmesi ve dağıtımı (tedarikçinin tedarikçisinden müşterinin müşterisine kadar ) ile ilgili bütün çabaları kapsar. Bu çabalar plan, (tedarik ve talebin yönetimi), kaynak (hammadde ve yarı mamullerin temini), üretim (imalat ve montaj), teslim (depolama ve stok takibi, sipariş alımı ve yönetimi, bütün kanal boyunca dağıtım ve müşteriye teslim) olmak üzere dört temel süreçten oluşur.Biğer tanıma konseyin tanımında değinilen aktivitelerin yanında bütün bu aktivitelerin denetimi sağlayan bilgi sistemlerini de tedarik zinciri aktivitesi olarak tanımlamıştır.
Tedarik zinciri tanımlarından da anlaşılacağı gibi komplike bir sistemdir ve bu sistemi oluşturan bileşenler arasında sürekli bir bilgi alışverişi etkileşim söz konusudur. Birinde oluşacak aksaklık diğerini de olumsuz etkilemektedir. Tedarik zincirlerinin başarı olabilmesi için kanal ilişkilerinin doğru olarak belirlenmesi, uygulanması ve etkin iletişim gerekmektedir. Bu aşamaların tümünde büyük miktarlarda verinin toplanması, tasnif edilmesi, güncellenmesi ve ortak firmalara iletilmesi gerekmektedir. Bu bilgi akışının elektronik olmayan yollardan yapılması genelde daha yavaş, hata yüzdesi yüksek ve güncellenmesi zordur. Ayrıca günümüz rekabet koşullarında ayakta kalabilmek için firmalar kendilerini tekrar keşfedip tedarik zincirlerini yüksek maliyetli kırtasiye egzersizinden esnek ve bugünün gereksinimlerine yönelik etkin hale getirmek zorundadır.
İnternet tedarik zincirlerinin bütün sektörlere uyumlu hale dönüştürülmesinde sağlamaktadır. İnternet uyumlu bir tedarik zinciri zamanında dağıtım, kesin stok tahmini, dağıtımın sürekli izlenebilmesi gibi imkanlar sunar. Gelişmiş teknoloji sayesinde tedarik zinciri düşük maliyetli, para kazandıran olası problemleri önleyen stratejik bir silah haline gelmiştir. Herhangi bir işletmenin operasyonlarını merkezileştirmesi, yöneticilerin tedarik zincirindeki zayıf noktaları bulmalarına ve düzeltmelerine olanak verir. Bu göründüğü kadar kolay bir iş değildir. Tedarik zincirini otomatik hale getirmek, dikkatli bir planlama gerektirir ve bu iş öncelikle iş ortakları ve müşterilerle olan ilişkileri çok iyi değerlendirmek başlar.
Tedarik zinciri yönetimi (supply chain management) ürünlerin ve bilgilerin tedarik zinciri boyunca devam eden hareketlerinin gözlenmesi ve yönlendirilmesi anlamına gelir.
Lojistik Yönetimi konseyine göre tedarik zinciri yönetimi; müşteri gereksinmelerini karşılamak amacıyla hammaddelerin, süreçteki stokların, nihai ürünlerin ve başlangıçtan tüketime kadar ilişkili bilgilerin maliyet etkin akışının ve depolanmasının planlanması, uygulanması ve kontrol sürecidir.
Ellram ve Cooper ise tedarik zinciri yönetimini bir bütünleştirme felsefesi olarak tanımlamaktadırlar. Bütünleşik Tedarik Zinciri Yönetimi; öncelikle müşteriyi merkeze koyarak yatay bir yolla müşteriye değer sağlayacak gerekli tüm süreçlerin yönetimi olarak tanımlamaktadır.
SCM sistemi şirket dışındaki ikmal işlerini sağlayanların yönetilmesi ve etkin biçimde çalışılması için şirketi iç kaynaklarını bir bütün halinde ele alan temel bir işletme sistemi olarak tanımlanmaktadır. SCM’nin gerçek amacı tedarik zincirini optimum hale getirmektir.
İyi bir tedarik zinciri yönetimi, süreç içerisinde var olan tüm oyunculara takip şansı sunduğundan, gelen siparişlere karşı harekete geçme insiyatifi verir. Web teknolojisi sayesinde, zincirde rol alan tüm oyuncular aynı anda stok yönetimi ve üretim programının kontrolünü yaparak, siparişin tam istenen vakitte istenen şekilde müşteriye ulaşmasını sağlar.
Tedarik zinciri yazılımları üretimden, dağıtıma, bir ürün veya hizmeti müşteriye ulaşması için gerçekleştirilen farklı işlerde kullanılan teknolojilerin bir bütünüdür. Büyük ve entegre SCM yazılımları tedarik zinciri ile ilgili bilgilerin tüm departmanlar tarafından kolaylıkla ulaşabilir ve paylaşılabilir olmasını sağlamak amacıyla, kullanılan farlı teknolojileri tek bir yazılıma dönüştürür. Yazılım ve danışmanlık şirketleri bu alanda yoğun faaliyet içerisindeler ve büyük meblağlar karşılığında büyük firmalara bu yazılımları satmaktadırlar.
Giriş
1950’lerden sonraki dönemde, çoğu üreticiler birim üretim maliyetlerini minimize etmek amacıyla, temel operasyonel strateji olarak çok az ürün ve süreç esnekliği ile, kitle üretim sistemleri üzerinde yoğunlaşmışlardı. Bu dönemde, yeni ürün geliştirme yavaş ve tamamen firma içi teknoloji ve kapasiteye bağlı idi. Darboğaz faaliyetleri, dengeli bir hat akışını devam ettirebilmek için stoklarla karşılanmakta ve bu da sonuçta yarı mamul stoklarına büyük yatırımlar yapılması sonucunu ortaya çıkarmaktaydı. Bu dönemde teknoloji ve uzmanlığın müşterilerle veya tedarikçilerle paylaşılması çok riskli ve kabul edilemez olarak görülüyordu. Aynı şekilde, işletmeler arası işbirliği ve alıcı-tedarikçi ortaklığı üzerine ilginin de çok az olduğu görülmekte idi.
1990’lardan sonra ise artık durum çok farklılaşmıştır. İşletme kararlarının tam merkezinde artık müşteri vardır ve firmalar müşterilerini tatmin edebilmek için yer aldıkları değer zinciri içindeki bütün üyelerle (tedarikçi, üretici, perakendeci vb.) işbirliği yollarını geliştirmeye çalışmaktadırlar. Bu işbirliği sürecinin adı Tedarik Zinciri Yönetimi (Houlihan, 1985: 25) olarak konmuştur.
Tedarik Zinciri Yönetimi olarak adlandırılan, firmalar arası süreçlerin düzenli biçimde kontrolü ve koordinasyonu modeli, maliyetleri düşürmede, kaliteyi ve faaliyetlerin hızını artırmada kullanılan geleceğin modelidir. Bu noktadan sonra verimlilik savaşları yapılacaktır. Galip gelenler işlerine yeni yaklaşımlar getirebilen, geleneksel işletme sınırlarını aşarak iş ortaklarıyla iş süreçlerini tasarlama ve yönetmede yakın çalışan firmalar olacaktır. Onlar etkinlikten süper etkinliğe sıçrama yapabilen firmalardır (Hammer, 2001: 84).

Firmaların rekabetinde önemli bir aşama olan tedarik zinciri yönetimi yöneticiler tarafından nasıl ele alınması gerektiği konusunda problemler yaşanmaktadır. Buna bağlı olarak da iyi tedarik zinciri stratejisine ihtiyaç olunacaktır. Günümüzde birçok işletme, piyasada rekabet üstünlüğü elde etme adına, işletmeler arası ilişkilerin önemini anlamış, gerek tedarikçileri gerekse müşterileriyle olan ilişkilerini karşılıklı
işbirliği ve menfaat esasına bağlı olarak yeniden organize etmeye başlamışlardır.

Özellikle tedarikçilerle gelişen sıkı işbirliğinin, ürün kalitesinin artırılması satınalınan ürünlerin maliyetinin düşürülmesi, üretim ve dağıtım esnekliğinin geliştirilmesi, müşteri memnuniyetinin arttırılması gibi konularda son derece olumlu katkılar sağladığı görülmektedir.

Tedarik zinciri yönetimi;

tedarikçiler, üreticiler, dağıtıcılar ve müşteriler üzerinde oluşan bir ağdaki malzeme, bilgi ve parasal akışların yönetimini içerdiğini söyleyebiliriz. Bu akışların farklı işletmeler arasında ve kendi içindeki koordinasyonu ve uyumu ise tedarik zinciri yönetiminin başarılı olmasını sağlayacaktır. Bu aşamada “Bir zincir ancak en zayıf halkası kadar güçlüdür.” anlayışı benimsenmelidir. Firmalar kendisi gelişirken tedarikçilerini de geliştirmekte onlarla birlikte büyümektedirler. Bu boyutta müşteri denetimleri büyük önem arzetmeye başlamıştır.

Bilindiği üzere, firmalardan fiyat toplama, değerlendirme, en ucuzunu veya uygununu seçme süreçlerinden oluşan klasik satınalma süreci, stratejik amaçlara odaklanan ve tedarik zinciri yönetimini benimseyen firmalarda geçerliliğini kaybetmektedir. Rekabet avantajı sağlamak için tedarik zincirinin önemi arttıkça, tedarikçilerle ilişkilerin ve ortak çalışmanın önemi de artmaktadır. Tedarikçileri de işe dahil eden bir anlayış olan stratejik satın alma veya tedarik yöntemleri ile firmalar envanter maliyetlerini düşürmektedir. Araştırma geliştirme noktasında tasarımda beraber hareket etmekte, rakiplerine karşı tedarikçileri faydalı bir araç olarak kullanmak için finansal, ortaklaşa planlama yapılmaktadır. Karşılıklı güven ve kazan-kazan ilişkisinin baz alındığı stratejik tedarik yönetiminin işletmelere nasıl rekabet avantajı sağladığı bir çok firmada görülmektedir. Onlarla sermaye veya iş ortaklığı yaparak kendi süreçleri ile ilişkilendirme imkanı yaratmış, rakiplerle olan ilişkilerini de bu şekilde engellemiş veya kesmiştir.

Küresel dünya pazarında taleplerin istenen zamanda karşılanması rekabet üstünlüğü açısından büyük bir öneme sahiptir. İhracatçılarımızın uluslararası pazarda başarılı olabilmesi, tedarikçisi olduğu sektörlerle ilişkileri ve tedarik zinciri ortaklarını da dikkate alarak geniş perspektifle değerlendirmeler yapmasına bağlıdır.

Bugün müşterinin aradığı bir ürünü kalitesinden ödün vermeden en ücra bir noktada bile bulabilmesi, işletmeler tarafından iyi ve doğru kurgulanmış bir “Tedarik Zinciri Yönetimi” ile mümkündür.
Teknik Yazılar: Tedarik Zinciri ve Yönetimi