Dokunulmazlık

Dokunulmazlık

Sponsorlu Bağlantılar

Anayasa ya da uluslararası teamül gereğince, kişilere tanınan ilişilmezlik ya da ayrıcalık durumu.

Anayasayla sağlanan yasama dokunulmazlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içindir. Anayasaya göre, "TBMM üyeleri Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, Meclis'te ileri sürdükleri düşüncelerinden, o oturumdaki Başkanlık Divanı'nın teklifi üzerine Meclisçe başka bir karar alınmadıkça bunları Meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamazlar (madde 83, fıkra 1)". Buna mutlak dokunulmazlık denir.

Anayasada bir de geçici dokunulmazlık vardır. Buna göre "seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclis'in kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz (madde 83, fıkra 2)". Diplomatik dokunulmazlıktan ise, bir ülkedeki yabancı elçilerle, elçiliğin resmî memurları ve bu kişilerin eşleri, birlikte oturan çocukları ve diğer aile bireyleri yararlanırlar. Bu dokunulmazlıktan yararlananlara, içinde bulundukları ülkenin yasaları uygulanmaz. Bunlar hakkında cezai kovuşturma yapılamaz, hiçbir dava açılamaz. Bu kişiler mahkemeye tanık olarak çağrılamaz, ayrıca vergilerden muaf tutulurlar. Ancak, kendilerine yapılan saldırılar bakımından o ülkenin yasaları uygulanır. Bunlara karşı tek yaptırım, bu kişileri "persona non grata" (istenmeyen kişi) ilân edip, ülkeden geri çekilmelerini bağlı bulundukları devletten talep etmektir. Belirli süre içinde ülkeyi terk etmeyenler ise sınırdışı edilirler.

Dokunulmazlık, ilişilmez, karışılmaz olma hali ve hakkı. Siyasî ve hukukî bir anlamı olan dokunulmazlık hali bizde, Anayasamıza göre milletvekillerine tanınan bir haktır. Anayasanın 17. maddesine göre, hiç bir milletvekili, Meclis içindeyi oy kullanmasından, sözlerinden ve demeçlerinden sorumlu olmadığı gibi, Meclis içindeki oy ve görüşünü ve demecini, Meclis dışında söylemesinden sorumlu değildir. Bir milletvekilinin, milletvekili seçilmeden önce işlediği bir suç için ya da milletvekili bulunduğu sırada işlediği bir suç için sorguya çekilmesi, ancak Meclis genel kurulunun oyu ile mümkün olabilir. Dokunulmazlık, milletin temsilcisi olma özelliğini taşıyan milletvekillerinin görevlerini yapabilmelerini sağlayan önemli bir haldir.




Kaynak: