Zulular

Zulular

Güney Afrika Cumhuriyeti'nin doğusundaki Natal eyaletinde yaşayan bir Bantu halkıdır. Natal dışında komşu devletler Lesotho ve Svaziland'da da bulunan Zulular'ın dili Nijer-Kongo dil ailesinin Bantu grubunda yer alan Zulu dilidir. Zulular'la Zosalar ve Svaziland'ın yerli halkı olan Svaziler arasında soy, dil ve kültür açısından çok sıkı bağlar vardır.

Sponsorlu Bağlantılar

Zulular, günümüzde Natal'in kuzeydoğu kesiminde kalan ve Zululand adı verilen tarihsel bölgede yaşarlardı. Şaka'nın yöneticiliği döneminde (1816-28) komşuları Anguniler' le birlikte bugünkü Natal'in büyük bölümünü ele geçirerek Zulu Krallığı'nı kurdular. Şaka' dan sonra başa geçen Dingane'nin döneminde, Dingane'nin kardeşi Mpande ile anlaşan Boerler 1840'ta Dingane'yi devirdiler.

Babanın otoritesinin çok güçlü olduğu Zulular'da klan en yaşlı erkeğin önderliğindedir. Erkekler çokkarılıdır; kadınlar arasındaki sıralamada en büyük oğlun annesi olan "büyük eş" en yukarıda yer alır, öbürleri yaşlarına göre sıralanır. Ataerkil toplulukların pek çoğunda görüldüğü gibi Zulular'da da kocası ölen bir kadın kayınbiraderiyle evlenmeye zorlanabilmektedir. Ayrıca kadınların ölmüş bir akrabanın ruhuyla evlendirildiği "hayalet evlilik" de görülür.

Klanın reisi olan en yaşlı erkek savaşta önderlik eder, barışta ise yargıçlık görevini üstlenir. Klanın değişik bölümlerinde sorumluluğu genellikle reisin yakın akrabaları arasından seçilen başkanlar üstlenir. Zulu Krallığı sırasında klan reislerinin çoğu kralla akrabaydı.

Zulular örgütlü bir askeri toplum oluşturmuşlardı. Ama Boerler ile ingilizler Zulu topraklarını büyük ölçüde ellerine geçirdiler. İngilizler 1843'te Natal'i ilhak ettiİer. Ama 1870'lerin başında Zulular'ın başına geçen Cetevayo, Zulu ordusunu dağıtıp İngiliz egemenliğine girmeyi reddetti ve 40-60 bin askerlik bir ordu kurarak İngilizler'e karşı savaş açtı (1878). Zulu Savaşı adı verilen bu savaş Temmuz 1879'da İngilizler'in zaferiyle sonuçlandı. Zululand'ı bütünüyle ellerine geçiren İngilizler bölgeyi kendi denetimlerinde 13 küçük krallığa böldüler. Zululand 1887'de İngiliz sömürgesi yapıldı. 1897'de de Natal'e katıldı ve onun bir parçası haline geldi.

Yaratıcı bir tanrıya, cadılara ve büyücülere inanan Zulular'da atalara tapma çok yaygındı. Ekim, savaş ve kıtlık gibi büyük doğal ve toplumsal olaylarda kralın başkanlığında dinsel törenler düzenlenir, kral soyunun atalarından yardım istenirdi. Zulular sonradan Hıristiyan oldular ve değişik kiliselere dağıldılar.

Boer – Zulu Savaşı

Shaka’dan sonra Zuluların başına geçen Dingane’nin döneminde, Zulular Boer’lerle ciddi mücadele içine girdi. Boerler Güney Afrika’da, Hollanda aslından türemiş sömürgecilere verilen addır. Hollândalıların 1652 de Cape’de yerleşmelerinden sonra meydana gelen bu topluluk, 1795 yılına kadar Hollândalılar tarafından idare edilmiş, 1806 yılında İngilizlere tabi olmuşlardır. Fakat Boer’lar ile İngilizler arasında devamlı anlaşmazlık olmuş, bu anlaşmazlıklar, 1834 yılında İngilizlerin köleliği kaldırmasıyla daha da artmıştır. Bu tarihten başlayarak kitle halinde büyük göçler başlamış bu göçlerle birlikte Zulularla çatışmalar çoğalmıştı. 1838 yılında kral Dingane, Kanlı Nehir savaşında 500 kadar Boer koloniste karşı verdiği savaşta, Boerler’in kardeşi Mpande ile anlaşması ve Mpande’nin 17000 savaşçı ile kendisine ihanet etmesi sonucu iktidardan devrildi. Takip eden yıl Boerler İngilizlerin yönetimi altında yaşamak istememelerinden ötürü Natal Cumhuriyetini ilan ettiler fakat 1842 yılında Boer’ler ile ingilizler arasında da savaş çıktı ve savaşın sonucunda Boerler İngiliz hakimiyetine girdi.

İngiliz – Zulu Savaşı

Mpande ise İngilizlerle iyi geçinerek hakimiyetini sürdürdü Tugela Irmağı Zulu toprakları ile İngiliz sömürgesi olan Boer bölgesi Natal arasındaki sınırı oluşturuyordu. 1870’lerin başlarında Zuluların başına geçen Cetevayo, İngilizlere karşı ayaklanarak 60 bin askerden oluşan, bir ordu ile saldırıya geçti. 1878’in sonlarında ingilizler Cetevayo’ya ordusunu dağıtması ve ayaklanmanın verdiği zararlardan ötürü tazminat ödemesi yönünde ültimatom verdi. Cetevayo ültimatomu reddetti.

Ültimatom’un reddi üzerine Lord Chelmsford komutasındaki ingiliz birlikleri Ocak 1879’da Zulu topraklarına saldırdı. Bir Zulu tümeni 22 ocak sabahı 800 ingiliz askerini İsandhlwana dağının yamacında kamp kurmuş bir halde bulup saldırarak katletti. Saldırıyı gerçekleştiren Zulu tümeninden 4000 kişi yakınlardaki Rorkes Drift karakoluna da saldırır ancak karakoldaki 110 askerin takdire şayan savunması sonucu 350 kişilik bir zayiatla çekilmek zorunda kalırlar. İlerleyen yıllarda bu olayın filmleri ve kitapları dahi yazılır.

Yaşanan yenilgi üzerine İngiliz güçleri komutanı Lord Chelmsford görevden alınır ve yerine sir Garnet Wolseley getirilir. Bir yandan İngiliz güçleri sınıra yığınak yapmaya başlarken diğer yandan sir Garnet Wolseley komutasındaki İngiliz takviye birliklerinin bastırması üzerine kral Cetevayo kaçar. Bu arada III. Napoléon’un maceraperest oğlunun ingiliz ordusunda görev yaparken haziran ayında bir Zulu baskını sırasında öldürülmesi İngilizleri zor durumda bıraktıysa da Zululara karşı başarılarını engellemedi. Sonunda, Cetavayo temmuzda teslim oldu. Böylece İngiliz denetimine giren Zulu toprakları 1897’de Natal eyaletinin bir parçası haline geldi.

Kurucu Shaka’nın anısı ölümünden sonra Güney Afrika’da yaşamaya devam etti. Geride öldürdüğü yüz binlerce insan, dahice hazırlanmış savaş taktikleri ve tarihe yazılacak deliliklerini bıraktı. Hakkında onlarca film çekilmiş ve kitaplar yazılmıştır. Shaka’nın savaşları boyunca yüzbinlerce insan hayatını kaybetmiş olsa da Shaka bir çok Afrikalı için kahraman olarak anılmayı başarmıştı. Bıraktığı miras günümüzde Güney Afrika’nın en büyük ve en kalabalık kabilelerinden biri olan Zuluların birarada kalmasını da sağlamıştır.

Zulular örgütlü bir askeri toplum oluşturmuşlardı. Ama Boerler ile ingilizler Zulu topraklarını büyük ölçüde ellerine geçirdiler. İngilizler 1843'te Natal'i ilhak ettiİer. Ama 1870'lerin başında Zulular'ın başına geçen Cetevayo, Zulu ordusunu dağıtıp İngiliz egemenliğine girmeyi reddetti ve 40-60 bin askerlik bir ordu kurarak İngilizler'e karşı savaş açtı (1878). Zulu Savaşı adı verilen bu savaş Temmuz 1879'da İngilizler'in zaferiyle sonuçlandı. Zululand'ı bütünüyle ellerine geçiren İngilizler bölgeyi kendi denetimlerinde 13 küçük krallığa böldüler. Zululand 1887'de İngiliz sömürgesi yapıldı. 1897'de de Natal'e katıldı ve onun bir parçası haline geldi.

Yaratıcı bir tanrıya, cadılara ve büyücülere inanan Zulular'da atalara tapma çok yaygındı. Ekim, savaş ve kıtlık gibi büyük doğal ve toplumsal olaylarda kralın başkanlığında dinsel törenler düzenlenir, kral soyunun atalarından yardım istenirdi. Zulular sonradan Hıristiyan oldular ve değişik kiliselere dağıldılar.

Zulular,

Güney Afrika Cumhuriyetinin Natal yönetim bölgesinde yaşayan ve Anguni dili konuşan halk. Güney Bantular'ın bir kolu olan Zulularla Svaziler ve Zosalar (Xhosalar) arasında sıkı etnik, dilsel ve kültürel bağlar vardır.

Geleneksel uğraşları tahıl yetiştiriciliği olan Zulular, seyrek ağaçlı çayırlarda büyük sığır sürüleri de besler, sürülerini komşularının hayvanlarını yağmalayarak genişletirlerdi. Avrupalılar 19. yüzyıldaki uzun savaşların sonucunda Zuluların otlaklarını ve su kaynaklarını ellerinden aldılar. Böylece servetlerinin büyük bölümünü yitiren Zulular günümüzde genellikle beyazlara ait çiftliklerde ya da kentlerde ücretli işçi olarak çalışırlar.

Zulular 19. yüzyılın başında, reisleri Shaka önderliğinde Natal’daki komşu Anguniler'le birlikte güçlü Zulu Krallığı’m kurmadan önce, Anguni dillerinden birini konuşan çok sayıdaki klandan birini oluşturuyorlardı. Günümüzde de Zulularda temel toplumsal birim klanlardır. Her klan, kendi tarlaları ve sürüleri üzerinde hak sahibi olan ve klanın en yaşlı erkeğinin önderlik ettiği birkaç babayanlı aileden oluşur. Babanın otoritesinin son derece güçlü olması nedeniyle Zulular babaerkil bir halk olarak nitelenebilir. Dul kadınlar kayınbiraderleriyle evlenmeye zorlanabilir.

Reis barış zamanlarında yargıçlık görevi de yürütür. Genellikle reisin yakın akrabaları arasından seçilen
başkanlar (induna), klanın değişik A Bir Zulu şefi bölümlerinden sorumludur. Söz konusu klan sistemi, reislerin çoğuyla
akraba olan Zulu kralının yönetimi altındaki bütün Zulu topraklarında geçerliydi. Zulu Krallığı kurulduğu sırada reislerin çoğu kraliyet klanından kadınlarla evli olan ya da ayrılıkçı klan reislerinin yerine geçirilmiş kral soyundan kişilerdi. Kral genellikle otokrat hatta despot bir kişi olmasına karşın çevresinde güvenilir danışmanlar bulundurur, reisler ve başkanlar ise yönetsel ve yasal konularda krala önerilerde bulunmakla görevli bir kurul oluştururdu.

Reislerden oluşan mahkemelerin kararlarına yapılan itirazlar, kararlarında örf ve âdetlerle halkın isteklerini göz önünde bulundurması beklenen krala sunulurdu; kral büyük suç işleyenleri para cezasına çarptırırdı.

Son derece örgütlü askeri bir toplum oluşturan Zulularda erkek çocuklar yetişkinliğe yaş kümesi olarak bilinen gruplar halinde geçerlerdi. Her yaş kümesi Zulu ordusunun bir birimini oluşturur ve kralın doğrudan denetimi altındaki kraliyet kışlalarında yaşardı. Daha sonra alaylar (impi) oluşturan bu erkekler, ancak kral bütün yaş kümesine izin verdiği zaman evlenebilirlerdi.

Zulular, atalarına tapan ve yaratıcı bir tanrıya, cadılara ve büyücülere inanırlardı. Bütün Zuluları ilgilendiren büyülerden ve yağmur dualarından sorumlu olan kral, ekim, savaş, kuraklık ya da kıtlık dönemlerinde bütün Zulular adına kral soyunun atalarını yardıma çağıran ayinler düzenlerdi.

Sonradan Hıristiyanlığı benimseyen Zulular günümüzde bazıları büyük servet ve güç sahibi başkanlarca yönetilen bağımsız ya da ayrılıkçı kiliselere dağılmış durumdadırlar. Günümüzde kralın, reislerin ve askeri sistemin Zulu toplumu üzerindeki gücü ve önemi azalmıştır. Genç Zuluların çoğu Güney Afrika’nın başka yerlerinde iş aramak üzere Natal’dan ayrılmaktadır. Ama hemen hemen bütün Zulular büyük kıvanç duydukları geleneksel kültür ve tarihlerini unutmamaktaki kararlılıklarını korumaktadır.