Kesir
MsXLabs.org & Vikipedi, özgür ansiklopedi
1 çeyreği (1/4'ü) alınmış bir yaş pasta. Çizimde geriye kalan 3 çeyrek parça (3/4) gösteriliyor.
Kesir (Arapça: kesr) bir birimin bölündüğü parçalardan birinin veya birkaçının bütüne oranını ifade eden sayı. Kesir kavramı, ondalık sayılardan ve yüzdelerden ayırmak amacıyla sıklıkla sadece "bayağı kesirleri" tanımlamak için kullanılır.
Bayağı Kesirler
Örnekler 
- 2 1/4
- 34
- ½
İlk kesirler tam sayıların çarpmaya göre tersleriydi: İki parçanın biri, üç parçanın biri, dört parçanın biri şeklinde devam eden tarihi simgeler. Matematik ilerledikçe kesirlerin daha ileri bir türü olan bayağı kesirler ortaya çıktı. Bu kesir türü bir pay ve paydadan oluşmaktadır: 1/2, 8/7 gibi. Pay birbirine eşit parça sayısını, payda ise bu parçalardan kaç tanesinin bütünü oluşturduğunu belirtir. Örneğin payın 3 paydanın ise 4 olduğu 3/4 kesrinde 3 rakamı kaç eşit parça olduğunu 4 ise bu parçalardan bütüne oluşturmak için kaç tane gerektiğini söyler. Genellikle bir bölü çizgisi pay ve paydayı birbirinden ayırır.
- Çizgi 3/4 örneğindeki gibi yamuk ise eğik çizgi olarak adlandırılır.
- Eğer çizgi yatay ise kesir çizgisi olarak adlandırılır:
- Bazen çizgi kullanılmayabilir: 34
- Bilgisayar görüntü ve tipografisinde bayağı kesirler tek bir karakter olarak gösterilir: ½
Bayağı Kesirlerin Türleri
└Basit Kesirler Bir bayağı kesir bir rasyonel sayının bir tam sayı (pay)'nın sıfır olmayan başka bir tam sayıya (payda) bölünmesi şeklinde yazılan sayılardır 
. Bayağı bir kesir payın mutlak değeri paydanınkinden küçük oduğu durumda basit kesir olarak adlandırılır bu durum bürün kesrin mutlak değeri 1 den küçük ise geçerlidir.
└ Bileşik Kesirler Bayağı bir kesir payın mutlak değeri paydanın mutlak değerine eşit veya ondan büyük ise bileşik kesir olarak adlandırılır. Mesela 
.
└ Tamsayılı Kesirler
Tam sayılı bir kesir Bir tam sayı ile bir basit kesrin toplanması ile oluşur. Bu toplama herhangi bir toplama operatörü (+) olmadan gerçekleştirilir, Örneğin 2 tam ve 3 çeyrek keki belirtmek için, sayının kesirsel parçası ile tam sayı parçası yanyana yazılır: 
Bu yazış şekli matematiksel düşünülerek iki sayıyı araya bir çarpma operatörü koymadan yapılmasıyla karıştırılmamalı.
Bu iki öğenin yanyana olmasıyla ilgili "anlam değişimi" aritmetik seviyesinin ötesindeki matematiksel konularda bileşik kesir tercih edilmesinin en azından kısmi bir sebebidir. Bir bileşik kesir, tam sayılı kesirleri yazmanın başka bir yolu olarak düşünülebilir. Tam sayılı bir kesir bileşik bir kesre 3 adımda dönüştürülebilir. - Tam sayı kısmını kesir kısmının paydasıyla çarp.
- Çıkan sayıya payı ekle.
- Çıkan toplama işleminin sonucu yeni (bileşik) kesrin payı olacak 'yeni' payda ise eski tam sayılı kesrin kesir bölümünün paydası olacaktır.
Benzer olarak bileşik bir kesir tam sayılı bir kesre dönüştürülebilir. - Payı paydaya böl.
- Bölüm (kalan dışında) yeni tam sayı parçası kalan ise yeni tam sayılı kesrin kesir parçasının payı olacak.
- Yeni payda bileşik kesrin paydasıyla aynı olacak.
Ondalık Sayılar
Örnekler Kesirlerin dahada gelişmiş bir hali olan ondalık sayılar paydası virgül'den sonraki rakamların sayısı tarafından belirlenen 10 ve 10'un kuvvetleri olan kesirlerdir. Örneğin 0,75 ondalık sayısında pay 75 payda ise virgülden sonra 2 rakam olduğuna göre 10 un 2'nci kuvveti olan 100 dür. Bayağı bir kesri ondalık hale getirmek için payı paydaya bölmek ve istenilen hassaslığa kadar yuvarlamak gerekir. Tersi şekilde bir ondalık sayı da bir bayağı kesre çevrilebilir. Örneğin 0,2230 
olarak gösterilebilir. Eğer mümkünse kesir sadeleştirilir. Örneğin 0,25 ondalık sayısı 25/100 kesrine dönüştürüldükten sonra 1/4 olarak sadeleştirilir. Bu iki kesrin rakamsal değeri eşittir.
Dört İşlem
└ Çarpma
- Ondalık sayılar çarpılırken her iki çarpandaki tamsayılar virgül yokmuş gibi çarpılır.
- Daha sonra hem çarpanlardaki (her ikisinde) virgülden sonraki rakam "adedi" toplanır.
- Çarpımın sonundan başlanarak sola doğru bu rakam adedi kadar virgül kaydırılır.
Örnek - 0,015 x 0,26 = ?
- 15 x 26 = 390
- 015'teki 3 rakam + 26'daki 2 rakam = 5 rakam
- 05040332910
- 0,015 x 0,26 = 0,0039 (sondaki 0 bir anlam ifade etmediği için düşer)
Yüzdeler
Örnekler Kesirlerin 3'üncü bir türü olan yüzdelerde payda herzaman 100'dür bu yüzden %75 ifadesi 75/100 anlamına gelir. Kesirlerin diğer işlevleri ise oranları göstermek ve bölme işlemini belirtmektir. Bu nedenle 3/4 kesri 3 ün 4 e oranını aynı zamanda 3÷4 bölme işlemini gösterir. Matematikte kesir olarak gösterilebilecek bütün sayıların kümesi m/n, m ve n nin birer tam sayı ve n nin 0 olmadığı bu durumda oluşan küme Rasyonel Sayılar olarak adlandırılır. Bu küme Q ile gösterilir. Kesir terimi sürekli kesir ve cebirsel kesir terimlerinin içindede geçmektedir. 
Kesir
