Tarihi Yapılar - Valens Kemeri (Türkiye)
VIP VIP Üye
Bozdoğan Kemeri (Valens Kemeri)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bozdoğan Kemeri ya da Valens Kemeri (Yunanca: Άγωγός του ὔδατος, Agōgós tou hýdatos; anlam: "Su boru hattı"), Romalılar tarafından İstanbul'da yaptırılan kemer. Roma İmparatoru Valens tarafından 4. yüzyılın sonlarında tamamlanan kemer farklı dönemlerde Osmanlı Sultanları tarafından restore ettirilen kemer, şehrin önemli tarihi eserlerinden birisidir. Kemer, Orta Çağ'da, kentin su ihtiyacını karşılayan kemerlerin en önemlilerindendir.
Konumu
Kemer İstanbul Fatih’te, bugün İstanbul Üniversitesi’nin bulunduğu tepe ile Fatih Camii’nin bulunduğu tepe arasında uzanmaktadır. Bugün ayakta kalan bölümü orijinal uzunluğundan 50 metre daha kısa olan 921 metrelik bölümüdür. Atatürk Bulvarı, kemerin taban kavislerinin arasından geçerek devam etmektedir.
Tarihi
Bizans Dönemi
O zaman ki adı Bizans olan şehrin su rezerv sisteminin inşası İmparator HadrianusI. Konstantin zamanında şehrin yeniden yapılanması ve büyümesiyle birlikte hızla artan nüfusun ihtiyacını karşılamak için sistemin daha da genişletilmesine gerek duyuldu.
Kemer, suyunu Kağıthane ile Marmara Denizi arasında kalan tepelerin yamaçlarından alan ve Trakya’nın tepelik bölgelerinden başkente kadar uzanarak şehrin su ihtiyacını karşılayan geniş kemerler ve kanallar sisteminin - toplam uzunluğu 250 kilometreye kadar uzanan bu sistem antik dönemde yapılmış benzer sistemlerin en büyüğüdür - en son noktasında yer almaktadır. O zamanlar şehre gelen bu su, toplam kapasitesi 1 milyon metre küpten fazla olan üç açık ve Yerebatan Sarnıcı gibi yüzden fazla yaraltı sarnıcında depolanmaktaydı.
Kemerin inşaasına ne zaman başlandığı bilinmemekle birlikte, 368 yılında kemerin adının da kendisinden geldiği Roma İmparatoru Valens döneminde bitirildiği bilinmektedir. Kemer o zaman Kapitolyum’un bulunduğu üçüncü tepe(bugün İstanbul Üniversitesi’nin bulunduğu yer) ile Havariyun Kilisesi’nin bulunduğu dördüncü tepe(bugün Fatih Camii’sinin bulunduğu yer) arasındaki vadide uzanmaktadır. Söylentiye göre, Procopius isyanı sırasında çöken Kalkedon duvarının taşları kullanılarak inşaa edilen kemer, 373 yılında dönemin valisi Klearchos tarafından Theodosius Forumu’nda , Yunan Mitolojisinde su perisi olarak geçen Nemflere ithaf edilerek törenle hizmete sokulmuştur.
382 yılında yaşanan şiddetli kuraklıktan sonra I. Theodosius tarafından Belgrad Ormanlarından şehre su taşıyan yeni bir hat inşaa ettirildi(Theodosius Kemerleri ). II. Theodosius döneminde, Bozdoğan Kemerin suyunun Zeuksippos Banyolarına ve İmparatorluk Sarayına dağıtımı sağlandı. Muhtemelen bir depremde zarar gördükten sonra, Yerebatan ve Binbirdirek Sarnıçlarıyla bağlantılarını da tamamlatan Roma İmparatoru I. Justinyen tarafından restore ettirilen kemer son olarak ikinci bir hat çektirten II. Justin tarafından 576 yılında tamir ettirilmiştir.
626 yılındaki Avar kuşatması sırasında sur dışında kalan kısmının bir bölümü yıkılarak su ile irtibatı kesilen kemer, ancak 758 yılındaki büyük kuraklık zamanında V. Konstantin tarafından yıkılan yerlerin tekrar inşaa ettirilmesiyle suya kavuşabildi. İmparator şehrin su rezerv sisteminin tamamını, Anadolu’dan ve Yunanistan’dan getirttiği işçiler vasıtasıyla Patrikios’a onarttırdı.
Kemerin diğer bakım çalışmaları II. Basileios (1019’da) ve III. Romanos döneminde gerçekleştirilmiştir. Kemerle ilgilenen son Bizans İmparatoru I. Andronikos Komnenos’tur. Ne Latin İmparatorluğu döneminde ne de Palaiologus hanedanıKastilyalı bir sefir olan Ruy Gonzáles de Clavijo’nun 1403’te Timur’u ziyareti dolayısıyla güzergahında bulunan İstanbul’dan geçerken belirttiğine göre o tarihte kemer hala aktif olarak kullanılmaktadır.
Osmanlı Dönemi
Fatih Sultan Mehmet'in, İstanbul'u fethinden(1453) sonra, Eski Saray’a ve daha sonra Topkapı Sarayı’na da su sağlayacak olan rezerv sisteminin tamamı onarıldı ve kuzeydoğudan cekilen yeni bir hatla birleştirildi. 1509’da meydana gelen Büyük İstanbul Depreminde Şehzade Camii yakınlarındaki bölümü zarar gören kemerin yıkılan kısımları kısa bir süre sonra tekrar inşaa edildi. Bu olay daha sonra caminin görünümünü engellediği için için kemerin kısaltıldığı iddialarına neden oldu. II. Bayezid dönemi boyunca tamiratına devam edilen su rezerv sistemine yeni bir hat daha eklendi. 16. yüzyılın ortalarında, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Şehzade Camii'nin yanında bulunan 47-51’inci kemerler gotik tarzda yeniden inşaa edildi ve yine aynı dönemde Mimar Sinan tarafından Belgrad Ormanlarından gelen yeni bir hat çekildi. Artan su miktarıyla birlikte Haliç kıyısında bulunan Kırkçeşme civarına su dağıtımı sağlandı ve yine bu bölgeye birçok çeşme yaptırıldı.
II. Mustafa zamanında 41 - 45’inci kemerler asıllarına uygun biçimde restore ettirilmiştir. Eserde bulunun 1696/1697 tarihli bir kitabede bu olay yad edilmektedir. II.Mustafa’nın halefi III. Ahmet döneminde şehrin su rezerv sistemi tekrar tamirattan geçirilmiştir. 1912’de Fatih Camii tarafında kalan kısmında 50 metrelik bir bölüm çökmüştür. Aynı dönemde kemerin doğu ucuna bir dağıtım tesisi kurulmuştur.
Yapısal Özellikleri
Deniz seviyesinden 63 metre yukarıda bulunan Bozdoğan Kemerinin uzunluğu 971 metre, yüksekliğinin maksimuma ulaştığı noktanın yerden yüksekliği 29 metre ve eğimi 1:1000’dir. 1 - 40’ıncı, 46 - 51’inci kemerler İmparator Valens, 41 - 45’inci kemerler Sultan II. Mustafa ve 52 - 56’ın kemerler Kanuni Sultan Süleyman 18 - 73’üncü kemerler çift katlı, diğerleri ise tek katlıdır.
Bozdoğan Kemeri'nin temelleri günümüz yer seviyesinin yaklaşık 5.4 - 6.0 m. altında bulunmaktadır. Ayrıca yeni gerçekleştirilen jeofizik ölçümler sonucunda Bozdoğan Kemeri’nin Atatürk Bulvarı'nı kestiği yaklaşık 40 m.’lik kısımda ortalama 3 metre derinlikte kemer ayağına bağlı pervazların bulunduğu da kanıtlanmıştır.
Dümdüz bir hat şeklinde uzanan kemerin orijinal yapısı, Fatih Camii’sinin yapımı sırasında bilinmeyen nedenlerden dolayı bükülmüştür. Düzenli bir duvarcılığa sahip olmayan yapıda kesme taşlar ve tuğlalar kullanılmıştır. İlk katında düzgün dörtgen taş blokların kullanıldığı yapının üst katları 4 - 7’gen taşların çimento ve demirKemerin genişliği 7.75 metre ile 8.24 metre arasında değişmektedir. Sütunların kalınlığı 3.70 metre ve kavisler 4 metre genişliğindedir.
Kuzeydoğu ve kuzeybatıdan gelen sular surun dışında Edirnekapı yakınlarında birleşmekteydi. Kemerin doğu ucunda dağıtım tesisi bulunmakta ve Ayasofya’ya kadar uzanarak İmparatorluk Sarayı civarını beslemekteydi. 1950’lerde kemerdeki günlük su debisi 6.120 metreküptü ve Bizans döneminde şehir için önemli sayılan iki yol kemerin doğu bölümünde kesişmekteydi.
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sponsorlu Bağlantılar
Bozdoğan Kemerinin Atatürk Bulvarı’ından görünüşü.
Bozdoğan Kemeri ya da Valens Kemeri (Yunanca: Άγωγός του ὔδατος, Agōgós tou hýdatos; anlam: "Su boru hattı"), Romalılar tarafından İstanbul'da yaptırılan kemer. Roma İmparatoru Valens tarafından 4. yüzyılın sonlarında tamamlanan kemer farklı dönemlerde Osmanlı Sultanları tarafından restore ettirilen kemer, şehrin önemli tarihi eserlerinden birisidir. Kemer, Orta Çağ'da, kentin su ihtiyacını karşılayan kemerlerin en önemlilerindendir.
Konumu
Kemer İstanbul Fatih’te, bugün İstanbul Üniversitesi’nin bulunduğu tepe ile Fatih Camii’nin bulunduğu tepe arasında uzanmaktadır. Bugün ayakta kalan bölümü orijinal uzunluğundan 50 metre daha kısa olan 921 metrelik bölümüdür. Atatürk Bulvarı, kemerin taban kavislerinin arasından geçerek devam etmektedir.
Tarihi
Bizans Dönemi
Kemerin doğu ucu.
O zaman ki adı Bizans olan şehrin su rezerv sisteminin inşası İmparator HadrianusI. Konstantin zamanında şehrin yeniden yapılanması ve büyümesiyle birlikte hızla artan nüfusun ihtiyacını karşılamak için sistemin daha da genişletilmesine gerek duyuldu.
Kemer, suyunu Kağıthane ile Marmara Denizi arasında kalan tepelerin yamaçlarından alan ve Trakya’nın tepelik bölgelerinden başkente kadar uzanarak şehrin su ihtiyacını karşılayan geniş kemerler ve kanallar sisteminin - toplam uzunluğu 250 kilometreye kadar uzanan bu sistem antik dönemde yapılmış benzer sistemlerin en büyüğüdür - en son noktasında yer almaktadır. O zamanlar şehre gelen bu su, toplam kapasitesi 1 milyon metre küpten fazla olan üç açık ve Yerebatan Sarnıcı gibi yüzden fazla yaraltı sarnıcında depolanmaktaydı.
Kemerin inşaasına ne zaman başlandığı bilinmemekle birlikte, 368 yılında kemerin adının da kendisinden geldiği Roma İmparatoru Valens döneminde bitirildiği bilinmektedir. Kemer o zaman Kapitolyum’un bulunduğu üçüncü tepe(bugün İstanbul Üniversitesi’nin bulunduğu yer) ile Havariyun Kilisesi’nin bulunduğu dördüncü tepe(bugün Fatih Camii’sinin bulunduğu yer) arasındaki vadide uzanmaktadır. Söylentiye göre, Procopius isyanı sırasında çöken Kalkedon duvarının taşları kullanılarak inşaa edilen kemer, 373 yılında dönemin valisi Klearchos tarafından Theodosius Forumu’nda , Yunan Mitolojisinde su perisi olarak geçen Nemflere ithaf edilerek törenle hizmete sokulmuştur.
382 yılında yaşanan şiddetli kuraklıktan sonra I. Theodosius tarafından Belgrad Ormanlarından şehre su taşıyan yeni bir hat inşaa ettirildi(Theodosius Kemerleri ). II. Theodosius döneminde, Bozdoğan Kemerin suyunun Zeuksippos Banyolarına ve İmparatorluk Sarayına dağıtımı sağlandı. Muhtemelen bir depremde zarar gördükten sonra, Yerebatan ve Binbirdirek Sarnıçlarıyla bağlantılarını da tamamlatan Roma İmparatoru I. Justinyen tarafından restore ettirilen kemer son olarak ikinci bir hat çektirten II. Justin tarafından 576 yılında tamir ettirilmiştir.
626 yılındaki Avar kuşatması sırasında sur dışında kalan kısmının bir bölümü yıkılarak su ile irtibatı kesilen kemer, ancak 758 yılındaki büyük kuraklık zamanında V. Konstantin tarafından yıkılan yerlerin tekrar inşaa ettirilmesiyle suya kavuşabildi. İmparator şehrin su rezerv sisteminin tamamını, Anadolu’dan ve Yunanistan’dan getirttiği işçiler vasıtasıyla Patrikios’a onarttırdı.
Kemerin diğer bakım çalışmaları II. Basileios (1019’da) ve III. Romanos döneminde gerçekleştirilmiştir. Kemerle ilgilenen son Bizans İmparatoru I. Andronikos Komnenos’tur. Ne Latin İmparatorluğu döneminde ne de Palaiologus hanedanıKastilyalı bir sefir olan Ruy Gonzáles de Clavijo’nun 1403’te Timur’u ziyareti dolayısıyla güzergahında bulunan İstanbul’dan geçerken belirttiğine göre o tarihte kemer hala aktif olarak kullanılmaktadır.
Osmanlı Dönemi
Bozdoğan Kemerinin Günümüzdeki Hali
Fatih Sultan Mehmet'in, İstanbul'u fethinden(1453) sonra, Eski Saray’a ve daha sonra Topkapı Sarayı’na da su sağlayacak olan rezerv sisteminin tamamı onarıldı ve kuzeydoğudan cekilen yeni bir hatla birleştirildi. 1509’da meydana gelen Büyük İstanbul Depreminde Şehzade Camii yakınlarındaki bölümü zarar gören kemerin yıkılan kısımları kısa bir süre sonra tekrar inşaa edildi. Bu olay daha sonra caminin görünümünü engellediği için için kemerin kısaltıldığı iddialarına neden oldu. II. Bayezid dönemi boyunca tamiratına devam edilen su rezerv sistemine yeni bir hat daha eklendi. 16. yüzyılın ortalarında, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Şehzade Camii'nin yanında bulunan 47-51’inci kemerler gotik tarzda yeniden inşaa edildi ve yine aynı dönemde Mimar Sinan tarafından Belgrad Ormanlarından gelen yeni bir hat çekildi. Artan su miktarıyla birlikte Haliç kıyısında bulunan Kırkçeşme civarına su dağıtımı sağlandı ve yine bu bölgeye birçok çeşme yaptırıldı.
II. Mustafa zamanında 41 - 45’inci kemerler asıllarına uygun biçimde restore ettirilmiştir. Eserde bulunun 1696/1697 tarihli bir kitabede bu olay yad edilmektedir. II.Mustafa’nın halefi III. Ahmet döneminde şehrin su rezerv sistemi tekrar tamirattan geçirilmiştir. 1912’de Fatih Camii tarafında kalan kısmında 50 metrelik bir bölüm çökmüştür. Aynı dönemde kemerin doğu ucuna bir dağıtım tesisi kurulmuştur.
Yapısal Özellikleri
Deniz seviyesinden 63 metre yukarıda bulunan Bozdoğan Kemerinin uzunluğu 971 metre, yüksekliğinin maksimuma ulaştığı noktanın yerden yüksekliği 29 metre ve eğimi 1:1000’dir. 1 - 40’ıncı, 46 - 51’inci kemerler İmparator Valens, 41 - 45’inci kemerler Sultan II. Mustafa ve 52 - 56’ın kemerler Kanuni Sultan Süleyman 18 - 73’üncü kemerler çift katlı, diğerleri ise tek katlıdır.
Bozdoğan Kemeri'nin temelleri günümüz yer seviyesinin yaklaşık 5.4 - 6.0 m. altında bulunmaktadır. Ayrıca yeni gerçekleştirilen jeofizik ölçümler sonucunda Bozdoğan Kemeri’nin Atatürk Bulvarı'nı kestiği yaklaşık 40 m.’lik kısımda ortalama 3 metre derinlikte kemer ayağına bağlı pervazların bulunduğu da kanıtlanmıştır.
Dümdüz bir hat şeklinde uzanan kemerin orijinal yapısı, Fatih Camii’sinin yapımı sırasında bilinmeyen nedenlerden dolayı bükülmüştür. Düzenli bir duvarcılığa sahip olmayan yapıda kesme taşlar ve tuğlalar kullanılmıştır. İlk katında düzgün dörtgen taş blokların kullanıldığı yapının üst katları 4 - 7’gen taşların çimento ve demirKemerin genişliği 7.75 metre ile 8.24 metre arasında değişmektedir. Sütunların kalınlığı 3.70 metre ve kavisler 4 metre genişliğindedir.
Kuzeydoğu ve kuzeybatıdan gelen sular surun dışında Edirnekapı yakınlarında birleşmekteydi. Kemerin doğu ucunda dağıtım tesisi bulunmakta ve Ayasofya’ya kadar uzanarak İmparatorluk Sarayı civarını beslemekteydi. 1950’lerde kemerdeki günlük su debisi 6.120 metreküptü ve Bizans döneminde şehir için önemli sayılan iki yol kemerin doğu bölümünde kesişmekteydi.
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.
