İslam Mitolojisi
Kayıtlı Üye
İslam mitolojisi
MsXLabs.org & Vikipedi, özgür ansiklopedi
İslam mitolojisi, İslam ile ilişkili bazı sürreal dini anlatıların ve kavramların işlendiği mitoloji dalıdır. Geleneksel dini literatürde genellikle İsrailiyyat olarak ifade edilen mitolojik unsurlar, İsrailiyyat teriminden daha kapsayıcı ve bilimsel bir çerçeveye sahip olan "islam mitolojisi" başlığı altında ele alınmalıdır.
İslam mitolojisinin kaynakları
Bu anlatı ve kavramların kaynağı Kur'an ve hadis gibi İslam kaynakları ile sınırlı değildir. Bunun yanı sıra İsrailiyyat ve Kabala gibi Yahudi ve Hristiyan anlatıları ve kaynakları ile kutsal kitapları ya da sonradan Müslüman olan toplumların eski dini inançları, örf ve adetleri de kaynak olabilir. Bu kavramlar ve anlatılardan bazıları Müslümanlar tarafından zamanla benimsenmiş ve kutsal kabul edilmişlerdir.
Israfil al-Qazwînî (1270)
Geleneksel anlayışta İslam mitolojisinin kaynağı olarak isminden de anlaşılacağı gibi Yahudi mitolojisi sorumlu tutuluyordu. Ancak bu yaklaşımın mitolojik inançların kaynaklarını tümüyle kapsamadığının anlaşılması, bilimsel anlayışın ve antropolojinin de gelişmesi ile her bir inancın kaynağının tek tek belirlenebilme aşamasına ulaşılmıştır. Bu bağlamda mitolojik kaynaklar da oldukça çeşitlendirilmiştir;
İnançlar
Tanrı: Allah, yüzlerce isim ile anılan Evren’in yüce yaratıcısı ile ilgili Arş, Kürsi, Levh-i mâhfuz, kalem, Allah'ın 99 ismi vb.
Melekler, peygamberler, indirilen Kitaplar, Kader ve kaza, kabir hayatı, diriliş, amel defterleri, hesap, sırat, cennet veya Cehennemde sonsuz yaşam.
Yaratılış, ilk insanlar ve tufan mitosu
7000 yıl önce, altı dönemde yaratılan Dünya ve O’na bağlı varlıklar bütününe, Cennette yaratılmış Âdem ve Havva’nın gönderilmesiyle başlayan serüven.
Âdem: Allah’ın cennette çamurdan, "kendine benzer şekilde" yarattığı ve sonra kendi Ruh’undan üfleyerek dirilttiği, 38-40 metre boylarında, 1000 veya 2000 yıl yaşadığına inanılan ve ilk insan.
Havva: Âdem’in “kaburga kemikleri”nden yaratılan eşi.
İlk insanlar; Bazı hadisler'e dayandırılan mitolojik inançlarda ilk insanların çok uzun boylu olduklarına ve binlerce yıl yaşadıklarına inanılır. Buna göre zamanın geçmesiyle insanların vücut ölçüleri, boyları ve yaşam süreleri kısalmış ve kısalmaya davam etmektedir.
Tufan: Tanrı’nın yoldan çıkmış insan ırkını cezalandırmak için başvurduğu yöntemlerden biri, ikinci yaratılış, taşkın.
Kişiler ve topluluklar
Mitolojik ve yarı mitolojik kişiliklerden oluşur; Âdem, Havva, Nuh, Süleyman, Belkıs, Hızır, İlyas, İdris, Şit, Lokman, evliya, Zülkarneyn, Yecüc ve Mecüc, Maymuna dönüştürülen insanlar, Ashab-ı Kehf, Mehdî, Mesih, deccal, dabbe, ebabil.
Ayrıca Şiiler ve Alevi-Bektaşi kültüründe; Ali, Fatıma, 12 imam ile ilgili mitler.
Korku Mitosu
Kısmen veya bütünüyle korku temalı mitoslardan oluşur; Kavimlerin helakı, tufan, Ebabil, Dabbetül Arz, kıyâmet, Ahir zaman, Yecüc ve Mecüc, maymuna çevrilen insanlar, deccal, süfyan, cehennem azabı, malik, kabir azabı, Şeytan, İblis, İfrit, Cin vb.
Yer isimleri
Arş, Kürsi, sidret'ül münteha, Cennet, Cehennem, sırat, arasat, gök katları, cennet ve cehennem’in tabakaları, Kevser havuzu vb.
Ruhaniler
Harut ve Marut, Ruhlar, Malik, Melekler, Cinler, İfrit, Zebaniler, İblis, Şeytanlar, Huriler, vb.
Mitolojik ve yarı mitolojik obje ve nesneler
Hacerü'l-Esved (Cennetten yeryüzüne indiğine, indiği sırada bembeyaz olduğuna, insanların günahları yüzünden karardığına inanılan taş), Levh-i mahfûz, Burak (Muhammed’in miraç sırasında bindiğine inanılan at), Sur, (İsrafil'in borusu). Sakal-ı şerif, Kutsal emanetler,
Olaylar
Bir kayanın yarığından çıkan Salih'in devesi, Muhammedin doğum mitosu (Dipnot 1), Miraç, mucizeler, kerâmetler, ilahi yardımlar, kâfirlerin cezalandırılmaları, tufan, Fil Vakası, Ay’ın yarılması, güneşin doğuşu veya batışı'nın bir kişi hatırına (Ali ve Muhammed) geciktirilmesi [4], Adem ile Havva'nın Cennetten kovulduktan sonra Arafat buluşması, şeytan taşlama , balığın Yunus’u yutması, İbrahim'in ateşe atılması, Gökten kurbanlık koç indirilmesi, İsa'nın dirilmesi ve göğe yükseltilmesi vb.
Prof. Dr. Mehmet Özdemir Siyer yazıcılığı ile ilgili makalesinde, İbni İshak-İbni Hişam örneklerine, bu kitap ve risalelerde anlatılan yüceltmeci, olağanüstücü ve mucize olarak anlatılan rivayetlerin zaman içerisinde artan sayılarına dikkat çekmektedir. Bu tespitlerden bir diğeri de ilk yazılan siyer kitaplarında bulunmayan veya çok az bulunan, ancak zaman içerisinde siyer kitaplarında geniş yer işgal eden, Muhammed'in doğum mitosu, çocukluk ve gençlik dönemlerinde yaşadığı olağanüstülükleri irhasat rivayetleri ile ilgilidir.
Eskatoloji
Ahir zaman, Mehdi, Mesih, Kıyamet savaşı, Kıyamet alâmetleri, Dabbe'tül arz, Deccal, Süfyan, Yecüc ve Mecüc'ün seddin arkasından çıkarak dünyayı talan etmesi, Ölümden sonra diriliş, hesap, Sırat, Cennet, Cehennem, Cennet veya cehennemde sonsuz yaşam,
Tılsımlar
Belirli miktarda okunduğunda ya da yazılı muska olarak taşındığında kişileri düşmanlardan, şeytan cin gibi zararlı yaratıklardan, hastalıklardan felaketlerden koruduğuna inanılan kutsal isim veya yakarışlardan oluşan dualar. Ör; Esma-ül Hüsna, Cevşen, Celcelutiye vb., Nazar ve Büyü duaları.
Modern mitler
Bilim ve teknolojinin gelişmesine paralel olarak ayet ve hadislerin bağlam ve kapsamlarından kopartılarak, ayetlerin sıra numarası, ebced değerleri vb. yöntemlerle metinlere yeni anlamlar yüklenir. Bu şekilde Kur’an ve hadislerden neredeyse bütün ilim dallarına ve gelecekteki olaylara ait işaretler çıkartılır. Embriyoloji, yer bilimleri, astrofizik, tıp, elektrik, tren, aya gidiş, görecelilik kuramı, big bang, kara delikler, pulsarlar bu konuda verilebilecek örneklerden bazılarıdır.
Domuz eti yemenin insanı domuzlaştırması.
Dipnotlar
Dipnot 1:Muhammed doğduğunda Kâbe ayağına kadar gelip ona secde etmiş, Kisra sarayı yıkılmış, Sâve nehri kurumuş, birçok kilise yıkılmıştır. Peygamber’in sünnetli olarak ve sırtında peygamberlik mührü ile doğması, Şeytanların semaya çıkmalarının yasaklanması, Mekkelilerin Muhammed’i görüp onu Allah’ın elçisi olarak idrak etmeleri diğer mitolojik anlatımlardır.
MsXLabs.org & Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sponsorlu Bağlantılar
İslam mitolojisi, İslam ile ilişkili bazı sürreal dini anlatıların ve kavramların işlendiği mitoloji dalıdır. Geleneksel dini literatürde genellikle İsrailiyyat olarak ifade edilen mitolojik unsurlar, İsrailiyyat teriminden daha kapsayıcı ve bilimsel bir çerçeveye sahip olan "islam mitolojisi" başlığı altında ele alınmalıdır.
İslam mitolojisinin kaynakları
Bu anlatı ve kavramların kaynağı Kur'an ve hadis gibi İslam kaynakları ile sınırlı değildir. Bunun yanı sıra İsrailiyyat ve Kabala gibi Yahudi ve Hristiyan anlatıları ve kaynakları ile kutsal kitapları ya da sonradan Müslüman olan toplumların eski dini inançları, örf ve adetleri de kaynak olabilir. Bu kavramlar ve anlatılardan bazıları Müslümanlar tarafından zamanla benimsenmiş ve kutsal kabul edilmişlerdir.
Israfil al-Qazwînî (1270)
Geleneksel anlayışta İslam mitolojisinin kaynağı olarak isminden de anlaşılacağı gibi Yahudi mitolojisi sorumlu tutuluyordu. Ancak bu yaklaşımın mitolojik inançların kaynaklarını tümüyle kapsamadığının anlaşılması, bilimsel anlayışın ve antropolojinin de gelişmesi ile her bir inancın kaynağının tek tek belirlenebilme aşamasına ulaşılmıştır. Bu bağlamda mitolojik kaynaklar da oldukça çeşitlendirilmiştir;
- Dini kaynaklar; Tevrat, İncil, Kur’an, tefsirler, hadisler ve hadis şerhleri.
- Tasavvuf kaynakları; Klasik tasavvuf eserleri, tabakat kitapları, tezkiretu’l-evliyâlar, menâkıpnâmeler,
- Vekâyinâmeler, Klasikler; İslâm tarih ve coğrafya eserleri, şehir tarihleri,
- Kısasu’l-Enbiyâlar, Sîretü’n-Nebî’ler; Peygamberlerin hayatını destansı üslupla anlatan kaynaklar, Ahmediye, Muhammediye vb.
- Edebî kaynaklar; Destânsı romanlar, divanlar, dinî hikâyeler, nefesler vs.
- İkonografik Kaynaklar; Şîî, Alevî ve Bektaşî kültüründe yaygın olan görsel betimlemeler.
İnançlar
Tanrı: Allah, yüzlerce isim ile anılan Evren’in yüce yaratıcısı ile ilgili Arş, Kürsi, Levh-i mâhfuz, kalem, Allah'ın 99 ismi vb.
Melekler, peygamberler, indirilen Kitaplar, Kader ve kaza, kabir hayatı, diriliş, amel defterleri, hesap, sırat, cennet veya Cehennemde sonsuz yaşam.
Yaratılış, ilk insanlar ve tufan mitosu
7000 yıl önce, altı dönemde yaratılan Dünya ve O’na bağlı varlıklar bütününe, Cennette yaratılmış Âdem ve Havva’nın gönderilmesiyle başlayan serüven.
Âdem: Allah’ın cennette çamurdan, "kendine benzer şekilde" yarattığı ve sonra kendi Ruh’undan üfleyerek dirilttiği, 38-40 metre boylarında, 1000 veya 2000 yıl yaşadığına inanılan ve ilk insan.
Havva: Âdem’in “kaburga kemikleri”nden yaratılan eşi.
İlk insanlar; Bazı hadisler'e dayandırılan mitolojik inançlarda ilk insanların çok uzun boylu olduklarına ve binlerce yıl yaşadıklarına inanılır. Buna göre zamanın geçmesiyle insanların vücut ölçüleri, boyları ve yaşam süreleri kısalmış ve kısalmaya davam etmektedir.
Tufan: Tanrı’nın yoldan çıkmış insan ırkını cezalandırmak için başvurduğu yöntemlerden biri, ikinci yaratılış, taşkın.
Kişiler ve topluluklar
Mitolojik ve yarı mitolojik kişiliklerden oluşur; Âdem, Havva, Nuh, Süleyman, Belkıs, Hızır, İlyas, İdris, Şit, Lokman, evliya, Zülkarneyn, Yecüc ve Mecüc, Maymuna dönüştürülen insanlar, Ashab-ı Kehf, Mehdî, Mesih, deccal, dabbe, ebabil.
Ayrıca Şiiler ve Alevi-Bektaşi kültüründe; Ali, Fatıma, 12 imam ile ilgili mitler.
Korku Mitosu
Kısmen veya bütünüyle korku temalı mitoslardan oluşur; Kavimlerin helakı, tufan, Ebabil, Dabbetül Arz, kıyâmet, Ahir zaman, Yecüc ve Mecüc, maymuna çevrilen insanlar, deccal, süfyan, cehennem azabı, malik, kabir azabı, Şeytan, İblis, İfrit, Cin vb.
Yer isimleri
Arş, Kürsi, sidret'ül münteha, Cennet, Cehennem, sırat, arasat, gök katları, cennet ve cehennem’in tabakaları, Kevser havuzu vb.
Ruhaniler
Harut ve Marut, Ruhlar, Malik, Melekler, Cinler, İfrit, Zebaniler, İblis, Şeytanlar, Huriler, vb.
Mitolojik ve yarı mitolojik obje ve nesneler
Hacerü'l-Esved (Cennetten yeryüzüne indiğine, indiği sırada bembeyaz olduğuna, insanların günahları yüzünden karardığına inanılan taş), Levh-i mahfûz, Burak (Muhammed’in miraç sırasında bindiğine inanılan at), Sur, (İsrafil'in borusu). Sakal-ı şerif, Kutsal emanetler,
Olaylar
Bir kayanın yarığından çıkan Salih'in devesi, Muhammedin doğum mitosu (Dipnot 1), Miraç, mucizeler, kerâmetler, ilahi yardımlar, kâfirlerin cezalandırılmaları, tufan, Fil Vakası, Ay’ın yarılması, güneşin doğuşu veya batışı'nın bir kişi hatırına (Ali ve Muhammed) geciktirilmesi [4], Adem ile Havva'nın Cennetten kovulduktan sonra Arafat buluşması, şeytan taşlama , balığın Yunus’u yutması, İbrahim'in ateşe atılması, Gökten kurbanlık koç indirilmesi, İsa'nın dirilmesi ve göğe yükseltilmesi vb.
Prof. Dr. Mehmet Özdemir Siyer yazıcılığı ile ilgili makalesinde, İbni İshak-İbni Hişam örneklerine, bu kitap ve risalelerde anlatılan yüceltmeci, olağanüstücü ve mucize olarak anlatılan rivayetlerin zaman içerisinde artan sayılarına dikkat çekmektedir. Bu tespitlerden bir diğeri de ilk yazılan siyer kitaplarında bulunmayan veya çok az bulunan, ancak zaman içerisinde siyer kitaplarında geniş yer işgal eden, Muhammed'in doğum mitosu, çocukluk ve gençlik dönemlerinde yaşadığı olağanüstülükleri irhasat rivayetleri ile ilgilidir.
Eskatoloji
Ahir zaman, Mehdi, Mesih, Kıyamet savaşı, Kıyamet alâmetleri, Dabbe'tül arz, Deccal, Süfyan, Yecüc ve Mecüc'ün seddin arkasından çıkarak dünyayı talan etmesi, Ölümden sonra diriliş, hesap, Sırat, Cennet, Cehennem, Cennet veya cehennemde sonsuz yaşam,
Tılsımlar
Belirli miktarda okunduğunda ya da yazılı muska olarak taşındığında kişileri düşmanlardan, şeytan cin gibi zararlı yaratıklardan, hastalıklardan felaketlerden koruduğuna inanılan kutsal isim veya yakarışlardan oluşan dualar. Ör; Esma-ül Hüsna, Cevşen, Celcelutiye vb., Nazar ve Büyü duaları.
Modern mitler
Bilim ve teknolojinin gelişmesine paralel olarak ayet ve hadislerin bağlam ve kapsamlarından kopartılarak, ayetlerin sıra numarası, ebced değerleri vb. yöntemlerle metinlere yeni anlamlar yüklenir. Bu şekilde Kur’an ve hadislerden neredeyse bütün ilim dallarına ve gelecekteki olaylara ait işaretler çıkartılır. Embriyoloji, yer bilimleri, astrofizik, tıp, elektrik, tren, aya gidiş, görecelilik kuramı, big bang, kara delikler, pulsarlar bu konuda verilebilecek örneklerden bazılarıdır.
Domuz eti yemenin insanı domuzlaştırması.
Dipnotlar
Dipnot 1:Muhammed doğduğunda Kâbe ayağına kadar gelip ona secde etmiş, Kisra sarayı yıkılmış, Sâve nehri kurumuş, birçok kilise yıkılmıştır. Peygamber’in sünnetli olarak ve sırtında peygamberlik mührü ile doğması, Şeytanların semaya çıkmalarının yasaklanması, Mekkelilerin Muhammed’i görüp onu Allah’ın elçisi olarak idrak etmeleri diğer mitolojik anlatımlardır.
