Cevat Memduh Altar

Cevat Memduh Altar

(d. 1902, İstanbul - ö. 23 Mart 1995)
Türk müzikçi ve sanat tarihçisi.

Her iki alana da eğitimci ve yönetici olarak katkılarda bulundu.
Ortaöğrenimini Alemdar Numune Mektebi ve Nişantaşı Sultanisinde tamamladıktan sonra, 1922’de Almanya’ya gitti. Leipzig Eyalet Konservatuvan’nda müzik ve sanat tarihi öğrenimi gördü. 1927’de yurda döndü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’ni bitirerek Ankara Musiki Muallim Mektebi’nde müzik kuramı, sanat ve opera tarihi dersleri verdi. 1929-43 arasında üstlendiği Gazi Eğitim Enstitüsü müdür yardımcılığının ve sanat tarihi öğretmenliğinin yanı sıra, 1935’ten başlayarak Milli Eğitim Bakanlığı Güzel Sanatlar şube müdürlüğünü de yürüttü. Ankara Devlet Konservatuvarı’nın kuruluş çalışmalarına da katılan Cevat Memduh Altar, sırasıyla Radyo Dairesi müdürlüğü (1943-51), Devlet Tiyatroları (1951-54) ve Güzel Sanatlar genel müdürlüğü görevlerinde (1954-60) bulundu.

Türkiye radyolarında ilk açıklamalı konser programını hazırlayan Altar’m, Goethe ve Sanatı (1944), Georges Biz et ve Carmen Operası (1948), Ludwig van Beethoven (1952), Opera Tarihi (1970-82, 4 cilt) gibi yapıtlarıyla Joharınes Merkel’den yaptığı Armoni ve Kontrpuan adlı çevirileri vardır. Aynca bestelediği çeşitli marşlar, müziğe ilişkin çok sayıda makalesi ve önemli belgeler içeren özel bir müzik arşivi bulunmaktadır. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu’nun (UNESCO) Türkiye Milli Komisyonu kurucuları arasında yer alan Altar, bilimsel çalışmaları dolayısıyla Fransa’nın Officier d’Academie ve Almanya’nın Schiller madalyalarını almıştır.

Cevad Memduh Altar

Türk müzik yazarı

Sponsorlu Bağlantılar

(İstanbul 1902 - ö. 23 Mart 1995).
Leipzig’de müzik ve sanat tarihi öğrenimi gördü (1922-1927). Öğretmenlerinden olduğu Ankara Musiki muallim mektebı'nin konservatuvara çevrilmesine önemli katkıda bulundu. Güzel sanatlar genel müdürlüğü'nde şube müdürlüğü (1934-1943), Basın-yayın genel müdürlüğü'nde radyo dairesi müdürlüğü (1943-1951), Devlet tiyatroları genel müdürlüğü (1951-1954), Güzel sanatlar genel müdürlüğü (1954-1960) yaptı. TRT genel müdür program ve haber yardımcılığı görevinden emekli oldu (1967). Başlıca yapıtları: Goethe ve musiki hayatı (1932), Ludvvig van Beethoven (1952), Sanat yolculukları (1954), Opera tarihi (A cilt, 1969-1981).

Sanat tarihçisi ve müzikolog kimliğiyle 1927’den itibaren Ankara’da şahsen tanıma şansına eriştiği Atatürk’ün direktifleri altında, Ankara Devlet Konservatuvarı, Devlet Tiyatroları, Devlet Opera ve Balesi gibi sanat kurumlarının kuruluş çalışmalarına, Paul Hindemith, Karl Ebert, Ernst Praetorius gibi dünya çapında Alman uzmanlarla birlikte etkin bir biçimde katılarak ülkenin kültür hayatına uzun yıllar hizmet etti. 1939-1950 yılları arasında Ankara Radyosu’nda “İzahlı Müzik” programları hazırlayarak çok sayıda radyo ve TV programına müzik tarihçisi olarak katkıda bulundu; bu programları sayesinde Türkiye’deki klasik müzik dinleyici kitlesinin çekirdeğinin oluşturulmasına büyük katkısı oldu.

Cevad Memduh Altar, ayrıca önemli bir araştırmacı olarak Venedik, Viyana, Vatikan, Berlin, Varşova ve Saraybosna’daki devlet arşivlerinde Türk kültürüyle ilgili incelemelerde bulundu; uluslararası ve ulusal kongrelerde, sempozyumlarda, seminerlerde ve toplantılarda müzik ve sanatla ilgili çeşitli konularda çok sayıda konferanslar verdi, bildiriler sundu; bunların birçoğu yurtdışında yayımlandı. 1927 yılından başlayarak ömrünün son yıllarına kadar, evrensel değerdeki klasik müziğin ve sanatın Türkiye’de kurumsallaşması ve tanınıp sevilmesi amacıyla kültür, müzik ve sanat ağırlıklı konularda kitaplar, araştırma yazıları, bildiriler yazdı, müzik ve sanat, tarih ve felsefe konularında sayısız makaleler yayımladı, konferanslar verdi; davetli olarak gittiği ülkelerdeki gezileriyle ilgili izlenimleri gazetelerde yayımlandı; ayrıca çeşitli çeviriler yaptı. Böylece Altar’ın 1927-1993 yılları arasında 66 yıl süren yoğun bir çalışma yaşamı oldu. Kültüre adanmış uzun yaşamı boyunca çeşitli vesilelerle tanıdığı ulusal ve uluslararası çaptaki çok önemli şahsiyetlerle tanışıp görüşerek ilişkilerini kişisel ve mesleki açıdan yıllarca sürdürdü.

UNESCO Türkiye Ulusal Komisyonu kurucu üyesi, Uluslararası Sanat Eleştirmenleri Derneği (AICA) üyesi ve Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi aslî üyesi olan Altar, Dr. Nejat Eczacıbaşı’nın davetiyle İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı’nın kuruluşunda da aktif görev alarak Vakıf Senedi’ni aylarca süren titiz ve ileri görüşlü bir çalışmayla bizzat hazırladı; 1986-1993 yılları arasında bu vakfın yönetim kurulu üyesi olarak çalıştı.

Cevad Memduh Altar, kültür alanındaki hizmetlerinden dolayı Fransa’nın Officier d’Académie Nişanı’na, Federal Almanya’nın Schiller Madalyası’na ve Türkiye’de Sevda-Cenap And Müzik Vakfı’nın ilk Altın Onur Ödülü Madalyası’na layık görüldü.

Cevad Memduh’un kişisel meraklarının arasında, kültür ve sanat dünyanın ünlü kişilerinin el yazılarını ve imzalarını toplamak, uzayla ilgili çalışmaları izleyip gazete ve dergi kupürlerini biriktirmek ve felsefî konularda kitaplar okuyup bu türden düşünceleri üzerinde makaleler yazmak da vardı.

Almanya’da evlendiği eşi Johanna Schumann’ı Türkiye’ye döndükten bir süre sonra bir hastalık sonucu kaybeden Cevad Memduh, 1933 yılında Hariciye memurlarından Sefa Feyzi beyin kızı Zeynep hanımla evlendi; 62 yıl süren mutlu bir evliliğin aile reisi olan Cevad Memduh’un 1939’da kızı Ayşe, 1943’te kızı İnci, 1945’te de oğlu Ahmet doğdu. Erol, Yasemin ve Mehmet adlarında üç torun sahibi olan Altar, büyük özverilerle Türkiye’nin sanat ve kültür hayatına adanarak dolu dolu yaşanmış 93 yıllık bir ömrün sonunda, 24 Mart 1995 günü aramızdan ayrıldı.