Osmanlı Eyaletleri - Rumeli Beylerbeyliği

Güncelleme: 2 Aralık 2008 Gösterim: 6.054 Cevap: 1

Misafir

Ziyaretçi

22 Ağustos 2008 Mesaj #1

Ziyaretçi

Rumeli Eyaleti (Eyalet-i Rumeli 1363 – 1826)
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sponsorlu Bağlantılar

Merkezi: Edirne, Manastır, Sofya
Dili: Bulgarca, Osmanlıca, Yunanca
Siyasal statü: Eyalet (Beylerbeylik)
Yönetici ünvanı: Beylerbeyi
Tarih:

- Kuruluş tarihi 1363
- Yıkılış tarihi 1826

Yüzölçüm: 233,653 km² (90 sq mi)
Para Birimi: Akçe

Tarihi
Rumeli Eyaleti veya Rumeli Beylerbeyliği, 1363 yılında I. Murad zamanında kurulan Osmanlı Devleti eyaletifir. Osmanlı Devleti'nde kurulan ilk eyalettir.
Rumeli Eyaleti'nin merkezi önce Edirne, sonra Manastır ve Sofya olmuştur. Osmanlı devlet protokolünde, İstanbul hariç, Mısır ve Budin'den sonra gelen 3. büyük eyaletdir. 16. yüzyıldaki en büyük hali 17. yüzyılda küçültülerek, 233.653 km²'ye düşmüştür.
1599 yılında Silistre eyalet olmuştur. Ardından Niş ve Vidin de eyalet olmuştur. 1826 yılında beylerbeylik,

Selanik
Yanya
Manastır
Edirne

olmak üzere 4 eyalete bölündü.

Sancakları

Karadağ Sancağı, (Sırpça: Sandžak Crne Gore) Osmanlı Devleti'nin Rumeli Eyaleti'ne bağlı sancağıdır. Bugünkü Karadağ civarında kurulmuştur. Karadağ Sancağı 1514 yılında Zeta Prensliği'nin Osmanlı Devleti'ne katılmasıyla kurulmuştur. İlk sancak beyi I. Ivan Crnojević oğlu Skenderbeg Crnojević'dir. Skenderbeg Crnojević, 1514-1528 yılları arası sancak beyliği yapmıştır.
Ohri Sancağı, Osmanlı Devleti'nin Rumeli Eyaleti'ne bağlı sancağıdır. 1385 yılılında I. Murat zamanında Çandarlı Kara Halil Hayreddin Paşa tarafından feth edilen Ohri şehrinde kurulmuştur. 1826 yılında Rumeli Eyaleti dağılınca Manastır Eyaleti'nin bir sancağı olmuştur.
Çingene Sancağı, Osmanlı Devleti'nde Rumeli Eyaleti topraklarında yaşayan Romanlar'ın yönetsel, mali ve askeri işlerini düzenlemek amacıyla kurulmuş sancaktır. 16. yüzyıla kadar Çingeneler yalnızca cizye ve ispenç vergisi ödemişlerdi. Ancak toprakların genişlemesiyle birlikte Çingeneler bir sancak sayıldı. Kanuni devrinde Cingâne Livasını ve bütün çingeneleri ilgilendiren ilk hukuki düzenleme, tahminen 937/1531 tarihinde yapıldı. "Kanunnâmei Kıbtıyânı Vilâyeti Rumeli" yani "Rumeli Eyaleti Çingeneleri Kanunnamesi" adını taşıyan bu yasa çeşitli düzenlemeler getirdi. Çingenler Müslüman ve gayri müslim olarak vergilendirildi. Müslümanlar 22 akçe, gayri müslimler de 25 akçe vermekle yükümlüydü. Diğer vergileri - arusiye, cürüm ve cinayet akçesi - diğer reaya ile aynıydı. Çingenelerin bazıları müsellemdi ve bu müsellemler askerlikte eksik işleri tamamlama ve haberleşme gibi görevlerde bunurdu. Müslüman ve gayri müslim çingeneler arasında kız alıp verme, birlikte iş yapma ve birlikte göçmeleri yasaktı. Çingene sancağını "Çingene beyi" ya da "mir-i Kıptiyan " adı verilen yöneticiler yönetirdi. Bu sancak beyleri vergi toplar, güvenliği sağlar, müsellemleri toplayıp orduya teslim ederdi.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

Misafir

Ziyaretçi

2 Aralık 2008 Mesaj #2

Ziyaretçi

Rumeli Beylerbeyliği

Sponsorlu Bağlantılar

Osmanlı devlet teşkilâtında Balkanlar’daki Osmanlı topraklarının yönetiminden sorumlu beylerbeyilik. Osmanlı Devleti’nin ilk döneminde 1361 tarihinde I. Murat (Hüdâvendigâr) tarafından kurulmuştur. Gerçi Rumeli’nin ilk fatihi Süleyman Paşa da Orhan Gazi’nin beylerbeyisi durumunda idi ise de I. Murat (Hüdâvendigâr) Edirne’yi fethedip Bursa’ya döndüğünde lalası Şahin Bey’i orta uca getirip kendisine Rumeli Beylerbeyi unvanını vermekle, yeni bir askerî- idarî yönetim biçimi meydana getirmişti. Rumeli Beylerbeyliği, Anadolu ve öteki beylerbeylikler meydana geldikten sonra da özel durumunu uzun yıllar korumuştur. Rumeli Beylerbeyliği’nin ilk merkezi Edirne şehri olup, merkez sancağı bu sebeple Paşa livası ve Trakya bölgesi de Paşalı adını taşımakta idi. XIV. ve XV. yüzyıllarda Rumeli beylerbeyisi hükümet merkezinde (Edirne) otururlar, Divân-ı Hümâyûn’a üye gibi katılırlar, terfi edecekleri zaman Divân’da küçük vezir, yani, sonuncu Kubbe veziri olurlar ve vezirler gibi paşa unvanını taşırlardı. Rumeli
Beylerbeyiliği, Anadolu beylerbeyilerinin terfi edecekleri bir görev sayılırdı. 1534′te Kapudan Paşa Eyâleti’nin (Cezâyir-i Bahr-i Sefîd) teşkili ile Rumeli Beylerbeyiliği’nin kıyı sancakları Eğriboz, Avlonya İnebahtı vb. derya kalemine aktarılmakla Rumeli Beylerbeyi bazı sancaklardan çekilmiş oldu. 1541 yılında Budin Eyâleti’nin kurulmasıyla Balkan Yarımadası’ndı ve Doğu Avrupa’da fethedilen veya yasal hale getirilen bütün bölgeler Rumeli beylerbeyine bağlanıyordu. Aynı yıl Bosna Sancağı’nın da beylerbeyilik haline getirilmesi, 1608′de ise Silistre veya Özü Eyâleti’nin kurulması ile Rumeli Beylerbeyiliğinin sınırları bir hayli daraltılmış oldu. Böylece Osmanlı Avrupasında Tamışvar ve Eğri eyâletleri ile birlikte 7 beylerbeyilik kurulmuş oldu. 1640′a doğru Rumeli’nin Köstendil, Mora, İşkodra, Tırhala, Yanya, Ohri, Dukagin, İlbasan, Delivine, Üsküp, Alacahisar, Prizren, Vulçetrin ve Paşa olmak üzere 14 sancağı ve bütün eyâlette de 450 kadılığı vardı. Pirlepe, Manastır ve Kesriye de Paşa Sancağı’na bağlı bulunuyordu. Yenişehir, Sofya Selanik, Filibe ve Plorina ise havass-ı hümâyûna bağlı idi. Rumeli Beylerbeyiliği’nin devlet teşkilatındaki üstün mevkii, bazı sadrazamlara Fatih’in veziri Makbul İbrahim Paşa’nın bu görevi üstlenmelerinin sebebi olmuştur. Rumeli Beylerbeyiliği sağ, sol, orta kol olmak üzere üç kola ayrılmıştır. Sağ kolda Vize, Kırkkilise (Kırklareli), Silistre, Niğbolu, Vidin, Kili, Bender, Akkirman, orta kolda Çirmen, Sofya, Alacahisar, Semendire; sol kolda da Gelibolu, Serez, Köstendil, Delvine, Manastır, Karlıili sancaklârı yer alıyordu. Viyana bozgunundan sonra Avusturya ordularının Balkan Yanmadası içlerine sarkması ve Sırpların ayaklanması üzerine Rumeli Beylerbeyiliği’nin merkezi Manastır’a taşınmıştır. 1699 Karlofça Antlaşması ile Mora Sancağı ve Yunan Denizi kıyılarından bazı kesimler Venedik Cumhuriyeti’ne bırakılınca Rumeli Beylerbeyiliği’nin bir bölüm arazisi elden çıkmış oldu. XVIII. yüzyılın başlarında Mora Yarımadası alındıktan sonra bu bölge ayrı bir eyâlet olarak teşkilâtlandırılmış, Rumeli Beylerbeyiliği Meriç vadisi ile Trakya, Makedonya ve bir kısım Arnavutluk topraklarından ibaret kalmıştır. XVII. yüzyılın başlarında devlet teşkilâtında görülen bazı aksamalar, Rumeli beylerbeyilerinin sahip oldukları yetki ve sorumlulukların daraltılmasına yol açmıştır. Önce Divân-ı Hümâyûn’a katılma hakları kaldırılmış, paşa sancağının Manastır’a taşınmasıyla da önemleri öteki beylerbeyiler derecesine inmiştir. Aynı yüzyılın ikinci yansında Rumeli beylerbeyinin paye olarak Saray Birûn ağalarına dağıtımı ise bu beylerbeyiliğin değerinin biraz daha azalmasına sebep oldu. Bu görev giderek bölgede türeyen Derebeyi, âyân ve mütegallibeleri bastırmakla görevli bir vali durumuna geldi. Rumeli Beylerbeyiliği’nin kuruluşundan XVII. yüzyıl ortalarına kadar veziriazamdan sonra en önemli mevkii alan Rumeli beylerbeyileri, sefer-i hümâyûnlarda cenah komutanı veya müstakil fütuhat yapmakla elde ettikleri şöhreti de kaybettiler. III. Selim zamanında idarî teşkilâtta yapılan yeni düzenlemede Rumeli Beylerbeyiliği 9 idarî bölümden biri oldu ve merkezi Edirne’ye taşınarak burası Varna, Çimen, Kırkkilise, Tekirdağ, Gelibolu ve Kavala sancaklarından oluşan bir il haline getirildi. II. Mahmut devrindeki düzenlemede ise Rumeli müşirliği ihdas edilmekle vilâyet merkezi tekrar III. Ordu merkezine alan Manastır’a götürüldü. 1848′de yapılan düzenlemede ise Rumeli Beylerbeyiliği payesi İstanbul Kadısı, ferîk, mîr-i mîrân ve ulâ sınıfı sânisi derecesine indirilmiştir. 1864′te Tuna vilâyeti teşkil edilirken Balkanlar’da Bosna, İskodra, Yanya, Manastır, Selanik, Rumeli Beylerbeyiliği unvan ve teşkilâtı tamamen kaldırıldı.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

Osmanlı Eyaletleri - Rumeli Beylerbeyliği

Benzer Konular

Benzer Konular

MsXLabs Üye Girişi

Osmanlı Eyaletleri - Rumeli Beylerbeyliği

Benzer Konular

Benzer Konular