Arama

Osmanlı Devleti'nde Siyasi Partiler

Güncelleme: 11 Mart 2010 Gösterim: 11.078 Cevap: 11

Cevap Yaz Sayfa 1 / 2

_KleopatrA_

Ziyaretçi

11 Mart 2010 Mesaj #1

Ziyaretçi

Osmanlı Devleti'nde Siyasi Partiler
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sponsorlu Bağlantılar

İttihat ve Terakki
1889, İstanbul

Genel Başkan: Ali Rüştü
Kurucu Üyeler: İbrahim Temo, Abdullah Cevdet, İshak Sükûti, Mehmed Reşid, Hüseyinzade Ali

İttihat ve Terakki
1889, Paris Şubesi

Genel Başkan: Ahmed Rıza Bey
Yöneticiler: Mehmet Ali Paşa, Recep Fuat, Nihat, Doktor Nâzım Bey, Bahaeddin Şakir, Sami Paşazade Sezai, Alber Fua 1897, Cenevre Şubesi
Kurucular: Dr.İshak Sükûti, Abdullah Cevdet, Ethem Ruhi (Balkan), Tıbbiyeli Mustafa Ragıp, Esat, Mithat Şükrü (Bleda) , Ahmet, Mizancı Murat, Tunalı Hilmi, Seraceddin, Dr. Hasan, Lütfi, Dr. Akil Muhtar (Özden), Nuri Ahmet, Reşit Beyler

İttihat ve Terakki
1897, Kahire Şubesi

Kurucular: İshak Sükûti, Tunalı Hilmi, Hoca Kadri, Salih Cemal, Ali Ziya, Ferit (Tek)

İttihat ve Terakki
1908, Selanik Şubesi

Genel Başkan: Talat Bey (Paşa)
Yöneticiler: Hüseyin Kadri, Mithat Şükrü (Bleda), Hayri, Ahmet Rıza, Enver (Paşa), Habib, İpekli Hafız İbrahim Beyler

Osmanlı Ahrar Fırkası
1908, İstanbul

Kurucuları: Nureddin Ferruh, Ahmet Fazlı, Kıbrıslı Tevfik, Nazım, Şevket, Celalettin Arif, Mahir Sait (Perde arkasından Prens Sabahaddin tarafından yönetildi.)

Osmanlı Demokrat Fırkası (Fırka-i İbad)
1908, İstanbul

Kurucuları: İbrahim Naci, Giritli Ali, Fuat Şükrü, Dr.Rıza Abud, Pertev Tevfik, Yenişehirli Salih, Mustafa, Rıza, Dr.Abdullah Cevdet, Dr.İbrahim Temo

Fedakâran-ı Millet Cemiyeti
Ağustos 1908, İstanbul

1908 seçimlerine katılmadığı gibi 31 Mart Vakası’ndan sonra da siyasal hayattan çekilmiş ve kapanmıştır.

Heyet-i Müttefika-i Osmaniye
17 Nisan 1909, İstanbul

Kısa sürede kapanan ölü doğmuş bir siyasi parti olmuştur.

İttihad-ı Muhammedi Fırkası (Fırka-i Muhammediye)
1909, İstanbul

Kurucu ve Yöneticileri: Süheyl Paşa, Mehmet Sadık, Mehmet Emin Hayreti, Ahmet Esat, Mehmet Emin, Hafız Mehmet Sabri, Şevket Efendi, Bediüzzaman Saidi Nursî, Hacı Hayri, Raşit, Ferik Rıza Paşa, Faruki Ömer, Şevki Efendi, Seyyid Müslim Penah, Refik, Muhammed Efgani, Ahmet Nazir, Ferik Hacı İzzet Paşa, Seyyid Abdullah El Haşimi El Mekki, İhsan, Hayri Abdullah Ziyaeddin, Şeyh Ali, Hacı Kazım, Hacı Mehmed, Tevfik Derviş Vahdeti

İslahat-ı Esasiye-i Osmaniye Fırkası
1909, Paris

Genel Başkan: Şerif Paşa
Üyeler: Mevlanzade Rıfat, Ali Kemal, Pertev, İzmirli Kemal Avni, Nihad Reşat (Belger)

Mutedil Hürriyetperveran Fırkası
Kasım 1909, İstanbul

Fırkayı oluşturan 1908 seçimlerinde seçilmiş mebuslar Hürriyet ve İtilaf Fırkası’na katıldıklarından parti olarak hiçbir seçime katılmadan kapanmıştır.

Ahali Fırkası
1910, İstanbul

Genel Başkan: Gümülcine Mebusu İsmail Bey
Üyeler: Vasfi, Ferhad, Şevket, Ömer Lütfi, Zeynelabidin, Mustafa Sabri, Fevzi, Şükrü Bey

Osmanlı Sosyalist Fırkası
1910, İstanbul

Genel Başkan: İştirakçi Hilmi
Üyeler: Namık Hasan, Pertev, Tevfik, İbnil Tahir, İsmail Faik, Baha Tevfik, Hamid Suphi

Osmanlı Sosyalist Fırkası
1910,Paris Şubesi

Kurucu: Dr.Refik Nevzad,
Üyeler: Avni Kemal, Hoca Kadri, Fuat Nevzat, Memil Zeki

Hürriyet ve İtilâf Fırkası
1911, İstanbul

Kurucular: İsmail Hakkı Paşa, Dr.Dagavaryan, Mustafa Sabri, Abdülhamid Zöhravi, Müşir Fuat Paşa, Damat Ferit Paşa, Ferik Süleyman Paşa, Volçentrinli Hasan, Miralay Sadık, Dr. Rıza Nur, Tahir Hayrettin

Halaskar Zabitan Grubu
1912, İstanbul

Kurucu ve Yöneticiler: Kurmay Binbaşı Gelibolulu Kemal (Şenkıl), Kurmay Kolağası Kastamonulu Hilmi, Sürvari Kaymakamı Recep, Bahriye Binbaşısı İbrahim Aşki, Yüzbaşı Kudret

Millî Meşrutiyet Fırkası
1912, İstanbul

Genel Başkan: İfnam Başyazarı, eski Kütahya Milletvekili Ahmet Ferit (Tek) -
Üyeler: Akçoraoğlu Yusuf, Müderris Zühtü, Mehmet Ali Cemil Bey

Radikal Avam Fırkası
1918, İstanbul

Genel Başkan: Mevlanzade Rıfat
Üyeler: Emin Ali, Yazar Mazlum, Müdafaa Gazetesi Sahibi Ragıp, Tüccar Mehmet Faik

Osmanlı Hürriyetperver Avam Fırkası
1918, İstanbul

Kurucu ve Yöneticiler: Ali Fethi (Okyar), Hüseyin Kadri

Teceddüt Fırkası
1918, İstanbul

Kurucular: Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti son kongre üyeleri
Yöneticiler: Başkan, Senato üyesi Hüsnü Paşa, Senatör Seyid Bey, Mavrokor Dato Efendi, Yunus Nadi (Abalıoğlu), Şemsettin (Günaltay), İhsan, Orfanidis, Hamdi, Faik (Kaltakkıran), Sabri, Reşit Paşa, Galip Bahtiyar, Dr.Tevfik Rüştü (Aras), Babanzade Hikmet, Parsamyan, Mustafa Fevzi, İsmail Canbulat ve Sason Efendi

Ahali İktisat Fırkası
1918, İstanbul

Kurucu ve Yöneticiler: Ermenaklı Tüccar Mehmet Nuri, Gazeteci Öğretmen Lütfi Arif Kanber, Eskişehirli Tüccar Hüseyin Hüsnü, Ahmet Hamdi (Başar-Limancı Hamdi)

Selamet-i Osmaniye Fırkası
1918, İstanbul

Kurucular: Sabık Amasya Mebusu İsmail Hakkı Paşa, Ulemadan Fazıl Efendi, Emekli Ferik Ferit Paşa, tüccar Kudret Haki, Eski İstanbul Polis Müdürlerinden Mehmet Ali (Fesçioğlu), Soysallıoğlu İsmail Suphi, Hasan Hicabi, Emekli Miralay Behzad, Ulemadan Zeki Bey

Sosyal Demokrat Fırkası
1918, İstanbul

Kurucu ve Yöneticiler: Dr.Hasan Rıza, Cemil Arif (Alpay), Tahsin, Habib Bey

Millî Ahrar Fırkası
1919, İstanbul

Kurucu ve Yöneticiler: Asaf Muammer, Soysallıoğlu İsmail Suphi, Agah Mazlum, Bekir Sami (Kunduh), Cami, Tevfik Hamdi, Refik İsmail, Süleyman Nüzhet, Şakir Sarıca, Abdülhak Şinasi (Hisar), Mahir Sait, Mehmet Refik Beyler

Türkiye İşçi ve Çifti Sosyalist Fırkası
1919, İstanbul

Kurucular: Ahmed Akif, Ethem Nejat, Dr.Şefik Hüsnü

Milli Türk Fırkası
1919, İstanbul

Kurucu ve Yöneticiler: Ahmet Ferit (Tek), Mehmet Emin (Yurdakul), Ahmet Hikmet (Müftüoğlu), İktisat Müderrisi Zühdü, Yusuf Akçoraoğlu, Dr.Abdülhak Adnan (Adıvar), İsmail Hakkı

Hürriyet ve İtilâf Fırkası
1919, İstanbul

Fırka bu tarihte yeniden faaliyete geçmiştir.
Yeni Yöneticiler: Başkan Müşir Nuri Paşa
Üyeler: Müşir Zeki Paşa, Ayan azası Abdülkadir, eski Konya Mebusu Zeynelabidin, eski Tokat Mebusu Mustafa Sabri, eski Karesi Mebusu Vasfi Efendi, Süleyman Paşa, Celalettin Paşa, Ali Kemal, Refik Halid (Karay), Nureddin, eski Tahran Sefiri Hasip, sabık Maarif Nazırı Rıza Tevfik (Bölükbaşı), Tüccardan Hacı Osman ve Mehmet Ali Beyler

Osmanlı Mesai Fırkası
1919, İstanbul

Kurucuları İstanbul’daki fabrikalar işçi ve müstahdem delegelerdir.
Yöneticiler: Makine Mühendisi H.Memduh, Muharrir Avni Ali, Hasan Muslihiddin, Yusuf, Vahidettin, Seyyit, Hüseyin, Lütfi, İsmail, İhsan Bey

Osmanlı Çiftçiler Cemiyeti Fırkası
1919, İstanbul

Yöneticiler: Hamdullah Emin Paşa, Mehmet Esat Paşa (Işık), Mehmet Emin Paşa, İsa Ruhi Paşa, Mustafa Münif Paşa, Dr.Mustafa Hulusi, Ali Haydar, Yusuf Mazhar, Mehmet Mahfi, Hüseyin Hüsnü, Nazım, Ali Rıza Bey

Türkiye Sosyalist Fırkası
1919, İstanbul

Osmanlı Sosyalist Fırkası bu tarihte yeniden faaliyete geçmiştir.
Yöneticiler: Hüseyin Hilmi, Mustafa Fazıl

Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası
22 Eylül1919, İstanbul

Osmanlı Sosyalist Fırkası'nın işgalcilerden yanan tutumuna karşı Dr.Şefik Hüsnü ve Mustafa Suphi etrafında oluşan parti.
Yöneticiler: Dr.Şefik Hüsnü, Mustafa Suphi

Amele Fırkası
1920, İstanbul

Kurucu ve Yöneticiler: Amiralzade Cemal Hüsnü, Avukat Radi, sabık memur Mehmet Behçet ve Haydar, kömür müteahhidi Mehmet Kamil, Hüsnü Paşazade Seyit Bilal, kömür katibi Ali Haydar Bey ve Vanlı Mehmet Baba, Mehmet Ali Ağa

Türkiye Komünist Partisi
10 Eylül 1920, Ankara

Türkiye İşçi Çiftçi Sosyalist Fırkası yerine kurulan illegal parti
Merkez Komitesi Başkanı:Mustafa Suphi
Kurucu ve Yöneticiler: Arif Oruç, Emekli Binbaşı Hacıoğlu Salih, Şerif Manatof

Halk İştirakiyun Fırkası
1920, Ankara

Türkiye Komunist Partisi'nin legal kolu olarak kurulan parti.
Kurucu ve Yöneticiler: Nazım Resmor (Öztelli), Mehmet Şükrü (Koç), Şeyh Servet, Salih Hacıoğlu

Türkiye Zürra Fırkası
1920, İstanbul

Kurucu ve Yöneticiler: Cevat Rüştü, Şükrü, Yahya Sezai, Abdülaziz Mecdi Bey

Türkiye Komünist Fırkası
18 Ekim 1920, Ankara

(Atatürk'ün politik nedenlerle kurdurttuğu ve üç ay sonra lağvettirdiği fırka)
Kurucu ve Yöneticiler: Dr.Tevfik Rüştü (Aras), Mahmut Esat (Bozkurt), Mahmut Celâl (Bayar), Yunus Nadi (Abalıoğlu), Kılıç Ali, Hakkı Behiç (Bayiç), İhsan (Eryavuz), Refik (Koraltan), Eyüp Sabri (Akgöl) ve Süreyya (Yiğit)

Müstakil Sosyalist Fırkası
1922, İstanbul

Kurucu ve Yöneticiler: Türkiye Sosyalist Fırkası’ndan ayrılmış tramvay işçilerince kurulmuştur.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

_KleopatrA_

Ziyaretçi

11 Mart 2010 Mesaj #2

Ziyaretçi

Osmanlı Sosyalist Fırkası
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sponsorlu Bağlantılar

Genel Başkanı
- Baha Tevfik
Kuruluş tarihi
- 1910
Kapanış tarihi
- 1919

Osmanlı Sosyalist Fırkası, II. Meşrutiyet döneminde İstanbul'da kurulan siyasal parti. Türkler tarafından kurulan ilk sosyalist partidir.
Osmanlı topraklarında yaşayan Bulgar, Rum ve Ermeniler arasında yaygın olan sosyalist düşünceler Meşrutiyet'in ilanından (1908) sonra Türk aydınları arasında da gelişme olanağı buldu. Şubat 1910'da İştirak dergisini yayınlamaya başlayan Hüseyin Hilmi 'nin girişimleri sonunda Eylül 1910'da Osmanlı Sosyalist Fırkası kuruldu. Partinin kuruluş ve yönetiminde Baha Tevfik, Sosyalist gazetesi sahibi Namık Hasan, Hamit Suphi ve İnsaniyet gazetesi sahibi İbnüttahir İsmail Faik de görev aldı. İştirak'ın kapatılma olasılığına karşı İnsaniyet ve Medeniyet adlı yayın organları için de ruhsat alan Osmanlı Sosyalist Fırkası bilinen anlamda bir sosyalist parti değildi; yayın organlarında sosyalist kuramla ilgili yazılardan çok, muhalefettekiPrens Sabahaddin'in bireysel girişimciliği savunan tezlerine yakın yazılar yer alıyordu.
Sada-yı Milliye gazetesi yazarlarından Ahmet Samim'in öldürülmesinden (1910) sonra özel bir sayı yayımlayan İştirak'ın sert bir eleştiri kampanyası başlatması, partinin çalışmalarından hoşnut olmayan İttihat ve Terakki'nin tutumunu daha da sertleştirmesine yol açtı. Bunun üzerine Osmanlı Sosyalist Fırkası, bütün muhalefeti bünyesinde bulundurmaya çalışan Hürriyet ve İtilaf Fırkası ile dayanışma içine girdi.Bu arada eski Jön Türklerden Dr. Refik Nevzat Paris'ten Hüseyin Hilmi ile ilişkiye geçerek Avni Kemal,Fuad Nevzat,M. Zeki ve Kadri Hoca ile birlikte örgütün Paris şubesini kurdu (Eylül 1911). Beşeriyet adlı bir gazete yayımlayan bu şubenin çalışmaları oldukça sınırlı kaldı. Öte yandan Hüseyin Hilmi'nin II. Enternasyonal ve Fransız sosyalist önder Jean Jaurés ile kurduğu ilişkiler de ileriye götürülemedi.
Mahmut Şevket Paşa'nın öldürülmesinden (1913) sonra İttihat ve Terakki bütün muhalefeti sindirmeye yönelince, Osmanlı Sosyalist Fırkası da baskılarla karşılaştı. Yurt dışında bulunan Hüseyin Hilmi dönüşünde tutuklanarak Sinop'a gönderildi ve Mondros Mütarekesi'ne (1918) değin çeşitli yerlerde sürgünde kaldı. Bu dönemde partinin çalışmaları da kesintiye uğradı. Mütarekeden sonra İstanbul'a dönen Hüseyin Hilmi 1919'da, Osmanlı Sosyalist Fırkası'nın devamı niteliğinde Türkiye Sosyalist Fırkası'nı kurdu.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

_KleopatrA_

Ziyaretçi

11 Mart 2010 Mesaj #3

Ziyaretçi

Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Genel Başkanı
- Şefik Hüsnü
Kuruluş tarihi
- 22 Eylül 1919
Kurucusu
- Ethem Nejat
Siyasi görüşü
- Komünizm
Ardılı
- Türkiye Komünist Partisi (1920), Türkiye İhtilalci İşçi Köylü Partisi, Aydınlık (dergi)

Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası (TİÇSF), Kurtuluş Savaşına destek veren, sosyalistlerin kurduğu parti. 22 Eylül 1919 tarihinde kurulan partinin genel sekreteri Dr.Şefik Hüsnü'ydü. Fırkanın ilk kadroları arasında Ethem Nejat, Ahmet Akif, Sadrettin Celal, Nafi Atuğ Kansu, Cevat Cevdet ve Namık İsmail bulunuyordu. Parti devrimlerin devamlılığına inanıyor ve Kemalistlerle uzlaşıyordu.

Partinin Kuruluşu(Tekrardan kuruluşu)

1918 Sonrası iktidara gelen Tevfik Paşa hükümeti 1913'te kapatılan siyasi partilerin yeniden kurulmasına dair bir izin verince Sinop Kalesi'ndeki sürgünden dönen komünist aydınlar,bazı sempatizanlar ve Bolşevik İhtilali'ne katılan Osmanlı uyruklu sosyalist kadrolar hemen kuruluş çalışmalarına başladı.İştirak Gazetesi çevresinde toparlanan sosyalist kesimde parti genel başkanı Hüseyin Hilmi'nin Anadolu ve Trakya'daki direnişe karşı işgalcileri ve onların işbirlikçerini övmesine karşı bu parti etrafında birleştiler.Ve parti Çanakkale Savaşı'nda tabip yüzbaşı rütbesiyle savaşan Dr.Şefik Hüsnü Bey'in başkanlığında kuruldu.Partinin yönetim kadrosunda Genel Başkan Şefik Hüsnü,yöneticiler Mustafa Suphi,Ethem Nejat,Cevat Cevdet,Sadrettin Celal gibi isimler bulunuyordu.Parti Tramvay,Gazhane gibi işletmelerde büyük bir kitleselliğe kavuştu.Fakat,örgütlülüğü sadece İstanbul'daydı.Cephede durumun kritikleşmesi üzerine bazı parti yöneticileri silah kuşanıp düşmana karşı savaşmak için Anadolu'ya gittiler.Bazı yöneticilerse SSCB-TBMM Mutabakatını sağlamak amacıyla Moskova'ya gönderilerek Atatürk'ün Lenin'e verdiği bazı mesajları ilettiler.Parti,1920,1921 ve 1922'deki 1 Mayıs'larda en büyük kitleselliğe kavuştu.Mitinglerde işçiler hep bir ağızdan Bağımsız Türkiye diye haykırdılar.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

_KleopatrA_

Ziyaretçi

11 Mart 2010 Mesaj #4

Ziyaretçi

Türkiye Komünist Partisi (1920)
Vikipedi, özgür ansiklopedi

TKP amblemi

Bilgi Genel Başkanı
- Mustafa Suphi
Kuruluş tarihi
- 10 Eylül 1920
Siyasi görüşü
- Komünizm
Önceli
- Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası (Likidasyon)
Ardılı
- TKP-Kıvılcım, TBKP, TKP-ATILIM, TKP, Türkiye İhtilalci İşçi Köylü Partisi

Türkiye Komünist Partisi, 1920 yılında kurulan, Türkiye'de faaliyet göstermeye başlayan ilk sosyalist siyasal parti.

İlk yıllar

Osmanlı İmparatorluğu döneminde Sosyalist gruplar olmasına rağmen bunlar geniş kitle örgütlerine dönüşememişlerdi. Bu gruplar genelde küçük ve sosyalist düşüncenin taşıyıcıları oldular. Özellikle Selanik ve İstanbul merkezli idiler. Bir kısmı kurulacak olan TKP'ye katılmıştır. Özellikle de Şefik Hüsnü'nün liderlik ettiği Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası (TİÇSF) bunlardan biridir.
İttihat ve Terakki Hükümeti'ne muhalefetten Sinop'a sürgün edilen Mustafa Suphi buradan Çarlık Rusyası'na geçti ve burada Ruslara esir düştü. Esirliği sırasında tanıştığı mahkum devrimcilerin ve Ekim Devrimi'nden sonra Bolşevizm'in etkisi ile 1918 yılında Sosyalist Müslüman Doğu Halklar Kurulatayı'nın ardından sürgündeki askerler ve Türkiye'deki gruplarla beraber 10 Eylül 1920 yılında Bakü'de yapılan kongre ile TKP (TKF) kuruldu. Musta Suphi ve arkadaşları Anadolu'da gerçekleşen Kurtuluş Savaşı'na destek vermek için önce Mustafa Kemal ile irtibat sağlamışlardır. Mustafa Kemal'in daveti ile Ankara'ya gelmek için yola çıkmışlardır. TKP'nin Azerbaycan'da oluşturulmuş bir grup silahlı birliği de Kurtuluş Savaşı'nı desteklemek için gönderilmişlerdir.
TKP üyelerinin yurda girmeleri ile protestolar gerçekleşmiştir. Kimi kaynaklarda bu protestoların 9. Kolordu (?) Komutanı Kâzım Karabekir tarafından tertiplendiği iddia edilmektedir. Kars ve Erzurum'dan sonra Kazım Karabekir'in yönlendirmesi ile Trabzona geçmişlerdir. Mustafa Suphilerin amacı buradan gemi ile Samsun'a geçip Ankara'ya ulaşmaktadır. Ama Kazım Karabekir'in ise Rusya'ya geri göndermeyi istediği iddia edilmektedir. Gemi Karadeniz'e açıldıktan sonra Trabzon kabadayılarından Yahya Kahya ve adamları gemiye arkadan yetişip Mustafa Suphi ve arkadaşlarını öldürmüşlerdir. Bu cinayette genel kanı planlayanın Kazım Karabekir olduğudur. Başka bir iddia ise bizzat Stalin'in Sultan Galiyev ve milli komünistler ile hücre kurduğu iddiasıyla Mustafa Suphi'yi o dönem desteklediği Enver ve İttihatçıların tertibiyle ortadan kaldırmış olabileceğidir. Zira daha sonra Stalin tarafından yargılanan Sultan Galiyev'e yöneltilen suçlamalardan biri Mustafa Suphi'yle birlikte yasadışı Pan-Türkist ve Turancı bir fraksiyon kurduğu iddiasıydı.
Gizli yazışmalar/telgraflar ancak bunu kanıtlayabilir ki bunlar hala açıklanmamıştır. Bir süre sonra Yahya Kahya, Muhafız Alay Komutanı İsmail Hakkı Tekçe tarafından öldürülmüştür.[1]
Bu cinayeti işleyenlere karşı tepkiler artınca Kahya Yahya, Sivas'ta kurulan göstermelik bir mahkemede 'yargılanır' ve 'delil' yetersizliğinden beraat eder. Kahya Trabzon'a döndüğünde üzerindeki psikolojik baskılar devam edince, suç ortaklarını tehdit etmeye başlar. Sağda solda 'Sanki bütün işlerde ben tek başına mı idim. Daha üstüme varırlarsa her şeyi olduğu gibi ortaya dökerim' demesi Kahya Yahya'nın arkasındaki güçleri rahatsız eder. Kahya'nın ortadan kaldırılmasına karar verilir. Ansızın Trabzon kışlasına yakın bir yerde Kahya Yahya, adamlarıyla birlikte pusuya düşürülür ve öldürülür."[2]
Mustafa Suphiler Kurtuluş Savaşı'na yardım edemeseler de Sovyet Rusya'nın (1924 e kadar böyle adlandırılmaktadır.) silah ve altın yardımını sağlamıştır. Daha sonra Türkiye'deki kadrolar Kemalizm'e karşı direkt bir tavır almasalar da bu cinayetlerden dolayı mesafeli durmuşlardır.

TKP'nin kurucusu Mustafa Suphi ve on dört yoldaşı Ocak 1921 yılında öldürüldü. Bu olay TKP’nin siyasi iktidara karşı yasadışı mücadelesinin de başlangıcını oluşturdu. 1920’li ve 1930’lu yıllarda TKP yasadışı mücadeleyi devam ettirdi. 15 Ağustos 1922'de hükümetin yasaklaması üzerine Ankara'da gizli olarak gerçekleştirilen 2. Kongre'de Genel Sekreterliğe Salih Hacıoğlu getirildi. Kongreden yaklaşık üç hafta sonra 12 Eylül 1922'de, Ankara Hükümeti o güne kadar yasal çalışma yürüten TKP'yi kapattı.
Yasal çalışma olanağı ortadan kaldırılan TKP'nin üçüncü kongresi 31 Aralık 1924-1 Ocak 1925'de İstanbul Akaretler'de yasadışı olarak toplandı ve Şefik Hüsnü genel sekreterliğe getirildi. Kongreden sonra, Şeyh Said İsyanı'nı bahane eden hükümet Takrir-i Sükun kanununu çıkartarak ülkedeki CHP harici tüm siyasi oluşumları kapattı. TBMM tutanaklarına bakıldığında bu zaten görülecektir. Çok geniş tutuklamalar ve yargılamalar yapıldı. 1925'de yapılan tutuklamaların yol açtığı dağınıklığı, kargaşayı durdurmak üzere, 1926 yılının mayıs ayında, Şefik Hüsnü'nün girişimiyle, Viyana'da bir parti konferansı yapıldı.
Yeni bir faaliyet programının taslağı hazırlandı ve Vedat Nedim Tör genel sekreterliğe getirildi. Vedat Nedim Tör, Burjuvazi ve Kemalizm ile uzlaşarak ılımlı bir politika izledi. 1927 yılında Vedat Nedim Tör ve Şevket Süreyya Aydemir partiden ayrılarak Kemalist Kadro dergisini çıkardı. Ayrılışları parti kayıtlarına, parti arşivini emniyete teslim ettikleri gerekçesi ile ihanet olarak geçti. Parti işçi sınıfı içerisinde belli bir örgütlenme yakaladıysa da(tütün işçileri ve demiryolu işçileri), parti içi problemler daha güçlü bir etki yaratmasının önüne geçti. Komünist şair Nazım Hikmet partiye üye oldu ve partiye olduğu kadar Türkiye'deki Komünizm hareketine de önemli katkılarda bulundu.
Parti, 1940'ların başında yeniden örgütlendi. Reşat Fuat Baraner'in Teşkilat Sekreterliğinde II. Dünya Savaşı boyunca Faşizm karşıtı bir politika izledi. 1950'lere kadar Dr. Şefik Hüsnü denetiminde faaliyetlerine devam etti. 1951 tutuklamalarını ve Şefik Hüsnü'nün 1959 yılında hapis sonrası sürgüne gönderildiği Manisa’da ölmesini takiben, Yakup Demir, (Zeki Baştımar) ve bazı TKP kadroları 1960 yılında yurtdışına çıkarak partiyi yurtdışında yeniden örgütlediler.

1960'lar: Yükselen devrimci hareket

1960'ların en önemli olaylarından biri bir sosyalist partinin, TİP'in, kuruluşu ve ülke genelinde yarattığı etkidir. 1960 ile 1970 arası, TKP'nin ülke içindeki kadroları TİP'i desteklediler. Milli Demokratik Devrim–Sosyalist Devrim tartışmalarının başlangıcı yine bu döneme denk düşer. Yakup Demir'in ölmesinin ardından İsmail Bilen'in TKP genel sekreteri olması ile birlikte ülke içinde örgütlenme faaliyetlerine hız veren TKP, marksist-leninist dünya görüşü doğrultusunda, bilimsel sosyalizmi esas alan bir politik çizgi izledi. İşçi sınıfı içinde örgütlenmeyi ana hedef olarak koyan TKP, SSCB ile de ideolojik ve politik bir yakınlık içindeydi.
1970'li yıllar boyunca parti, tarihinin en hızlı gelişme dönemlerinden birini yaşadı. TKP bu tarihlerde bir diriliş yaşayarak Türkiye'de önemli bir yasadışı siyasi güç haline dönüştü. Sendika, gençlik, memur, köylü, kooperatif ve kadın hareketi içinde kitleselleşti. 1 Mayıs İşçi Bayramı'nın kitlesel olarak kutlanmasında, Devlet Güvenlik Mahkemeleri'ne karşı direnişte, aşırı sağcı teröre karşı kitlesel direnişlerin örgütlenmesinde, kapitalist sınıfa karşı güçlü grevler düzenlenmesinde, 1 Mayıs komiteleri ve can güvenliği komiteleri gibi yapıların yaratılmasında, 141. ve 142. maddelerin kaldırılması kampanyasında, barış hareketinin örgütlenmesinde, Marksizm-Leninizm propagandasında, sosyalist ülkeler ve ulusal kurtuluş hareketleriyle dayanışma kampanyalarının geliştirilmesinde TKP önemli görevler üstlendi. Basın-yayın, kültür ve sanat cephelerinde etkili çalışmalar yürüten TKP, aydınların işçi sınıfıyla bağlaşmasında önemli etkenlerden biri oldu.

1980'ler: Askeri darbe ve solun yeniden doğuşu

12 Eylül Darbesiyle birlikte sol ağır bir yara aldı. 12 Eylül döneminde TKP'nin yurtiçindeki kadroları tutuklandı. 1983'de TKP Genel Sekreterliği'ne Haydar Kutlu (Nabi Yağcı) getirildi. Ardından gelen yıllarda Sovyetler Birliği’nin tüm dünyadaki kendine bağlı sosyalist örgütleri likidasyona sürüklemesiyle eş zamanlı olarak Türkiye Sosyalist hareketi kendini toparlamakta güçlük çekti.
Diğer taraftan, 7 Ekim 1987'de yapılan TKP'nin 6. Kongresi ve TİP'in 8. Kongresi'nde alınan kararlar gereğince, her iki partiden eşit sayıda delegenin katılımıyla aynı yılın Ekim ayında Türkiye Birleşik Komünist Partisi 1. Kongresi toplandı. Liderler Haydar Kutlu ve Nihat Sargın ise Türkiye'ye döndüklerinde tutuklandılar. Ardından Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinin yıkılışıyla birlikte Türkiyedeki sosyalist hareketler ağır bir darbe daha aldılar.
TBKP girişimine muhalif kadrolar 1989 yılında partinin likide edildiği savıyla 10 Eylül (dergi)si'ni çıkarmaya başladılar. 10 sayılık yayınlarından sonra farklı grupların da birleşimiyle Ürün Sosyalist Dergi olarak bir araya gelirler. Ürün Sosyalist Dergi 80 öncesi çizgisiyle yayın hayatına devam etmektedir.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

_KleopatrA_

Ziyaretçi

11 Mart 2010 Mesaj #5

Ziyaretçi

Halk İştirakiyun Fırkası
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bilgi Genel Başkanı
- Mustafa Suphi
Kuruluş tarihi
- 7 Aralık 1920
Kapanış tarihi
- 1922
Kurucusu
- Mustafa Suphi
Önceli
- Türkiye Komünist Partisi (1920)
Ardılı
- Türkiye Komünist Partisi (1920)

Halk İştirakiyun Fırkası, Kurtuluş Savaşı sırasında anadoluda komünist çalışma yürüten partidir. Türkiye Komunist partisi'nin yasal kolu olan parti 7 Aralık 1920 'de Ankara'da kurulmuştur. Yayın organları Emek olan parti, işçilere ve yoksul köylülere yönelik bir politik çalışma yapıyordu. Çeşitli sorunlar çıkınca Ocak 1921'de kapatıldı. Sakarya Savaşı'ndan sonra partinin çalışmalarına tekrar izin verildi. Bu kez izinsiz kongre yapması ve Komintern'in kongresine katılması nedeniyle parti 12 Eylül 1922 yeniden kapatıldı. Ağustos 1923'de yöneticileri de hapis cezasına çarptırıldı.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

_KleopatrA_

Ziyaretçi

11 Mart 2010 Mesaj #6

Ziyaretçi

Türkiye Komünist Fırkası
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Genel Başkanı
- Mustafa Suphi
Kuruluş tarihi
- 18 Ekim 1920
Kapanış tarihi
- 18 Ocak 1921
Kurucusu
- Mustafa Suphi
Siyasi görüşü
- Komünizm

Türk Komünist Fırkası, Mustafa Kemal’in talimatı doğrultusunda 18 Ekim 1920’de kuruldu. Bu kararın önemli nedenlerinden biri, Ankara Hükümeti ile Sovyet Hükümeti arasındaki yakınlaşmaydı. Bu dönemde Sovyet hükümeti, Kurtuluş Savaşı’nı silah ve cephane göndererek destekliyordu. Ayrıca, yaklaşık bir ay önce Bakü’de kurulan Türkiye Komünist Partisi’nin de Anadolu’da önü kesilmek istenmişti. Türk Komünist Fırkası’nın kurucuları arasında, Tevfik Rüştü Aras, Yunus Nadi Abalıoğlu, Hakkı Behiç Bayiç, Refik Koraltan, Refik Koraltan gibi Mustafa Kemal’e yakınlığıyla tanınan kişiler vardı. Partiye Mustafa Kemal Atatürk, Fevzi Çakmak, Ali Fuat Cebelioğlu, Refet Bele, İsmet İnönü ve Kazım Karabekir de üye oldular. Yeni Gün gazetesi partinin yayın organı olarak çıkarıldı. Türk Komünist Fırkası, Komitern’e üyelik için başvurduysa da kabul edilmedi. Parti, Anadolu’daki sol eğilimleri bünyesinde toplamayı ve denetim altında tutmayı amaçlıyordu. Ancak Çerkes Ethem’in Ankara Hükümeti ile çatışmaya girmesinin ardından, kuruluşundan yaklaşık üç ay sonra kapatıldı.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

_KleopatrA_

Ziyaretçi

11 Mart 2010 Mesaj #7

Ziyaretçi

Hürriyet ve İtilaf Fırkası
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Genel Başkanı
- Damat Ferit Paşa
Kuruluş tarihi
- 1911
Kapanış tarihi
- 1920

Hürriyet ve İtilaf Fırkası, İkinci Meşrutiyet döneminde iktidardaki İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne karşı kurulmuş olan en önemli muhalefet partisidir. 1911-1913 arasındaki ilk etkinlik dönemi, 23 Ocak 1913'te İttihat ve Terakki'nin Babıali Baskını ile diktatörlüğünü ilan etmesi üzerine sona ermiştir. Mütareke'den sonra 1919 Ocağı'nda yeniden kurulan parti, ertesi yıl başlarında etkinliğini kaybetmiştir.

Partinin bellibaşlı liderleri Damat Ferit Paşa, Gümülcineli İsmail Bey, "Filozof" Rıza Tevfik (Bölükbaşı), Refik Halit Karay, Ali Kemal, Lütfi Fikri (Düşünsel), Rıza Nur'dur. Birinci dönemde Kâmil Paşa hükümeti (29 Ekim 1912 - 23 Ocak 1913), ikinci dönemde ilk Damat Ferit Paşa hükümetleri (4 Mart - 30 Eylül 1919), parti hükümeti olmamakla birlikte, Hürriyet ve İtilaf Partisinin desteğine sahip olmuşlardır.

Birinci Dönem

Birinci Meclis-i Mebusan (1908-1912) içinde İttihat ve Terakki'ye (İ-T) muhalif olan çeşitli grupların birleşerek güçlü bir parti kurması fikri 1911 başlarından itibaren gündeme geldi.[1] Bu gruplar arasında en çok adı duyulan, "Prens" Sabahaddin Bey'in liberal-ademimerkeziyetçi çizgideki Ahrar Fırkası (Özgürlükler Partisi) idi. Mutedil Hürriyetperveran Fırkası (Ilımlı Liberal Parti) daha çok Arnavut ve Arap liberallerin desteğine sahipti. Osmanlı Demokrat Fırkası, İttihat ve Terakki'den ayrılan iki ünlü Jöntürk, Abdullah Cevdet ve İbrahim Temo tarafından kurulmuştu. İsmail Kemal'in Ahali Fırkası (Halk Partisi), İ-T'nin aşırı Türk milliyetçiliği nedeniyle Balkanlarda Arnavut isyanına yol açtığı kanısındaydı.[2]

Yeni parti 21 Kasım 1911'de kuruldu. 24 Kasım'da yapılan kongrede Damat Ferit Paşa parti reisliğine seçildi. Ancak partinin aktif önderi daha çok Miralay Sadık Bey idi. Parti programını Ahmet Reşit (Rey) kaleme aldı. [3]

Parti Programı

Partinin amacı "en felsefi manasıyla hürriyete vasıl olmak" olarak tanımlanmıştı. İ-T'nin, Osmanlı toplumunu oluşturan çeşitli kavimleri Türkleştirmek çabası bir "hayal-i ham" olarak tanımlanıyor ve "muhtelif anasır [unsurlar] arasında hakiki bir imtizaç [uyum] ile daimi bir vifak ve tesanüt [birlik ve denge]" hedef gösteriliyordu. Balkan Harbi arefesindeki şartlarda, İ-T'nin güttüğü İslamcılık ve Türkçülük siyaseti, devletin dini ve etnik yapısından ötürü dağılmasına yol açacak tehlikeli bir tavır olarak görülüyordu. Seçilmesi gereken siyaset, "ittihad-ı anasır" [unsurların birliği] olmalıydı. [4]

"Memleket şimdiye kadar ne çekmişse hep cebirden, tazyikten" çekmişti. Bu yüzden örfi idare (sıkıyönetim) kaldırılmalıydı. İdari yapılanmada merkeziyetçi yapıdan uzaklaşılmalıydı.

Dış politikada parti İngiliz dostluğundan yana idi. "Bu mülkün atisi ve hali [yarını ve bugünü] İngiliz dostluğu ile temin" olunabilecekti [güvenceye alınabilecekti]. "Denize düşerseniz yılana sarılın, kurtulursunuz; fakat Almanya'ya sarılmayın, boğulursunuz," deniyordu.[5]

Siyasi Olaylar

Parti, Meclis-i Mebusanda 70 dolayında mebusun desteğine sahipti. 11 Aralık 1911'de İstanbul'da yapılan ara seçimi de H-İ adayı kazandı. Bunun üzerine Sait Paşa kabinesinin devrilerek, H-İ'nin desteklediği Kâmil Paşa'nın sadrazamlığa getirilmesi umudu doğdu.

15 Ocak 1912'de Sait Paşa bir manevrayla meclisin feshini sağladı. 20 Şubatta sonuçlanan yeni meclis seçimi, İttihat ve Terakki örgütünün ağır baskısı altında gerçekleşti; siyasi literatürde "sopalı seçim" adıyla anıldı. Seçim sonunda, altı muhalif mebus dışında Meclise sadece İ-T yandaşları girebildi. Etnik ve dini azınlıklar çok az temsilci çıkarabildiler. Seçim sonuçları tüm ülkede büyük tepkiyle karşılandı. Balkan ve Arap vilayetlerinde ayaklanma çalışmaları başladı. Nihayet ordu içinde kurulan Halaskâr Zabitan [Kurtarıcı Subaylar] adlı bir grup, 16 Temmuz'da verdikleri bir muhtıra ile Sait Paşa hükümetinin istifasını sağladı. 22 Temmuz'da Gazi Ahmet Muhtar Paşa başkanlığında kurulan partilerüstü "Büyük Kabine", başta H-İ olmak üzere, tüm İ-T muhaliflerinin coşkun desteğiyle karşılandı.

22 Temmuz 1912 - 23 Ocak 1913 arasındaki muhalif hükümetler dönemi, muhalefet için tam bir hayal kırıklığı ile sonuçlandı. 8 Ekim'de çıkan Balkan Savaşı, kısa sürede bozguna dönüştü. 29 Ekim'de Ahmet Muhtar Paşa hükümeti kargaşalık içinde istifa etti; ancak yerine gelen Kâmil Paşa hükümeti de H-İ partisiyle direkt bir bağlantıdan kaçındı. 8 Kasım'da imparatorluğun ikinci kenti Selanik düştü. Kasım ortasında Edirne kuşatıldı ve Bulgar ordusu Çatalca'ya vardı.

23 Ocak 1913'te Enver Bey öncülüğündeki bir İ-T fedai grubu Babıali'de bakanlar kurulu toplantısını basarak Harbiye Nazırı'nı öldürdü; sadrazam Kâmil Paşa'yı da başına tabanca dayayarak istifaya zorladı. Babıali Baskını olarak anılan bu olaydan sonra muhalefet şiddetli polis baskısıyla etkisiz hale getirildi. H-İ liderlerinin birçoğu 1918'e dek geri gelmemek üzere yurt dışına kaçtı. Kâmil Paşa hükümetinin maliye ve dahiliye nazırları tutuklandı. Muhalefet gazeteleri kapatıldı.

Mart sonunda H-İ içinde Prens Sabahaddin Bey'e yakın bazı kişilerin içinde yer aldığı bir hükümet darbesi teşebbüsü ortaya çıkarıldı. Bu olay üzerine Sabahaddin Bey ve Dr. Nihat Reşat (Belger) de yurt dışına kaçtılar.

11 Haziran 1913'te Sadrazam Mahmut Şevket Paşa'nın bir suikast sonucunda hayatını kaybetmesi, muhalefetin tamamen ezilmesine vesile oldu. Yurt dışında bulunan H-İ liderlerinin çoğu gıyaben idama mahkûm edildi. Basın ve siyaset dünyasında İttihat ve Terakki karşıtı olarak tanınan 322 kişi (Burhan Felek'e göre 601 kişi) Sinop'a sürüldüler.

İkinci Dönem

I. Dünya Savaşı'nın Osmanlı yenilgisi ile sonuçlanması üzerine Talat Paşa başkanlığındaki İttihat ve Terakki hükümeti düştü. Hemen ardından genel af ilan edildi ve Sinop'ta ve yurt dışında bulunan sürgünler İstanbul'a dönmeye başladı. 17 Kasım 1918'de eski Tokat mebusu Mustafa Sabri Efendi'nin, Hürriyet ve İtilaf Partisi'nin yeniden örgütlenmesine dair yazısı yayımlandı. 2 Aralık'ta Ali Kemal, Sabah'taki başyazısında hükümetin H-İ tarafından kurulmasını savundu. Bunu izleyen günlerde ülkenin çeşitli yerlerinde H-İ şubelerinin açıldığına dair haberler çıktı.

10 Ocak 1919'da yapılan bir toplantıda H-İ Fırkası yeniden kuruldu ve Merkez-i Umumi oluşturuldu. Yeni yönetim kurulunun çoğunlukla saraya yakın yaşlı ve emekli devlet görevlilerinden oluştuğu dikkati çekiyordu. Eski genel başkan Damat Ferit Paşa partiye katılmamıştı. Eski ve aktif H-İ üyelerinden Mustafa Sabri, Ali Kemal, Rıza Tevfik ve Refik Halit (Karay) parti yönetiminde görev aldılar. Basında partinin en önemli sözcüleri Ali Kemal ve Ref'i Cevat (Ulunay) idi.

3 Mart 1919'da kurulan birinci Damat Ferit Paşa hükümeti kamuoyunda genellikle "Hürriyet ve İtilaf hükümeti" olarak değerlendirildi. Oysa gerçekte partinin, hükümete bir veya iki üye vermek dışında, iktidarda gerçek bir payı yoktu. Refik Halit'e göre, Ferit Paşa "fırkayı kışlık bir hırka gibi kullanmıştı."[6] 23 Haziran'da başbakanın Fransa lehine verdiği bir demeç, İngiliz politikasını savunan parti sözcüleri tarafından basında şiddetle eleştirildi. 25 Haziran'da H-İ merkez-i umumisi, yayınladığı bir bildiri ile, hükümetle fırka arasında hiçbir münasebet kalmadığını ilan etti. [7] Bu tarihten sonra parti birkaç hizbe bölündü. 21 Temmuz'da merkez-i umumi yeni Damat Ferit hükümetini gayrımeşru ilan ederek derhal istifasını talep etti. Aynı günlerde partiden ayrılan bir kanat Muhafazakârlar Fırkası adıyla yeni bir parti kurdu. [8]

Kasım 1919'da yapılan son Osmanlı Meclis-i Mebusan seçimlerine, Hürriyet ve İtilaf Fırkası ile ondan ayrılan grupların hiçbiri katılmadı. Seçim, Sivas ve Ankara'dan yönetilen Müdafaa-yı Hukuk hareketinin kesin galibiyetiyle sonuçlandı.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

_KleopatrA_

Ziyaretçi

11 Mart 2010 Mesaj #8

Ziyaretçi

Teceddüt Fırkası
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kuruluş tarihi
- 5 Kasım 1918
Kapanış tarihi
- 1918
Önceli
- İttihat ve Terakki Partisi

I. Dünya Savaşı’ndan Osmanlı Devleti’nin mağlup olarak çıkması ve Mondros Mütarekesi’nin imzalanması üzerine İttihat ve Terakki Partisi; 5 Kasım 1918’de yaptığı son kongresinde partiyi kapatarak “Teceddüt Fırkası” adıyla kuracakları yeni parti bünyesinde siyasî faaliyetlerine devam etmelerini kararlaştırmıştı.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

_KleopatrA_

Ziyaretçi

11 Mart 2010 Mesaj #9

Ziyaretçi

Mutedil Hürriyetperveran Fırkası
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kuruluş tarihi
- Kasım 1919
Kapanış tarihi
- 1919
Ardılı
- Hürriyet ve İtilaf Fırkası

Kasım 1909’da kurulmuştur. Fırkayı oluşturan mebuslar daha önce 1908 seçimlerinde seçilmiş insanlar olup daha sonra da Hürriyet ve İtilaf Fırkası’na katıldıklarından parti olarak hiçbir seçime katılmamışlardır.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla

_KleopatrA_

Ziyaretçi

11 Mart 2010 Mesaj #10

Ziyaretçi

İttihad-ı Muhammedi Fırkası (Fırka-i Muhammediye)
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Genel Başkanı
- Derviş Vahdeti
Kuruluş tarihi
- 5 Nisan 1909
Kapanış tarihi
- 15 Nisan 1909
Kurucusu
- Derviş Vahdeti

İttihad-ı Muhammedî Fırkası, İkinci Meşrûtiyet döneminde faaliyet gösteren islâmcı siyâsî parti.
5 Nisan 1909'da kuruldu. Adı, günümüz Türkçesinde Muhammedci Birlik Partisi anlamına gelir. Kurucusu Derviş Vahdeti'dir.
Tarık Zafer Tunaya'ya göre, İttihad-ı Muhammedî Fırkası, "parlamento içinde kurulmuş, klerikal, gizli ve ihtilalci eğilimli bir parti değildir" . Basında partinin en önemli destekçisi Volkan Gazetesi olmuştur. Parti üyeleri "Volkancılar" veya "Muhammedîler" olarak anıldılar.
Parti kurulduktan on gün sonra 31 Mart Vakası patlak verdi. Tarihçiler olayların İttihad-ı Muhammedî yöneticileri tarafından başlatıldığını düşünmektedir. Partinin ileri gelenleri, 31 Mart Vakası ile başlayan darbe girişiminin başarısızlıkla sonuçlanması sonrasında divanı harpte yargılanmış, Derviş Vahdeti idam edilmiştir.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Cevapla