Doğum Sonrası Kadın Sağlığı

Doğum Sonrası Kadın Sağlığı ve Aile Planlaması

Önemli:

Sponsorlu Bağlantılar

İçerik, kullanıcıyı bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut ilaç tedavisinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez.

Bölüm 2

Doğumdan sonra lohusa nasıl formuna dönebilir?
Doğum sonu yapacağınız hafif hareketlerle en erken üç ay sonra eski formunuza dönebilirsiniz, ama karın kaslarının eski halini alması daha uzun süre alır. Sezaryenle doğum yapanlar karın hareketlerine iki hafta sonra başlamalıdırlar.
Aşağıdaki hareketleri her gün giderek artan sayıda tekrarlarsanız bedeniniz belirli bir firma ulaşacaktır. Ama hiç bir hareket için kendinizi zorlamayın. Yeterince istirahat ettikten ve bedeniniz gerekli güve eriştikten sonra daha önce rahatlıkla yapamadığınız beden hareketlerini yeniden deneyebilirsiniz.
1. İlk günlerde her saat başı ayak bileğini ön ve arkaya doğru bükerek kan dolaşımınızı kolaylaştırın.
2. Yine ilk günlerde dizleriniz bükük halde sırtüstü yere yatarak nefes alırken bütün gücünüzle karnınızı içeri çekin ve 10’a kadar sayın. Rahatlayın. Tekrar yapın.
3. İlk haftanın sonunda: Sırtüstü uzanın, dizlerinizi bükün ve ayak tabanlarınızı yere basın. İdrar tutar gibi kaslarınızı sıkın ve içinize doğru çekin. Bu halde kalın ve 10’a kadar sayın. Rahatlayın. Tekrar Yapın.
4. İkinci haftanın sonunda: Sırt üstü yatıp dizlerinizi bükün. Ayaklarınız yerdeyken kollarınızı karnınızda kavuşturun ve ellerinizle karnınızı için. Başınız ve omuzlarınızla vücudunuzu kaldırmaya çalışın. 10’a kadar sayıp rahatlayın. Tekrar yapın.
5. Üçüncü haftanın sonunda: Sırt üstü yatarken dizlerinizi bükün. Bacaklarınızı hafifçe ayırın. Kollarınızı öne uzatarak dik olarak oturun. Dengeyi bozmadan bacaklarınızı hafifçe uzatın. Sırtınızı geriye doğru kaydırın ve 10’a kadar sayın. Kollarınız öne doğru gergin dururken, rahatlayın ve hareketi tekrar yapın. Harekete alıştıktan sonra kollarınızı dizlerinize doğru uzatarak sırtınızı yere daha çok yaklaştırabilirsiniz.

Doğumdan sonra ne zaman cinsel ilişkide bulunulabilir?
Sezaryenle olsun normal doğumla olsun doğum sonu kanaması tümüyle bitmeden ilişkide bulunmak doğru değildir. Genel olarak döl yolunun iltihaptan koruyucu ortamı kanama sırasında etkilenir, mikropların üremesi kolaylaşır. Doğumdan sonra rahim de kolay iltihaplanır. bu nedenle kanamanın bitmesini beklemek, iltihaplı hastalıklardan korunmak için doğru bir davranıştır. Kanama ve doğum sonu kanlı akıntılar kesilmiş, doğum kanalı iyileşmişse ve ağrı hissedilmiyorsa cinsel ilişkinin genellikle sakıncası yoktur. Ancak emzirilmiyorsa ilk 25 günde yumurtlama olabileceği, bu nedenle de gebelikten korunmak gerektiği unutulmamalıdır.

Doğumdan sonra ne zaman adet görülür? Düzensiz adet görülürse ne yapılmalıdır?
Doğumdan sonraki ilk bir iki ayda “kırk sonu”da denilen adet kanamasına benzer bir kanama olabilir. Bu kanamanın olması artık adetlerin mutlaka düzene gireceğini göstermez. Bebek yalnız anne sütü ile besleniyorsa genellikle ilk altı ayda adetlerin başlaması ve düzenli olması beklenmez. Bu durumda telaşlanmamak gerekir, zamanla düzene girecektir. Uzun bir süre, 18 aya kadar adet görülmediği de olabilir. Daha da gecikirse veya anne emzirmediği halde adetleri düzensiz olursa doktora başvurmak doğru olur.

Doğumdan sonra gebelikten korunmak gerekir mi?
Hemen yeni bir gebelik istemeyen her çift uygun gördükleri en kısa zamanda korunmaya başlamalıdır. Her çiftte gebelik olasılığı farklıdır, ama doğum yapmış olmak, her an başka bir gebeliğin de olabileceğini düşündürür.
Bu gebelik, kısırlık tedavisi sonunda güçlükle elde edilmiş de olsa, aynı sorunun devam edip etmediği belli olmaz. Hemen çocuk istense bile bir süre ara vermek gerekir. İki doğum arasında iki yıldan az ara olursa sağlık ve yaşam niteliği açısından iki çocuğun da olumsuz olarak etkilenebildiği, annenin de zorluklarla karşılaştığı bilinmektedir. Bu nedenle doğum ister sezaryen ister normal yolla olsun, çiftler en az bir yıl gebelikten korunmalıdır. Bu sürenin üst sınırı yoktur.

Doğumdan sonra hangi yöntemlerle korunmak uygun olur?
Doğum sonrası gebelikten korunmak için bütün yöntemler kullanılabilir. Kişinin ve yöntemin özellikleri bilinerek seçim yapılırsa istenmeyen etkiler en aza indirilebilir.
Doğum kontrol yöntemleri zararlı olmamaları için uzun süren araştırmalar sonucu geliştirilmişlerdir. Ancak çeşitli özellikleri, kullanan kişiyi etkileyebilir. Pek çok önteme ait, özellikle kullanmayanlar tarafından yayılan dedikodular vardır. Bunların çoğu yöntemin özelliklerine bağlı beklenen etkilerdir. Bazıları ise asılsız söylentilerdir. Bu söylenenlerin doğruluğunu uzmanlara sorup danışmak gerekir.
Gebelikten korunmak için kullanılan hap, rahim içi araç, kılıf, diyafram, kola takılan çubuklar, kadında ve erkekte tüplerin bağlanması gibi yöntemlerin pek çok özelliği vardır.

Doğum Sonrası Kadın Sağlığı ve Aile Planlaması

Önemli:
İçerik, kullanıcıyı bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır. Sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu kaynaktan yola çıkarak, ilaç tedavisine başlanması ya da mevcut ilaç tedavisinin değiştirilmesi kesinlikte tavsiye edilmez.

Bölüm 3

Doğum Kontrol Yöntemleri
Spiral, hazneden yalnız ipliği hissedilebilecek şekilde rahme sağlık personelinde yerleştirilen plastik, küçük bir araçtır.
Prezervatif (kılıf), ilişkide erkeğin sertleşen penisine takarak kullandığı ince lastikten bir kılıftır. Diyafram, ilişkiden önce kadının rahim ağzına taktığı küçük, yuvarlak, ince lastikten bir araçtır.
Doğum kontrol hapları, kadınların cinsiyet hormonlarını içeren ve her gün yutulması gereken haplardır.
Kadında tüplerin bağlanması (tüp ligasyonu).
Erkekte kanalların bağlanması (vazektomi), kalıcı yöntemlerdir ve kolay bir ameliyatla uygulanabilir.
Kola takılan çubuklar (Norplant) hormon içeren yeni bir yöntemdir ve beş yıl süreyle korur.
Bu özellikler kadın ve erkek, kullanacak kişilerin farklılığına göre sağlığı etkileyebilir. Örneğin, bebeğini emziren annelerin kullanabileceği doğum kontrol hapı farklıdır. Bu durumda östrojen hormonu bulunmayan türde haplar kullanılmalıdır. Aksi halde süt azalabilir.
Doğru kullanılıp kullanılmadığına göre yöntemlerin koruyuculukları da değişir. Kim hangi yöntemi kullanmak istiyorsa özelliklerini ve nasıl kullanılacağını ayrıca öğrenmelidir. Birisi için uygun olan, bir başkası için uygun olmayabilir. Ama tüm yöntemlerin en önemli yararları istenmeyen gebelikten korumaları, bu sayede de gebelik korkusu ortadan kalktığı için cinsel hayatı zevkli hale getirmeleri, kürtaj sorununu ortadan kaldırmaları ve yaşamı kolaylaştırmalarıdır.

Doğumdan sonra ne zaman yöntem kullanmaya başlanabilir?
Doğumdan sonra bazı yöntemlerle hemen gebelikten korunmaya başlanabilir. Örneğin tüpler bağlanabilir, rahme araç takılabilir. Emzirmeyi engellemeyen özel bir hap kullanılmaya başlanabilir. Kılıf kullanılacaksa ilk ilişkide kullanılır. Doğumdan sonra, hastaneden çıkmadan rahim içi araç takılmamışsa, kırkıncı günde (6. hafta) kanama olsun ya da olmasın bu uygulama yaptırılabilir. Diyafram ve kola takılan çubuklar doğum sonu altıncı haftadan sonra kullanılabilir.

Hangi doğum kontrol yöntemi en güvenli yöntem?
“Kişi için hangi yöntem en iyi kullanılabilecekse o yöntem güvenlidir” demek daha doğru olur. Kullanırken dikkat edilirse tüm yöntemlerin güvenilirliği artar. Ama yanlış kullanılırlarsa gebelikten koruyamazlar. Örneğin haplar, kadında ya da erkekte tüplerin bağlanması kadar güvenilir bir yöntemdir. Ancak kullanmayı unutunca hapın güvenilirliği azalır. Aynı şekilde, kılıf ve diyafram her ilişkide kullanılmazsa gebelik olabilir. Rahim içi araçların kullanımında kişinin bir çaba sarf etmesi gerekmediğinden bu yöntemin gebeliğe karşı koruması kullanıcıya göre genellikle değişmez. Bu nedenle herkeste koruma etkisi fazladır. Ancak, nasıl kullanılırlarsa kullanılsın unutulmamalıdır ki en az koruyan yöntemlerin başında “erkeğin kendini koruması” ya da “geri çekme” denilen yöntem gelmektedir.

Emzirme gebelikten korur mu?
Doğumdan sonra ilk altı ayda, bebek anne sütünden başka bir besin ile doyurulmuyorsa, anne adet görmedikçe gebelik riski çok azdır. (İlk iki ayda olan kırk sonu kanaması, düzenli adet görmeye başlamak değildir.) Bu durum sürdükçe ilk altı ayda başka bir yöntemle korunmak için acele edilmeyebilir. Bu süre, çiftin başka yöntemle korunmaya başlamak için bir aile planlaması danışmanından bilgi alacağı bir geçiş dönemidir.
Emziren anne altı aydan önce adet görmeye başlarsa ya da yine bu sürede bebeğe anne sütünden başka besin verilirse hemen gebelikten korunmak gerektiği unutulmamalıdır.
Emziren anne altı aydan önce adet görmeye başlarsa ya da yine bu sürede bebeğe anne sütünden başka besin verilirse hemen gebelikten korunmak gerektiği unutulmamalıdır.

Lohusalık
Bebeğin doğup, plasentanın çıkması ile başlayan ve anne organizması ile genital yollarda gebelik ve doğuma bağlı gelişmelerin, gebelikten önceki durumuna dönüşmeleri için geçen 4 ila 6 haftalık döneme lohusalık, kadına da lohusa denir.

Plasentanın rahim içinde yapışık olduğu duvardan ayrıldığı zaman bir yara dokusu oluşur. Doğum sonrası olan kanama bu yara dokusunun salgısıdır. Doğum sonrası hijyen önemlidir. Bu kanama, hem yeni doğum yapmış anne, hem bebek için enfeksiyon kaynağı olup, bebek kucağa alınırken ve emzirilirken, ellerin sabun ve bol su ile yıkanması, tırnakların da kısa kesilmiş olması gerekir. Halk arasında doğum sonrası çok korkulan “al basması” olayı, rahim içindeki plesantanın çıktığı duvardaki yaranın, hijyenik olmayan doğum şartları veya sonrası, bakım sırasında mikrop kapması ve mikrobun kana karışarak, tüm vücuda ve organlara yayılması sonucu, yüksek ateş ve vücutta parçalar şeklinde oluşan kırmızı döküntülü halidir.

Al Basması Nedir?
Yüksek ateş, lohusa kadının halüsünasyon (hayaller) görmesine de sebep olur. Böylece sepsis (mikrobun kana karışarak organların işlevlerini durdurmasına neden olması durumu) sonucu kadınlar ölürlerdi. Eski yıllarda mikroplar bilinmezken hastalıklara görünmeyen kötü güçlerin sebep olduğu düşünülür ve korunma çareleri aranırdı. İşte “al basması” olarak isimlendirilip, bunun olmaması için de başa kırmızı kurdela takmak, loğusa kadını yalnız bırakmamak, 40 gün boyunca evden çıkmayıp, istirahatini sağlamak, yeni annenin ve bebeğin korunması için alınan bir önlemdi. Kırmızı enerji çeken, çevreden enerji toplayan bir renk olduğundan; doğum sonrası yorgun ve tüm enerji kaynaklan sıfırlanmış anneye başa bağlanan kırmızı kordela kesinlikle yarar sağlar.

Siz de doğumdan sonra üstünüzde kırmızı renkli bir eşya bulundurabilirsiniz. Mesela, kırmızı bir şal ya da geleneksel olan saça kırmızı kordela... Ama onun haricinde anlatılan hikayelere inanmayın. Tabii ki doğum, normal spontane de olsa, operasyonla da gerçekleşse, sonrasındaki günlerde istirahat etmeye özen göstermelisiniz. Bebeğin gece gündüz düzeni henüz olmadığından, onun rutinine uymalısınız. Ev işleri, misafirler size engel olmamalı; önceliğiniz, bebek, dinlenmek ve emzirmek olmalıdır. Bu duruma herkesin hoşgörülü olacağından emin olun. Rahim içindeki yara iyleştikçe, gelen kanama kahverengimsi bir hal alır. Zaman geçtikçe pembeleşir ve akıntı şeklinde yaklaşık 40 gün gelmeyi sürdürür. Bu süre içinde ayakta duş alabilirsiniz. Havuza, denize girmek ve küvette yıkanmak ise sakıncalıdır. Cinsel ilişki 6 hafta sonra doktor kontrolünden sonra başlar.

Emzirirken Hamile Kalmayın
Plasenta çıktıktan sonra gebelik hormonları kesilir. Bebek emmeye başladığı için sütün salgılanmasını sağlayan prolaktin hormonun kandaki düzeyi artar. Bu hormon regli olmayı ve hamile kalmayı önler. Ancak her 2,5-3 saatte bebeğinizi emzirmelisiniz ki, bu hormonun kandaki seviyesi hamile kalmanızı önleyecek düzeyde olsun. Regl, 2-3 ay sonra başlasa bile yumurtalıklar 1,5 ay içinde faal hale gelebilir. Emzirmenin gebeliği önleyeceğini düşünmek yanıltıcıdır. Geceleri emme süresi uzadığında kandaki prolaktin (süt hormonu) düzeyi düşer, bu esnada overde (yumurtalıklarınızdan birinde) gelişen bir folikül, içindeki ovumu (kadının döllenmeye hazır hale gelmiş eşey hücresi) olgunlaştınp atar, siz de böylece farkında bile olmadan hamile kalabilirsiniz. Bu nedenle doktor kontrolüne gittiğinizde aile planlaması ile ilgili önerilerinden birini seçmelisiniz. Doğumdan sonra, ikinci kez hamile kalmak için aradan geçmesi gereken ideal süre 2 yıldır. Hemen ikinci çocuk düşünseniz dahi, en erken 6 veya 8 ay ara olmalı; hem vücudunuz, hem bebeğiniz, hem de ruhsal durumunuz için kendinize süre tanımalısınız.

Emzirmek Gebelikten Korur mu?

Doğum Sonrası Sağlık Problemleri

Hafif vajinal kanamalar, kendini iyi hissetmeme duygusu ve yorgunluk bebeğinizin doğumundan sonra normaldir. Ancak, doğumdan birkaç gün veya hafta sonra arasıra da olsa tıbbi anlamda ciddi problemler olabilir. Acil durumlarda nasıl tıbbi yardım alabileceğiniz hakkında ebenize veya doktorunuza danışın. Edindiğiniz bilgileri ve annelik karnenizi emin bir yerde muhafaza edin ve bu belgelerin yerini ailenize de bildirin. Acil durumlarda bu belgelerin yardımıyla tedaviye derhal başlanabilir.
Aşağıdaki listeler yardımıyla derhal bir doktora ihtiyacınız olup olmadığına veya normal bir doktor randevusunu bekleyip bekleyemeyeceğinize karar verebilirsiniz. Eğer şüphe duyuyorsanız, derhal bir doktor veya ebe ile irtibata geçmelisiniz.


Tedaviyi derhal gerektirecek durumlar

Ambulans çağırılması gereken durumlar:
• Ani veya aşırı kan kaybı
Vajinal kanamadan dolayı yüksek kan kaybına doğum sonrası kanama denir ve bu da derhal yardıma ihtiyacınız olduğu anlamına gelir (kalp çarpıntısı, baş dönmesi, ter dökme ve halsizlik hissi eşlik edebilir).
• Uzun süren veya yoğun baş ağrısı
Bu, doğum sancılarınız sırasında size verilen ağrı kesiciden dolayı sonradan ortaya çıkan bir etki olabilir. Bu durumu en kısa zamanda bir doktorla görüşmeniz gerekir. Doğum sonrası 72 saat içerisindeki aşırı baş ağrıları (belki puslu görüyorsunuzdur ve / veya kendinizi halsiz hissediyorsunuzdur) Preeklampsi'ye ilişkin bir işaret olabilir. Bu da kan dolaşımınızda sorunlara neden olur ve hem hamilelik döneminde hem de doğum sonrası meydana gelebilir.
• Nefes darlığı
Eğer nefes darlığı çekiyorsanız (kısa kısa soluma) ve dinlendiğinizde durum değişmiyorsa, bu kan damarlarınızda veya akciğerinizde (akciğer embolisi) bir trombüsün (damarın içinde bir kan pıhtısının oluştuğu) meydana geldiğine dair bir işarettir. Derhal bir ambulans çağırmalısınız.
• Göğüs ağrısı
Burada göğüste bir enfeksiyon veya doğum sancıları sırasında meydana gelen bir kas kopması/gerilmesi söz konusu olabilir. Ancak göğüs ağrısı aynı zamanda akciğer embolisinin de bir işareti olabileceğinden, bu durum hiçbir zaman gözardı edilmemelidir. Ağrınız varsa, nefes darlığı çekiyorsanız ve öksürürken ağzınızdan kan geliyorsa, derhal bir ambulans çağırmalısınız.
• Baldır ağrıları
Baldırda hissedilen ağrı önemli bir trombüsün (damar içinde oluşan kan pıhtısı) işaretçisi olabilir. Kasın derininde bulunan toplar damardaki bir trombüs ölümcül olabilir. Bazı durumlarda kızarıklıklar, şişmeler ve/veya ateş yükselmesi meydana gelebilir (Tromboflibit / yüzeysel toplardamar enfeksiyonu).
• İntihar düşünceleri
Ölmeyi veya intihar etmeyi düşündüğünüzü farkettiğiniz taktirde, yardım alabilmek için doktorunuz veya ebeniz ile derhal irtibata geçin veya bir akrabanız ile görüşün.
• Olağandışı davranışlar
Uykusuzluk, korku duygusu, düşüncelerin karmaşık olması ve delüzyon (hastadaki gerçek dışı inançlar) hamilelik psikozu adı verilen çok önemli bir hastalığın başlangıcı olabilir. Derhal tedavi görmeniz ve sizin için gereken tüm yardımları almanız çok önemlidir.
• Yüksek ateş
(38 derece veya üstü) yüksek ateşe üşüme/titreme de eklenebilir. Bu da bebeğin doğumunda vajinanın kesilmesi esnasında meydana gelen bir enfeksiyonun veya rahimdeki bir enfeksiyonun olduğuna dair bir göstergesidir. Söz konusu bu enfeksiyonu tedavi ettirmediğiz taktirde çok çabuk hastalanabilirsiniz.
• İdrara çıkma sorunları
İdrar kesenizin dolu olduğunu hissediyor ancak idrara çıkamıyorsanız derhal doktorunuz veya ebeniz ile irtibata geçmelisiniz.

Aşağıda belirtilmiş olan rahatsızlıklar önemlidir ancak doktorunuzdan veya ebenizden bir randevu alıncaya kadar bekleyebilir.

•Kötü kokulu vajina akıntısı
Kötü kokulu vajina akıntısı, rahimde veya vajinada bir enfeksiyon olduğunun göstergesidir.
• Gereğinden yumuşak karın
Karın gereğinden yumuşak olduğunda enfeksiyon göstergesi olabilir. Burada karnınızın yüzeyindeki dikişlerde meydana gelen (sezeryan ile doğum yaptıysanız) bir enfeksiyon veya rahminizdeki (doğumdan sonra plasentanın ayrılması nedeni ile) bir enfeksiyon söz konusu olabilir. Anne rahmindeki bir enfeksiyon tedavi edilmediği taktirde önemli riskleri doğurabilecek kanamaların artmasına neden olabilir.
• Hemoroitler
Doğum sonrası hemoroit şikayetleri sıklıkla meydana gelse dahi bazen (dış hemoroit) önemli ölçüde şişebilir, çok ağrılı olabilir ve hatta kanayabilir.
• Doğum sonrası depresyon
Bebeğinizin doğumundan sonraki 10 - 14 gün içerisinde ağlamaklı hissediyorsanız ve moraliniz çökmüş vaziyette ise bu durum sizin depresyonda olduğunuzu gösterir. Size yardımcı olmaları amacıyla doktorunuz veya ebeniz ile görüşün.
• Apış arası aşırı ağrılar
Anüs ile Vajina arasındaki belki de keskin ve kötü kokulu idrarla birlikte baş gösteren ağrılar, dikiş yerinde veya idrar yollarında enfeksiyonuna işaret ediyor olabilir. Prineum'un gereğince iyileşip iyileşmediğini lütfen ebeniz veya doktorunuza muayene ettirin. Vajinanızın dokusunda bir baskı unsuru da bulunuyor olabilir.
• Kontrol dışı idrar kaçırma
Hamilelikten sonraki dönemde acilen tuvalete gitme ihtiyacı olabilir. Ancak tuvalete ulaşmadan önce damlacıklar şeklinde idrar kaçırıyorsanız, bu durum idrar kesenizi gereğince kontrol edemediğimiz anlamına gelmektedir. Bu durumda doktorunuz veya ebeniz ile görüşmeniz gerekir.

Yazının Kaynağı: babycentre.co.uk

bebek ile ortaklaşa kullanıldıktan sonra anneye yetmeyebilen; vitamin mineral eksikliği; annelerin en büyük sorunlarından biridir.