Seyfi Arkan
Ziyaretçi
Doğumu: 1903, İstanbul
Ölümü: 15 Temmuz 1966, İstanbulSponsorlu Bağlantılar
1903'te İstanbul'da doğdu. İlkokul eğitimini Kadıköy Fransız Mektebi'nde tamamlamasının ardından, Galatasaray Lisesi'nde ortaokul eğitimini aldı. Mimarlık eğitimine ise Yüksekokul Sanayi-i Nefise Mektebi Mimarlık Bölümü'nde başladı, 1928 yılında Güzel Sanatlar Akademisi'nin Vedat Tek Atölyesi'nden mezun oldu.
1930’lu yıllarda Cumhurbaşkanı Atatürk ile yakınlık kurmuş, ‘Atatürk’ün mimarı’ olarak tanınmıştır. Florya Deniz Köşkü, Genel Sekreterlik, Yaverlik ve Başbakanlık Köşkleri gibi yapıların mimarıdır. Türkiye’nin öncü sosyal konut örneği olan Zonguldak Üzülmez ve Kozlu-Kılıç işçi sitelerini ve pek çok kent ve kasaba için yerleşim planları hazırlamıştır. Tüm meslek yaşamında modernist bir çizgide tasarım yapmıştır.
Ailesi ve Eğitimi
1904 yılında Üsküdar'da doğdu. Ünlü matematikçiler yetiştirmiş Gelenbevi ailesine mensuptu. Ancak Atatürk’ün isteğiyle sonradan “Arkan” soyadını almıştır. Galatasaray Lisesi’ini bitirdikten sonra Sanayi Nefise Mektebi’ne (Devlet Güzel Sanatlar Akademisi) kaydoldu ve mimarlık bölümünde öğrenim gördü. Akademide o yıllarda ders veren iki hocadan birisi Vedat Tek, diğeri Guilio Mongeri idi. Seyfi Nasih, milli mimari akımın temsilcilerinden birisi olan Prof. Vedat Tek'in atölyesine katıldı ve 1927’de birincilikle bitirdi. Akademinin son yıllarında İnşaat İdare-i Fenniyesi’nde çalıştı.
Almanya yılları
Arkan ile aynı yıllarda Akademi’de mimarlık eğitimi alan diğer bazı öğrenciler, Türkiye’de modern mimarlığı n gelişmesine öncülük edecek olan Zeki Sayar, Şevki Balmumcu, Burhan ArifSedad Hakkı Eldem idi. Bu mimarların hepsi akademiyi bitirdikten sonra yurtdışında eğitimlerine devam etmişlerdi. Seyfettin Nasih de akademiden mezun olduktan sonra Milli Eğitim Bakanlığı'nın birinciler arasında açtığı Çanakkale Şehitleri Abidesi Yarışması’nı kazanarak ihtisas için Almanya’ya gönderildi. Bir süre Fransa’da kaldıktan sonra Berlin’e geçti; Charlottenburg Technical University ve Berlin Yüksek Teknik Okulu Mimarlık bölümüne devam etti. Bu okulda ünlü dışavurumcu mimar Ord. Prof. Hans Poelzig'in öğrencisi oldu ve onun özel atölyesinde de çalışma şansını elde etti. Yurtdışında geçirdiği bu dönem, kendi mimarlık tarzını oluşturması açısından meslek hayatında çok önemlidir.
Yurda Dönüş
1928-1932 yılları arasında Berlin’de yaşayan Arkan, 1933 yılında yurda döndü ve Güzel Sanatlar Akademisi'nin Şehircilik bölümüne öğretim üyesi olarak atandı. Bu görevini ömür boyu sürdürdü, bir yandan da bağımsız olarak çalışıyor yarışmalara katılıyordu. Yurda döndüğü 1933 yılında Suadiye’de İhsan Sami Garan Villası’nı tasarladı ve aynı yıl Mısır Krallığı hanedanından Prenses Nermin Hanım ile evlendi.
Atatürk’ün Mimarı
1933-1934 yıllarında açılan Çankaya Hariciye Köşkü Yarışması'nda birinciliği Seyfi Arkan'ın projesi aldı. Bu yapı, sadece bir devlet adamının özel konutu değil, aynı zamanda resmi davetlerin verildiği bir mekândı ve yabancı diplomatlara ülkenin yeni imajını, batılılaşma arzusunu göstermek gibi bir misyonu vardı. Seyfi Arkan’ın tasarımı bu misyona çok uygundu böylece yapı, o yıllarda cumhuriyetin konut ikonu oldu, devletin resmi propoganda dergisi La Turquie Kemalist gibi yayımlarda fotoğrafları bolca kullanıldı. Binanın tüm mobilyalarını seçme ve bahçe tasarımı konusuyla ilgilenmeyi Seyfi Arkan üstlenmişti.
Seyfi Arkan’ın Atatürk için yaptığı ikinci yapı, Makbule Atadan Köşkü (Camlı Köşk) olmuştu. Atatürk’ün kızkardeşi Makbule Hanım için yaptırdığı bu köşk, Atatürk’ün vasiyeti gereği Makbule Hanım’ın ölümünden sonra Misafir ve Başvekil Köşkü olarak düzenlenecekti. Arkan, bu binanın da mobilyalarına varana kadar her türlü tasarımını üstlendi. Bu binanın misyonu da uygar Türk kadınının yaşam mekânına örnek teşkil etmek oldu. Yerel ve yabancı dergilerde köşkün fotoğraflarına sıklıkla yer verildi.
Arkan’ın Atatürk için tasarladığı üçüncü yapı olan Florya Deniz Köşkü, Atatürk’ün yaz aylarında İstanbul’a geldiğinde kalacağı ve denize girmek için Florya’daki halk plajından yararlanabileceği bir yazlık evdi. 1935’te sınırlı sayıda mimarın katılım için davet edildiği bir yarışma açıldı. Bu yarışmaya davet edilenlerden birisi olan Arkan; denizde, kıyıdan 70m.ileride kazıklar üzerinde duran, iskele yolu ile kıyıya bağlanan bir ev planlayarak yarışmayı kazandı. Cumhurbaşkanının tatilini halkın gözü-önünde onlarla iç içe geçirme, halk plajına gelenler birlikte yüzme, kürek çekme gibi arzularını çok iyi anlamış ve bunu gerçekleştirebileceği bir yapı tasarlamıştı. Florya’nın havası ve suyunun cumhurbaşkanının kötüleşen sağlığına faydalı olduğunu doktorlardan öğrenince çok yoğun bir çalışma sonucu inşaatı 43 günde tamamladı, 14 Ağustos 1935 günü hizmete açıldı.
Florya Deniz Köşkü için açılan yarışmayı da kazanınca Atatürk’ün isteği üzerine diğer cumhurbaşkanlığı yapılarını da projelendirme görevi Arkan’a verildi. Bu görevi sırasında yaptığı Florya Genel Sekreterlik (1935-36), Ankara’da Yaverlik ve Başbakanlık Köşkleri (1935-36) Cumhuriyet dönemi Türk mimarisinin modern anlamda ilk örnekleri sayılır. Bu çalışmaları nedeniyle ‘Atatürk’ün mimarı’ olarak tanınmıştır.
Diğer Bazı Eserleri
Yalın ve gösterişsiz yapılar tasarlayan mimarın diğer projeleri arasında şunlar vardır: Üçler ya da Galip Fesçi Apartmanı (1934-35, Ayaspaşa, İstanbul), Kozlu ve Üzülmez işçi mahalleleri ve sosyal tesisleri (1934-36, Zonguldak), Belediye Bankası Genel Müdürlüğü (1935-37, Ankara, bugünki adıyla İller Binası), Tahran Büyükelçiliği (1935), Çemberlitaş Palas (1937, İstanbul), İzmir Fuarı Sümerbank Pavyonları (1937-1944), İstanbul’da elektrik santralleri ve transfarmatör binaları (1943-47), Türk Ticaret ve Osmanlı bankalarının bir çok şubesi (1949-55)
İniş Dönemi
En verimli dönemini 1930’lu yıllarda yaşayan Arkan’ın hayatında 1940’lı yıllarda kişisel ve meslek hayatında sorunlar baş gösterdi. Eşinden ayrıldı, Türk mimari dünyasında modernist üslubun inişe geçmesinden sonra Atatürk dönemindeki iş olanaklarını kaybetti, kendisine sipariş edilen THY Genel Müdürlük binası ve Tozkoparan Terminal binası gibi itibarlı projelerin de iptal edilmesiyle, kariyerinde hızlı bir düşüşe geçti.
1940-56 yılları arasında da yoğun mimari üretim yapmasına rağmen bu dönemde yaptığı eserlere mimarlık tarihinde fazla değinilmemiştir. Bu yapıların varlığını Arkan’ın yayımladığı bir kitapçıktan öğrenmek mümkündür çünkü Arkan, Türk mimarlığında ilk kez kendi reklamını yapmak üzere küçük bir kitapçık yayımlayan kişidir. “1933-56: Seyfi Arkan ve Eserleri” adlı kitapçığın 1956’da yayımlandığı sanılıyor.
Mimar Seyfi Arkan 15 Temmuz 1966 tarihinde sağlık problemleri nedeniyle kaldırıldığı hastanede kalp krizi geçirerek hayatını kaybetmiştir
Yahya Kemal’in Arkan için yazdığı dizeler
Seyfi Arkan’ın Atatürk’ün mimarı olarak anıldığı ve onun ünlü sofralarında bulunduğu dönemde ünlü şair Yahya Kemal Beyatlı, Seyfi Arkan için aşağıdaki övgü dolu dizeleri yazmıştır:
« El atsa, bir lahzada çölleri abad eder, Her işinde münkesirdir, bin kalbi birden şadeder,
Öyle bir insan ki, işlerken düşünmez kârını,
Arkan adında buldu memleket imarını.
Ödül Aldığı Yarışmalar
- 25000 Kişilik Cebeci Stadı Mimari Proje Yarışması, 2. Ödül, 1957
- Ankara Ulus Meydanı Otel ve İş Bankası Mimari Proje Yarışması, 5. Mansiyon, 1956
- Türkiye İş Bankası Anafartalar İş Hanı (Banka, Otel ve Sinema Binası) Mimari Proje Yarışması, 5. Mansiyon, 1955
- Öğretmen Yurtları, 1. Ödül, 1946
- Trabzon Sergievi Mimari Proje Yarışması, 3. Ödül, 1946
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Binası, 4. Ödül, 1938
- Tahran ve Şimran'da Kışlık ve Yazlık Türkiye Büyükelçilik Binaları ve İç Dekorasyonu Yarışması, 1. Ödül, 1937
- İstanbul Limanı Galata Yolcu Salonu (Garmaritim) Mimari Proje Yarışması, 1. Ödül, 1936
- Sümerbank Umum Müdürlük Binası, 1. Ödül, 1935
- İller Bankası (Belediyeler) Mimari Proje Yarışması, 1. Ödül, 1935
- Florya Deniz Köşkü, 1. Ödül, 1934
- Gümrük ve İnhisarlar Vekaleti (Başbakanlık) Binası Proje Yarışması, 5. Ödül, 1934
- Hariciye Köşkü, 1. Ödül, 1933
- İzmir Konak Sitesi Düzenlemesi (Asli Jüri Üyesi, 1955)
- XI. Ulusal Mimarlık Ödülleri Sahiplerini Buldu05/2008)
(Mimarlık, N.Müge Cengizkan,
- İstanbul Oto Sanatkarları Sitesi Mevzii Plan ve Atölye Projelerinin Hazırlanması, 350 Atölye ve Garajları (1956)
- İstanbul Oto Sanayii Sitesine Ait Büro ve Oto Sergi Sarayı Binası (1956)
- İstanbul Oto Sanatkarları Sitesi, Büyük Garaj (1956)
- Halk Plaj Evleri (1956)
- İstanbul İşçi-Memur Evleri Sitesi, İkiz Villalar (70 Adet) (1956)
- İstanbul Belediyesi Mesken Planlama Müdürlüğü Zeytinburnu Ucuz Blok Apartmanları (1956)
- İstanbul Belediyesi Mesken Planlama Müdürlüğüne Ait; Emirgan Üstü, İstinye, Florya, Paşabahçe Ucuz Evler Sitelerine Ait Mevzii İmar Planlarının Tanzimi (1955)
- 1700 Evlik Sıra Ev Projelerinin İnşaası (1955)
- Kızılırmak Depo, Çeltik Fabrika ve Garajları Sanayii Sitesi (1955)
- Koşuyolu Ucuz Evleri Sitesi Çarşısı (1955)
- Osmanlı Bankası, Servis Garajı (1955)
- İzmir Milletlerarası Fuarı-Sovyet Union Pavyon Montajı ve İnşaası (1955)
- İş Bankası Şube Binası, Turistik Otel ve Sinema (1955)
- Bayan Kemal Güçsav Villası (1955)
- Bay Emin Sazak Villası (1955)
- Bayan Baruh ve Bayan Mizrahi Villaları (1955)
- Bayan Necla Sinoplu Villası (1955)
- Osmanlı Bankası Depo Binası (1954)
- Prof. Şevket Tezel Villası (1954)
- Feneryolu'nda Bir Köşk (1953)
- Osmanlı Bankası Depo Binası Aneksi (1951)
- İzmir Milletlerarası Fuarı-Ferguson Müessesesi Pavyonu (1951)
- Akhisar Tütüncüler Bankası (1951)
- Türk Ticaret Bankası Umum Müdürlük Binası Tadilatı (1951)
- Türk Ticaret Bankası, Altınbakkal Ajansı (1951)
- Osmanlı Bankası, Taksim Ajansı (1951)
- Türk Ticaret Bankası, Bebek Ajansı (1951)
- Türk Ticaret Bankası, Gaziantep Şubesi (1951)
- Türk Ticaret Bankası, Ankara Şubesi (1951)
- Umumi Mağazalar Depo Binası (1950)
- Torbalı Hal Binası (1950)
- Türk Ticaret Bankası Beşiktaş Ajans ve Arşiv Binası (1950)
- Osmanlı Bankası, İstiklal Caddesi, Beyoğlu Şubesi İç ve Dış Tadilatı (1950)
- Osmanlı Bankası, Çemberlitaş Ajansı (1950)
- Osmanlı Bankası, İskenderun Şubesi Tadilatı (1950)
- Türk Ticaret Bankası, Adana Şubesi (1950)
- Türk Ticaret Bankası, Adapazarı Şubesi (1950)
- Türk Ticaret Bankası İkramiye Evleri (1950)
- Bari Milletlerarası Fuarı-Türk Pavyon Binası ve İç dekorasyonu (1949)
- Bayan Emin Çiftçi Villası (1949)
- Doktor Hüsamettin Apartmanı (1949)
- Armatör Ferit İnal Apartmanı (1949)
- Zeytinburnu Transformatör Binası (1947)
- Kadıköy Transformatör Binası (1947)
- Öğretmen Yurtları (1947)
- İbrahim Sencer Apartmanı (1947)
- Beyazıt Transformatör Binası (1946)
- Bay Hakkı Apartmanı (1946)
- İzmir Milletlerarası Fuarı-Sümerbank Pavyon Binası (2. Kez) (1945)
- Menemen Stadyumu (1945)
- Trabzon Sergi Sarayı (1945)
- Silahtarağa İlave Santral Binası (1944)
- Hüseyin Kara Apartmanı (1944)
- Kırklareli İmar Planı (1943)
- Yozgat İmar Planı (1943)
- Nizip-Gaziantep İmar Planı (1943)
- Siverek-Urfa İmar Planı (1943)
- Ekrem Uşaklıgil, Villa Apartmanı (1942)
- Selim Ragıp Emeç Villası (1941)
- Suadiye'de Bir Villa / Salih Bozok Evi (1940)
- Cemal Nevrol Villası (1940)
- Edincik İmar Planı (1940)
- Birecik-Urfa İmar Planı (1940)
- Adana Halkevi Binası (1940)
- İzmit Halk Sineması, İzmit Halk Evine Bağlı (1940)
- Adana Halk Sineması, Adana Halk Evine Bağlı (1940)
- Bay Muhsin Erdener, Villa Apartmanı (1940)
- Taksim'de Bir Kira Evi (Ayhan Apartmanı) (1939)
- Adana Ucuz Evler Mahallesi (1939)
- Karadeniz Ereğlisi İmar Planı (1939)
- Konya Aksaray İmar Planı (1939)
- İzmit Halkevi Binası (1939)
- İstanbul (Gare Maritime) Yolcu Salonu (1939)
- Avukat Hamit Karaorman Villası (1939)
- İzmir Milletlerarası Fuarı-Sümerbank Pavyon Binası ve İç Dekorasyonu (1938)
- Tahran ve Şimran'da Kışlık ve Yazlık Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçilik Binaları ve İç Dekorasyonu (1938)
- O. Taşçıoğlu Villası (1938)
- Çemberlitaş Palas Apartmanı (1938)
- Sapanca Oteli Projesi (1937)
- Atadan Evi (Camlı Köşk) (1937)
- Kozlu İncir Harmanı Sitesi'nin Mevzii İmar Planının Tanzim ve Tatbiki ve İşçi Evlerinin İnşaası (1937)
- Kozlu-Kılıç İşçi Sitesinde 85 Evin İnşaası (1937)
- Dahiliye Vekili Köşkü (1937)
- İstanbul Bankası U. Müdürlük Binası (1937)
- Türk Ticaret Bankası, Beyoğlu-Parmakkapı Şubesi (1937)
- İller Bankası U. Müdürlüğü (1937)
- İ. Taşçıoğlu Villası (1937)
- Şevket Pek Sağlık Yurdu ve Kira Evi (1937)
- Cemal Bey (Foto) Apartmanı (1937)
- Prof. Selim Sırrı Tarcan-Villa Apartmanı (1937)
- Avukat Selim Bey Apartmanı (1937)
- İller Bankası (Belediyeler) Bank Genel Müdürlük Binası (1937)
- Meslek Okulu Projesi (1936)
- 85 Evlik Kozlu-Kılıç Kömür Havzasına Ait Mevzii İmar Planının Tanzim ve Tatbiki (1936)
- Üzülmez Sitesi'nde: 30 Mühendis Evi, 60 Evli İşçi Evi, 65 Memur Evi, 8 Bekar İşçi Blok Evlerinin İnşaası (1936)
- 450 Evlik Üzülmez Kömür Havzasına Ait Mevzii İmar Planının Tanzim ve Tatbik İşleri (1936)
- Florya Plajları Sitesine Ait Çarşı (1936)
- Sinema Projesi (1936)
- Florya Plajı, Halk Soyunma Kabinleri (1936)
- Cumhurbaşkanlık Yaverlik Dairesi (1936)
- Cumhurbaşkanlık Umum Katiplik Dairesi (1936)
- Sümerbank Umum Müdürlük Binası Yarışma Projesi (1936)
- E. Dahiliye Vekili Bay Şükrü Kaya Villası (1936)
- Bay Naşit Apartmanı (1936)
- Üçler Apartmanı / Fescizade İ.Galip Bey Apartmanı'na Ek (1936)
- Kozlu Kömür-İş İdare Binası ve İşçi Evleri Sitesi (1936)
- Florya Atatürk Deniz Köşkü (1936)
- Zonguldak Kömür İşleri Büro Binası (1935)
- Gümrükler ve İnhisarlar Vekaleti Binası Proje Müsabakası - 5. Ödül (1935)
- General Fahrettin, Ayhan Apartmanı (1935)
- Hariciye Köşkü (1934)
- Gündüz Villası (1934)
- Villa Projesi (1933)
- Doktor İhsan Sami Garan Villası (1933)
Atatürk için İstanbul Belediyesi tarafından 1935 yılında Vedat Tek’in öğrencisi mimar Seyfi Arkan’a yaptırıldı. Atatürk 1936’ta Haziran ve Temmuz aylarında burada yaşadı, siyasal ve bilimsel toplantılar için köşkün kullanılmasını özellikle istedi.
Kaynak: Arkiv, Vikipedi
Son düzenleyen Jumong; 8 Ekim 2015 22:54
Biyografi Konusu: Seyfi Arkan nereli hayatı kimdir.
