Sanat Terimleri Sözlüğü

Sanat Terimleri Sözlüğü
Felsefe Ekibi sitesinden alınmıştır.

Sponsorlu Bağlantılar

- I -

Isıtma tandırı
Baskı resimde metal üzerine kazım yaptıktan sonra baskı için mürekkep sürülür. Ancak mürekkebin plak üzerindeki yarıklara girmesi için plağın ısıtılması gerekir. İşte bunun için plak, altında hafif ateş yanan bir saç üzerine konur ki buna ısıtma tandırı denir.

Istalaktit
Mukarnas.

Işık bacası
Aydınlık

Işık-gölge
(Fr. clair - obscur) Resimde ışık ve gölge tezatları ile yapılan modelli, hacimli çalışmalara denir. Bilhassa Barok sanatta 17 ve 18. yy.larda görülür.

- İ -

İspatula
Resimde boya ezmek ya da boya sürmek için kullanılan ucu çelik ve tutulacak yeri tahta olan bir alet. Yalnız ispatül ile yapılmış resimler vardır.

İçdekorasyon
Binanın iç oylumlarının (zemin, duvarlar, tavanlar, möbleler) hemen el sanatlarının bütün dalları ve heykel resim, seramik gibi dalların da yardımı ile biçimlendirilmesi sanatıdır.

İç kale
Surlarla çevrili eski kentlerin en hâkim yerinde yapılmış ikinci kale denir.

İç mimari
(Osm. dâhili mimari) Bir binanın iç biçimlenmesi ile ilgili mimaridir. Yani bina iç kısmının uzuvlandırılmasıdır. 1. binanın giyimi ve eşya düzeni ile ilgilidir.

İç resmi
(Fr. İnteérieur) Enteriyör. Bina içlerinin yapılmış resimlerine denir.

İdol
(Fr. idole) İlk(s)el kavimlerde tapınılan küçük heykellere verilen addır.

İki kanatlı resim
(Alm. Diptychon; Fr. diptyque) Yunancada ikiye katlı anlamına. Antikitede katlanır, iki kanatlı, ağaç, fildişi ya da metal, içi balmumu kaplı, kenarları zengin biçimde kabartmalarla süslü tablocuk. Ortaçağda kiliselere konan iki kanatlı altar resmi.

İkiz kemer
Yanyana ikişer ikişer olarak düzenlenen kemerlere denir.

İkiz sütun
Yanyana ikişerli olarak düzenlenen sütunlara denir.

İkon
Yunanca “eikon” sözcüğünden alınmıştır. Ortodoks kiliseleri ve evlerinde tahta üzerine ve mumlu boyalarla yapılmış olan bilhassa Bizans ve Rusya ile Yunanistan’da görüyoruz. İkonlar yumurtalı ve mumlu boyalarla yapılırdı.
İkon
1. Görsel gösterge. Gösterenle gösterilen arasında çok yakın benzerlik ilişkisi taşıyan bir gösterge olan ikon, gerçekliği doğrudan doğruya aktarır. Vesikalık fotoğraf gerçekliği en iyi aktaran göstergedir. Bir portre, portresi olduğu kişiyi benzerlik ilişkisinden dolayı gösterir. Aynı şekilde otoportre de sanatçının kendisini, benzerlik ilişkisinden dolayı anlatır. Görsel gösterge, dili kullanmadan bilgi ya da ileti aktaran en basit araçtır, insanlar tarafından, isteyerek ve belli amaçlara yönelik olarak üretilen görsel göstergeyle dış dünya nesnesi (gönderge) arasındaki ilişki doğal ya da işlevsel bir benzerliğe bağlıdır.
2. Put. Kilisedeki resim ve heykeller okuma yazması olmayanlar için doğaüstü dünyanın birer açıklaması olarak düşünülür.

İkonoklast
Sanat eserlerini, dini imgeleri (ikonlan) harap eden, yok eden kimse için kullanılan terim. Yerleşmiş inanç, değer ve kurumlara karşı çıkan. Put yıkıcı. İkon kına. 20. yüzyılın başında ortaya çıkan dada, ikonoklast bir harekettir.

İkonografi
(Alm.Ikonographie; Fr. iconographie) Antikitede ve portre alanında, Yun. İkonografisinde olduğu gibi resim açıklaması anlamına gelir. Yunan ve Roma antikitesindeki her çeşit resim, heykel, para, madalyon ve kıymetli taşlar üzerine yapılmış oyma resim ve kabartmaları kendine konu edinir. Sanat biliminde ikonografi terimi altında, ayrıca Hıristiyanlıkla ilgili tasvir sanatlarındaki içerik ve anlam bilgisi de anlaşılmaktadır. İkonografi, katakomb, sarkofoj, mozaik, duvar ve kitap resimleri ve heykelleriyle Hıristiyanlıkla ilgili resim konularını ele alır ve Ortaçağın başından sonuna ve hatta l6. y.y.’a değin beliren her yeni içeriği izler ve bunların teolojik literatürle ilişkilerini arar.
İkonografiYunanca “imge” anlamına gelen 'eikon5 ve 'yazma' anlamına gelen 'graphe5 terimlerinin birleşmesinden oluşan ikonografi terimi temel olarak iki anlama gelmektedir 1. Bir konunun resimsel anlatımı. 2. Figürleri tipleşmiş, standartlaşmış dinsel içerikli sanat yapıtı.

İlham
(Fr. inspiratiofl) Arı dilde esin. Bir sanatçının aldığı izlenimlerle kafasında birden doğan son derece ilginç kişisel görüş. Bütün Sanat eserlerinin sentezinde bu duyuş mevcuttur. - Bir sanat eserinin bünyesine gelen ölmezlik ruhu bu ilhamdan doğar.

İlk(s)el sanat
Primitif sanat, ilkel kavimlerin yani okuma yazma devresine gelmemiş olan kavimlerin sanatı. Biz bu sanatları Kuzey ve Güney Amerika, Malaya’da, Pasifik Adalarında, Eskimolarda, Afrika kavimlerinde görüyoruz. Mimarilerinde ağaç, saz, balçık çamuru, hayvan postu ve dokuma görülüyor.
Heykel sanatları ağaç ve kilden yapılmakta idi. Ender olarak taş işçiliği görülür. Ata tanrılar, hayvan tasvir ifadeyi kuvvetlendiren bir stilizasyon içinde yapılmışlardır. İlkel heykel sanatı bilhassa zencilerde son derece olgun bir ifadeye ulaşır. Hatta arkaizmi aşan ölçü ve ifadede, teknik bakımdan bir çeşit klasiğe sanatı. Göçebe kavimlerde heykelin rolü olmuyor. Resim yalnız eşyaların süslenmesinde kullanılıyor. Serbest olarak resim ender alarak görülüyor. Yalnız Buşman’larda, büyük bir doğa izlenimine dayanan eserler görüyoruz. “Tabii kavimler” denilen okuma yazma bilmeyen kavimlerin sert kontrastlı bezemeye karşı içten bir eğilimleri vardır. İlkel kavimlerin eserlerinde doğa görüntüsü yerine, doğa unsurlarının kompozisyon yani mantıki düzen hâkimdir.

İllüzyon
Yanılsama.

İmaret Bu sözcük eskiden cami, kale, misafirhane, medrese, türbe, kaşhane, hastane ve bunun gibi birçok binalara denildiği gibi, fakirlere yemek verilen binalara da imaret denmiştir. İmaret sözcüğünün bu iki anlamda kullandığını seyahatname ve edebi kitaplarda da görüyoruz.

İmaj
(Fr. image) Hayal.

İmge
Gerçekliğin zihindeki yansıması. Bir şeyin, fikrin ya da kişinin zihindeki izlenimi, düşüncesi veya resmi, imge gerçekliğin tıpatıp kopyası değil; gerçekliğin zihni süreçlerle yeniden kurulmuş biçimidir ve bu nedenle yeni bir şeyi temsil eder. İmge çok kapsamlı ve çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Zihinde imge oluşurken, sadece algılanan gerçeklik değil kişinin geçmiş yaşantısı ve deneyimlerinden o anki duygusal durumuna kadar birçok farklı öğe etkide bulunur. Yaşantının; deneyim ve birikimin zenginliği ölçüsünde imge alam da genişler, imge, hem düşünsel alanda hem de görsel alanda var olabilir.

İmgelem
Hem gerçek olarak algılanan hem de duyulara sunulan bir şeyin imgesini üretmek için beyni kullanma. İmgelem terimi, genel olarak beynin yaratıcı gücüne gönderme yapar.
• "Ben imgelemimi yazmak için bir sanatçı kadar yeterliyim. İmgelem bilgiden daha önemlidir. Bilgi sınırlıdır. İmgelem dünyayı kuşatır", Albert Einstein.
• "Sanatta imgelem, varolan bir şeyin en katıksız anlatımını nasıl bulacağını bilmeye dayanır, ama nesnenin kendisini yaratma ya da keşfetmeye asla", Gustave Courbet.
• "Kafamın içinde, bir belirip bir kaybolan, kesinleşmemiş birtakım resimler dolanıyor", Van Gogh.
• "Dehanın kaynağı sadece imgelemdir. İmgelem ise başkalarının göremediği anlamları görmek ya da başkalanndan farklı olarak görmektir", Eugene Delacroix.
• "İmgelem gerçek, ama sihirli bir halıdır", Norman Vincent Peale.

İmgesel Tasarım
Resimde ya da sanatın başka bir alanında konuyu betimlerken, bir modele bakmadan o konuyu tamamen zihinsel imgeye dayanarak (hayali olarak) betimlemek. İmitasyon Latince 'imitation’ teriminden türeyen imitasyon terimi, var olan bir sanat eserinin aynısını yapmaya çalışmak anlamına gelir.

İnceltici
1— Yağlıboyayı sulu hale getirmek için kullanılan terebentin, haşhaş yağı ve sakız karışımı sıvı
2— Yağlı boyaya karıştırılan haşhaş ya da keten yağı
3— Terpentin gibi sulandırıcılara denir

İnis
(Fr. initiale) El yazması ve baskı kitaplarında kullanılan başlangıç harfleri. Bunlar büyük, yerine göre renkli, süslü harflerdir. İlk inişler 5. yy.da görülüyor. 7.yy.dan itibaren bilhassa Gotikte inişler el kitaplarında çok kullanılmış ve zamanımıza kadar değerini korumuştur.

İnka sanatı
Eski Güney Amerika sanatı.
1. Peru dağlarında İnka halkı tarafından yapılmıştır. Taş inşaatta dünyanın hiçbir yerinde görülmemiş bir mükemmellikte işlenmiş yapılar kurmuşlardır. Renkli keramik, dokumalar ve örgü işleri bakımından İnkalar bütün dünyanın ilgisini çekmiş etnografik eserler vermişlerdir. 2. Tamamen taç kültürü ile ilgilidir. Ör. Mısır kültürü gibi.

İntarsia
Kakma

İntercolumnium
Antikitedeki sütunlu yapılarda, iki sütunun taban merkezleri arasındaki açıklığa denir.

İnterieur
Enteriyör. Bina içini gösteren resim. Ortaçağda enteriyör bazı çizgilerle ima edilmiştir. İlk kez 15. yy.dan itibaren perspektif kurallarına uygun olarak enteriyör resmi başlar.

İpek baskı
(Alm. Siebdruck; Fr. Sérygraphie; İng. Silk Screen) Bir kasnak altına gerilen ince dokulu bir bezin yüzeyi çizilen bir resme uygun olarak boya gelecek kısımlar açık bırakılacak, boya gelmeyecek kısımlar ise yağlıboya ile kapatılacaktır. Bu işten sonra kasnak içine boya konur. Ve bir cetvel ile boya kasnak içine yaydırılarak bezin boyanmamış olan yerlerinden sızdırılarak kasnak altına konan resim kâğıdı üzerine geçirilir. Bu teknik ile kasnaklar çoğaltılarak ve her renk için bir kalıp yapılarak çok renkli baskı resimler yapılır. Bugün bez yerine çok değişik gereçler kullanılmaktadır. Bugün ipek baskı foto tekniği ile birleştirilerek yeni bir çoğaltma tekniği olmuştur.

İskele
Yapılarda yüksek kısımların yapılması için kereste ile kurulan çatmalar. Bugün artık demirden iskeleler de yapılmaktadır. Buna yapı iskelesi denilir. İskeleler çeşitlidir. Ayrık iskele, çıkma iskele ve salıncak iskele gibi. Bir de ressamların duvar ve tavanlara resim yapması için tavana kadar yüksek ayaklarında tekerlek olan iskeleler vardır.

İskelet
Kilde yapılan heykel çalışmalarında kilin üzerine yapıştırıldığı ve figürün ayakta tutulması için yapılan demir ve tel iskelete denir.

İstinat ayağı
Kubbeleri taşıyan bina duvarının dışa olan yayılma kuvvetini pekiştirmek için, duvarı dıştan tutucu dayanaklardır. Gotik ve Osmanlı camilerinde de istinat ayaklarına rastlanır.

İstinat duvarı
Arkasında toprak vb. bulunan, yukarı tarafından altı geniş olan yanlara olan mukavemeti fazla duvarlardır. Bilhassa arkasında yüksek toprak tabakası olan yerlerde yapılır.

İstinat kulesi
Camilerin dört bir tarafında duvarların birleşme noktalarında kubbe ağırlığına duvarların direnme gücünü arttırmak için yapılan kulelerdir.

İşçilik
Sanatta işçilik yani sanatın mesleki tarafı eski çağlarda büyük bir titizlikle öğrenilir ve eserin yapımında bilhassa resim ve heykelde önem kazanırdı. Eserde işçilikle bir çeşit mükemmele gitme vardır ki, buna perfection denir. Sanatta işçilik bilhassa çağımızda önemini kaybetmiş görünmektedir. Sanatta emekle yapılmış eserlerde işçilik söz konusudur.

İyonik sistem
Sütun sistemi.

İyonik sütun
Sütun sistemi, İyonik sütunların başlıca özelliği başlıklarda kenarlara doğru taşan kıvrık kısımlardır. Yivler de çubuk biçimindedir, İlk olarak Orta Yunanistan’da MÖ 570 de görülür ve bina içinde bu sistem kullanılmıştır.

İzlenim
Resimde ve heykelde doğadan edinilen intiba, görüntü.

Sanat Terimleri Sözlüğü - I-İ

Benzer Konular

Benzer Konular

MsXLabs Üye Girişi

Sanat Terimleri Sözlüğü - I-İ

Benzer Konular

Benzer Konular