Memluk Sanatı
VIP Never Say Never Agaın
MEMLUK SANATI
Memluklar zamanında sanata, özellikle mimarlığa çok önem verilmiştir. Çoğunlukla Kahire'de gerçekleştirilmiş yapılarda Büyük Selçuklu sanatı ile Zengi sanatının etkisi görülür. Mimarlığın yanı sıra, madeni ve cam eşya sanatında da özgün yapıtlar ortaya konmuştur. Memluk sanatında görülen geometrik geçmeli, iki renkli taş işçiliği, renkli mozaikler, sedef ve mermer kakmalar, yalancımermerden süslemeler, taş duvarlar üstünde mazgal dişleriyle süslü cephe mimarisi, pars figürleri, mukarnaslı portaller ve mihraplar, sivri kubbeler, kare ve sekizgen minareler, çifte pencereler, at nalı kemerler, tunç kapılar görkemli bir sanat anlayışının örnekleridir.
Şeceretüddür Türbesi (1257), tuğladan yapılmış kare planlı, sivri kubbeli bir türbedir; mihrabı altın zemin üstüne mozaiklerle süslüdür. Baybars'ın yaptırdığı Zahiriye medresesi (Kahire, 1263) dört eyvanlıdır. Günümüze sadece bir eyvan duvarı kalmıştır. Birkaç katlı medrese odaları, mukarnaslı portalı ve taş işlemeli pencereleriyle dikkat çeker. Bir kanal üstündeki Baybars köprüsü (1266), 80m uzunluğunda ve 10 m genişliğindedir. İki renkli taşlardan yapılmıştır. Kemerler arasında madalyonlar ve pars figürleri yeralır. İllahun Su Kantarası (1263-1266), 22m uzunluğunda, üç kemerli bir kantaradır ve üç paralel tünelle dışarı açılır.
Kare planlı Baybars camisi (1266-1269) kıble duvarına paralel uzanan altı, girişteki iki ve yanlarda dikey uzanan üç neftiyle yalın bir yapıdır. Dört eyvanlı özellik gösterir. Mihrap önü kubbesi, üç yandan üç kemerle dışarı açılır. Bu plan Büyük Selçuklulardan gelme bir özelliktir. Camiye giriş, çıkıntılı bir portalle sağlanır. Cephede yalancı mermerlerden süslemeler, sivri kemerli pencereler, istiridye biçiminde nişler görülür. Baybars'ın gömülü olduğu Zahiriye Medresesi (Şam, 1277) günümüzde yıkıntı durumundadır. İki eyvanlı olduğu bilinir. Ortada camii ve iki yanda türbeden oluşan Hanıkah-ül Bundukdariye'nin (1285) tekke olarak yapıldığı sanılır. Kubbeler dıştan yivlidir. Yapıların içi ve dışı mukarnaslar, alçı süslemeler, armalar ve kitabe frizleriyle süslüdür. Kalavun külliyesi (1285), medrese, türbe, hastane ve maristandan oluşur. Cephe altta sütunlar, üst katta sivri kemerli nişler ve mazgal dişleriyle hareketli bir görünümdedir. Kitabe kuşağı cepheyi boydan boya çevirir. Portal yarım at nalı kemer biçimindedir. İki katlı olan medrese, dört eyvanlı olup, güneydeki büyük eyvan camii olarak ayrılmıştır ve üç neflidir. Mihrap nişi altın mozaiklerle süslüdür. Kare planlı türbe, sekizgen bir kubbeyle örtülüdür. Duvarları taş mozaikler ve yalancı mermerden süslerle bezelidir. Medresenin kuzeyindeki sebil 1326'dan kalmadır. Dört eyvanlı maristan ise günümüzde yıkılmış, içindeki havuz, selsebilin mozaikleri ve eyvan duvarı kalmıştır. Zeynettin Yusuf Türbesi (1298), dört eyvanlı bir medresenin içindedir. Kıble eyvanı kemerlerle bağlanan sütunlardan oluşur; kubbesi yüksek ve yivlidir. Sultan Nasır Muhammet külliyesi (1303), dört mezhep için yapılmış dört eyvanlı bir yapıdır. Cepheyi altın yaldızlı bir kitabe dolanır. Kubbe kasnağındaki üçlü pencere ve yalancımermerden dekorlu sekizgen minaresiyle, gösterişli bir yapıdır.
Baybars Çaşnigir Külliyesi (Baybars II, 1310), hanikah (tekke) ve türbeden oluşur. Hanikah dört eyvanlı ve üç katlıdır. Kubbesi mukarnaslı, kare minaresi çini levhalarla kaplı, mihrabı yüksek ve siyah-beyaz mermerden yapılmıştır. Binanın kimi yerlerinde zengin ağaç işçiliği görülür.
XIV. yy'da Çerkez Memlukları tarafından gerçekleştirilen yapılarda dış süslemeye daha önem verilmiş, camilerden medrese yapılmış, kubbeler daha çok yükselmiş ve miğfer biçimini almıştır. Bazen çifte kubbe kullanıldığı da olmuştur. Bu dönemin başlıca yapıtları şunlardır.
Berkuk külliyesinde (1386), kubbeler yüksektir ve kubbeye geçişte türk üçgenleri kullanılmıştır. Büyük eyvan üç neflidir ve atnalı kemer biçimindedir. Kayıtbay külliyesi (1472-74), türbe, medrese, camii ve sebilden oluşmaktadır. Altı eyvanlıdır. Yapıların her biri bir bütün oluşturur. Yapıda kırmızı-beyaz taş kullanılmıştır. Medresenin üst katı sıbya mektebidir. İki şerefeli minarenin üstü kubbelidir. Hayribey Camisi (1501), Osmanlı mimarlığı etkisindedir. İki renkli taşın kullanıldığı yapıda, kubbe pandantiflidir. Gavri Medresesi ve Türbesi'nde (1504), portalde iki renkli taş kullanılmıştır; yapı sebiliyle dikkati çeker.
Sponsorlu Bağlantılar
Şeceretüddür Türbesi (1257), tuğladan yapılmış kare planlı, sivri kubbeli bir türbedir; mihrabı altın zemin üstüne mozaiklerle süslüdür. Baybars'ın yaptırdığı Zahiriye medresesi (Kahire, 1263) dört eyvanlıdır. Günümüze sadece bir eyvan duvarı kalmıştır. Birkaç katlı medrese odaları, mukarnaslı portalı ve taş işlemeli pencereleriyle dikkat çeker. Bir kanal üstündeki Baybars köprüsü (1266), 80m uzunluğunda ve 10 m genişliğindedir. İki renkli taşlardan yapılmıştır. Kemerler arasında madalyonlar ve pars figürleri yeralır. İllahun Su Kantarası (1263-1266), 22m uzunluğunda, üç kemerli bir kantaradır ve üç paralel tünelle dışarı açılır.
Kare planlı Baybars camisi (1266-1269) kıble duvarına paralel uzanan altı, girişteki iki ve yanlarda dikey uzanan üç neftiyle yalın bir yapıdır. Dört eyvanlı özellik gösterir. Mihrap önü kubbesi, üç yandan üç kemerle dışarı açılır. Bu plan Büyük Selçuklulardan gelme bir özelliktir. Camiye giriş, çıkıntılı bir portalle sağlanır. Cephede yalancı mermerlerden süslemeler, sivri kemerli pencereler, istiridye biçiminde nişler görülür. Baybars'ın gömülü olduğu Zahiriye Medresesi (Şam, 1277) günümüzde yıkıntı durumundadır. İki eyvanlı olduğu bilinir. Ortada camii ve iki yanda türbeden oluşan Hanıkah-ül Bundukdariye'nin (1285) tekke olarak yapıldığı sanılır. Kubbeler dıştan yivlidir. Yapıların içi ve dışı mukarnaslar, alçı süslemeler, armalar ve kitabe frizleriyle süslüdür. Kalavun külliyesi (1285), medrese, türbe, hastane ve maristandan oluşur. Cephe altta sütunlar, üst katta sivri kemerli nişler ve mazgal dişleriyle hareketli bir görünümdedir. Kitabe kuşağı cepheyi boydan boya çevirir. Portal yarım at nalı kemer biçimindedir. İki katlı olan medrese, dört eyvanlı olup, güneydeki büyük eyvan camii olarak ayrılmıştır ve üç neflidir. Mihrap nişi altın mozaiklerle süslüdür. Kare planlı türbe, sekizgen bir kubbeyle örtülüdür. Duvarları taş mozaikler ve yalancı mermerden süslerle bezelidir. Medresenin kuzeyindeki sebil 1326'dan kalmadır. Dört eyvanlı maristan ise günümüzde yıkılmış, içindeki havuz, selsebilin mozaikleri ve eyvan duvarı kalmıştır. Zeynettin Yusuf Türbesi (1298), dört eyvanlı bir medresenin içindedir. Kıble eyvanı kemerlerle bağlanan sütunlardan oluşur; kubbesi yüksek ve yivlidir. Sultan Nasır Muhammet külliyesi (1303), dört mezhep için yapılmış dört eyvanlı bir yapıdır. Cepheyi altın yaldızlı bir kitabe dolanır. Kubbe kasnağındaki üçlü pencere ve yalancımermerden dekorlu sekizgen minaresiyle, gösterişli bir yapıdır.
Baybars Çaşnigir Külliyesi (Baybars II, 1310), hanikah (tekke) ve türbeden oluşur. Hanikah dört eyvanlı ve üç katlıdır. Kubbesi mukarnaslı, kare minaresi çini levhalarla kaplı, mihrabı yüksek ve siyah-beyaz mermerden yapılmıştır. Binanın kimi yerlerinde zengin ağaç işçiliği görülür.
XIV. yy'da Çerkez Memlukları tarafından gerçekleştirilen yapılarda dış süslemeye daha önem verilmiş, camilerden medrese yapılmış, kubbeler daha çok yükselmiş ve miğfer biçimini almıştır. Bazen çifte kubbe kullanıldığı da olmuştur. Bu dönemin başlıca yapıtları şunlardır.
Berkuk külliyesinde (1386), kubbeler yüksektir ve kubbeye geçişte türk üçgenleri kullanılmıştır. Büyük eyvan üç neflidir ve atnalı kemer biçimindedir. Kayıtbay külliyesi (1472-74), türbe, medrese, camii ve sebilden oluşmaktadır. Altı eyvanlıdır. Yapıların her biri bir bütün oluşturur. Yapıda kırmızı-beyaz taş kullanılmıştır. Medresenin üst katı sıbya mektebidir. İki şerefeli minarenin üstü kubbelidir. Hayribey Camisi (1501), Osmanlı mimarlığı etkisindedir. İki renkli taşın kullanıldığı yapıda, kubbe pandantiflidir. Gavri Medresesi ve Türbesi'nde (1504), portalde iki renkli taş kullanılmıştır; yapı sebiliyle dikkati çeker.
Şeytan Yaşamak İçin Her Şeyi Yapar....
