Arama

Dünya Tiyatrosu - Yanlışlıklar Komedisi (Shakespeare)

Güncelleme: 10 Aralık 2009 Gösterim: 5.204 Cevap: 0
asla_asla_deme - avatarı
asla_asla_deme
VIP Never Say Never Agaın
10 Aralık 2009       Mesaj #1
asla_asla_deme - avatarı
VIP Never Say Never Agaın
Dünya Tiyatrosu - Yanlışlıklar Komedisi (Shakespeare)

Sponsorlu Bağlantılar
250pxfirstfoliocomedy40
1623de yayınlanan Birinci Folyoedisyonu içinde Yanlışlıklar Komedisi oyunu için baş sayfa


Yanlışlıklar Komedisi (İngilizcesi: The Comedy of Errors) ünlü İngiliz yazarı William Shakespeare tarafından yazılmış bir komedi oyunudur. Bu oyun Shakespearein oyun yazarlığı kariyerinin başlangıçında hazırlandığı oyunlardan birisi olup 1589 ile 1594 arasında yazıldığı sanılmaktadır. Bu Shakespearein oyunları arasında en kısa sürenidir. Bu oyun Shakespeare'in komedileri içinde en çok bir fars karaketerli olanıdır ve içinde soytarılık ve hüviyet karışıklıkları, cinaslar ve söz oyunları çok yer almaktadır. Yanlışlıklar komedisiinde Shakespeare'in klasik tiyatronun üç birlik prensibine (zaman, mekan ve aksiyon birlikleri) uyduğu nadir iki oyundan birisidir (Bu prensiplere uyan diğer oyunu Fırtınadir.)

Yanlışlıklar Komedisi' iki değişik özdeş ikiz kardeşin karşılasma hikâyesini anlatmaktadır. Sicilya'nin Sirakuza sehrinden Antifolus uşağı Dromio ile birlikte Efes'e gelirler. Efes hem Sirakuzalı Antifolus'in ikiz kardeşinin Efesli Antifolus'un hem de uşağı Sirakuzalı Dromio'nun ikiz kardeşi olan ve Efesli Antifalus'un uşağı olan Efesli Dromio'nun yaşadıkları şehirdir. Sirakuzalı ikizler Efesli ikizlerin arkdaşları ve akrabaları ile karşılaştıkları zamanlar ortaya çıkan hüviyet karışıklığı nedeni ile bir sıra çılgınca terslikler meydana gelmekte; yanlış yere dayak yemeler, ensetse yakın baştan çıkartmalar, Efesli Antifolos'un hapse atılması ve (aldatma, hırsızlık, cinnet getirme ve şeytanların hakimiyetine girme şeklinde) suçlamalar ortaya çıkmaktadır.

Yanlışlıklar Komedisi; opera, müzikal oyun, tiyatro ve beyazperde için adapte edilmiştir.

Yazılma kaynağı, zamanı ve sahnede ilk oyun

Bu oyunun olaylar örgüsü antik klasik Latin yazarlarından, özellikle komedi yazarı Plautus'un iki komedisinden, alınmıştır.

Bunlardan Menaechmi isimli komediden aynı adı tasıyan iki ayrı özdeş ikiz kardeşin arasındaki hüviyetlerin karmaşıklığı konusu ve komik olan hayat kadını karakterleri alınmıştır. Menaechmi oyununda ikizler antik Yunanistan'da bulunan Epidamus şehirden gelmektedirler. Shakespeare ise ikizlerin asıllarını Sirakuza ve Efes olarak değiştirmiştir. Özellikle olay mekanının Efes şehrine aktarılması İngiltere'nin 16. yüzyıl seyircisinin kutsal kitapları İncil'i iyi bilmeleri ve İncil'de Tarsus'lu San Paul'un Efeslilere mektuplar kısımindan çok iyi haberdar olmaları gerçeğine dayandırılmaktadadır.

Oyunun dayandigi ikinci komedi adi ise Amfitron olup Shakespeare bu eserden ikiz usak veya kole karekterlerini almistir. Ayrica evin hanimi yabanci ikizi evde agirlamakta iken asil kocasini eve girmekten alakoymasi bu komedinin ana bir temasidir.

Ayrica Shakespeare'in Onikinci gece ve Perikles oyunlarinda da kullandığı, bir karı ve kocanın bir seyahat sonu ayrı düşmesi teması da yine bir antik klasik yazar olan Tyre'li Apollonios'dan alınmıştır.

Bu eserin yazılış tarihi tam belirli değildir. Değişik düşünürler ve edebiyat kritikleri eserde bulunan ufak ipuçlarını kullanarak bu oyunun yazılışı için 1589 ile 1594 arasında bir tarih düşürmektedirler. Bu oyunun ilk bilinen baskısı 1623de Shakespeare'in bütün eserleri toplayan Birinci folyo edisyonundadır. Oyunun sahnede temsili hakkinda ilk kayıtlı kaynak 1594de ve sonraki kayıtlı temsili ise 1604dedir.

Karakterler

* Solinus- Efes Dükü
* Egeyon - Sirakuza'lı bir tüccar
* Emiliya - Tüccarın kayıp olmuş karısı, şimdi Efes Manastırı'nın başrahibesi.
* Efesli Antifolus ve Sirakuzalı Antifolus - özdeş ikiz erkek kardeş, Egeyon ve Emiliya'nin oğulları
* Efesli Dromiyo ve Sirakuzalı Dromiyo - özdeş ikiz erkek kardeş, köleler, herbiri kendi şehrinden olan Antifalos'a hizmetkar.
* Adriyana - Efesli Antifolus'un karısı
* Luciana - Adriyana'nın kız kardeşi
* Luce - Adriyana'nin mutfak hizmetçisi, Nell diye de isimlendirilmekte (Sirakuzalı Dromiyo'nun tarifi ile “benimle evli olduğunu iddia eden dağ gibi deli bir et yığını")
* Balthazar - Bir tüccar
* Angelo - Bir kuyumcu
* Hayat kadını
* Birinci tüccar - Efesli. Sirakuzalı Antifolus'un arkadaşı
* İkinci tüccar - Efesli. Angelo'nun alacaklısı
* Doktor Pinç - Sihirle uğraşan bir öğretmen
* Gardiyan, Muhtar, Subaylar, ve diğer Görevliler

Konu
250pxrobsoncranecomedyo

Temsil edilme için ilan

Sirakuzalı olmasına rağmen Efes Dükü'nün topraklarına girmiş olması dolayısiyla yargılanan Egeon kendisine verilen bin mark cezayı ödeme imkânı olmadığı için idam edilmesi gerekmektedir ve bunun için Efes'de hapisanededir. Başından geçenleri ve üzüntülü geçen hayatını anlatmaktadır. Genç yaşta evlenmiştir ve bir özdeş ikiz cocuklari olmustur. Ayni bir fakir kadın da diğer özdeş ikiz doğurmuş ve Egeon onun ikizlerini kendi ikizlerine hizmetkar-köle olarak satın almışstır. Hemen sonra aile bir deniz yolculuğuna çıkmış ve bu yolculukta büyük bir fırtanaya kapılmışlardır. Egeon kendini, bir oğlunu ve oğlunun kölesini geminin ana direğine; karısını ve ikizlerin diğerlerini ise geminin diğer direğine bağlatmıştır. Egeon bir gemi tarfından karısı ise diğer bir gemi tarafından kurtarılmış ve birbirlerini bir daha görmemişlerdir. Kendiyle birlikte kurtarılmış olan oğlu Sirakuzalı Antifolus, kölesi olan Sirakuzalı Dromio ile birlikte Sirakuza'dan ayrılmış; kaybolan ikiz kardeşlerini aramaya çıkmışlardır. Fakat oğlu Sirakuzali Antifolus geri gelmeyince Egeon'da onu aramak için Efes'e gelmiştir.

Efes Duku, Solinus, uzuntulu durumdan etkilenir ve Egeon'a gereken para cezayi odeyebilmesi icin bir gun daha verir

Ayni gun Sirukuzali Antifolus kardesini aramak icin Efes'e gelir. Sirukuzali Dromio'ya para verer ve onu Centaur (mitik yari at yari insan) adli bir hana, orada kalmak icin depozito yatirmak uzere yollar. Cok az bir zaman sonra ikia kardesine aynen benzeyen Efesli Dromio gelir; Sirakuzali bu erken doinuse sasirir ama Efesli Dromio'nun ondan hic bir para almadigini iddia etmesi onu daha da sasirtir. Efesli Dromio yemek icin evine donmesini ve karisinin onu bekledigini haber vermesi de sasirtisini artirir. Sirakuzali Antifolus kolesinin kendiyle alay ettigi sanarak onu dovmeye koyulur.

Efesli Dromio sahibinin karisi Adriana'nin bulundugu eve yalniz doner. Ona "kocasinin" eve geri donmeyi rededigini ve hatta bir karisi bile oldugunu kabul etmedigini bildirir. Zaten kocasinin kendini aldattigindan supheleri olan Adriana bu haberi suphelerinin gercek olduguna dair kanit sagladigini kabul eder. Sirakuzali Antifolus Sirakuzali Dromio'yla bulusur. Ama bu (Sirakuzali) Dromio onun bir karisinin bulmadigini soyler. Dromio'nun once birsey sonar baska sey soyledigine kizan Antifolus Dromio'yu dovmeye baslar.

Tam bu sirada Adriana kosarak gelir ve kocasinin kendisini birakmamasi icin Antifolus'a yalvarmaya baslar ve Adriana'nin kizkardesi Luciana'da kardesine destek saglar. Sirakuzalarin akillari iyice karismistir ve butun olanlari buyuculuge yorarlar. Buna ragman kendilerine tum yabanci olan bu iki kadinla birlikte ayrilirlar.

Efesli Antifolus kendi evine doner; kapisini calar. Fakat iceride kapida nobet bekleyen Sirakuzali Dromio kimsenin iceri girmesini kabul etmez. Efesli Antifolus cok kizip kendi evinin kapisini kirmaya yeltenir ama arkadaslari onu bu isden vazgecirirler. Bunun yerine bir metresi olan bir hayat kadiniyla yemek yemege gitmeye karar verir.

Ev icinde Sirakuzali Antifolus Luciana'yai cok cekici bulmustur ve ona kur yapmaya baslar. Luciana ise kizkardesinin kocasinin kendine kur yapmasindan soke olmustur ve hemen kardesine durumu anlatmak icin ayrilir. Sirakuzali Dromio ise epeyce kilolu bir mutfak hizmetcisi olan Nell'in "kendine" ait oldugunu ogrenir. Sirakuzali Dromio Nell'i "kure gibi yuvarlak oldugunu ve ayni bir cografya kuresi gibi ustinde bircok ulkeler bulundugu" icin alaya alir. Buna ek olarak cesitli ulkelerin ozelliklerine gore, Ingilizce cift anlama gelen, bir sira aciksacik alaylar yapmaya baslar. Sirakuzalilar Efes'den ayrilmaya karar verirler.

Sirakuzali Antifolus bir kuyumcu olan Angelo'yu ziyaret eder. Ondan bir altın zincir satın alıp hemen parayı ona getirecegini bildirir. Efaesli Antifolus ise kendini evine almayan karısını baglayıp dovmek icin bir ip almak uzere Efesli Dromiyo'yu carsıya gonderir. Sonra Efesli Antifolus Angelo ile karsılasır ve kuyumcu ondan altin zencir icin parayi hemen odemesini ister. Efesli Antifolus boyle bir zincir satın aldığını rededer. Kuyumcu bu nedenle Antifolus'u şikayet edip hapse atilmasini saglar.

Tam bu sırada Sirakuzalı Dromiyo girer ve patronu ile kendisi için limandan ayrılacak bir gemide yer bulduğunu açıklar. Akli tam olarak karisan Efesli Antifolus, Sirakuzalı Dromiyo'yu Adriyana'in evine gitmesini ve karisina para gönderip kendini hapisten kurtarmisini ister. Bu istegi harfi harfine yerine getiren Sirakuzalı Dromiyo para ile geri döner. Fakat parayi orada bulunan Sirakuzali Antifolus'a verir.

Efeslinin metresi hayat kadını Sirakuzalı Antifolus'un takmış olduğu altın zinciri görur ve ona bunu hediye edeceğini söylediğini bildilir. Sirakuzalı bunu rededer ve kaçmaya koyulur. Hayat kadını bu sefer Antifolus'un cinnet geçirdiğini sanıp bunu karısına bildirmeye karar verir. Efesli Dromiyo hapiste olan Efesli Antifolus'a gelir ve daha once istemis oldugu ipi verir ama bu Efesli Antifolus'u sanki delirtir. Adriyana, Luciana ve hayat kadını Doktor Pinç isimli bir sihirbazla ile birlikte, Efesli Antifolus'un büyü nedeniyle deli olmasını önleyip büyünün etkilerini ortadan kaldırmak için gelirler. Efesli Antifolus'u elindeki iple bağlayıp onu Adriyana'nin evine götürürler. Sirakuzalar eve geri gelirler ve ellerinde yalın kılıçları vardır. Herkes onların ipleri çözüp kaçtıklarinı; buna çok kızdıkları için öç almak isteyeceklerinden korkup kaçarlar. Adriyana uşakları ile gelir ve bu sefer de Sirakuzalı Antifolus'u yakalayıp "tekrar" bağlamaya hedeflidir. Ama Sirakuzalılar kaçarlar ve yakında bulunan bir manastıra sığınırlar. Bu manastırın başrahibesi onları ne olursa olsun korumaya kararlıdır.

Egeon'u idam edilmeye goturulmekte iken, Egeon ve Efes Duku girerler. Adriana, Duk'e manastir basrahibesine emir vererek zorla kocasini gerei vermesini saglamsi icin yalvarmaya koyulur. Bu sirada Adriana'nin evinden bir baska usak gelip Efeslilerin iplerini cozduklerini ve Doktor Pinch'e iskence etmeye basladiklarini haber verir. Efesliler girerler ve Adriana'dan sikayetci ve ondan davaci olduklarini Duk'e bildirler. Egeon kendi oglu Antifolus'u buldugundan seviclidir ve onun cezayi odeyip kendini idamdan kurtacaigini sanmaktadir. Fakat Efesliler kendini hic tanimadiklarini soylerler.

Tam bu sirada Basrahibe iki Sirakuzali ile birlikte gelir. Herkes sasip kalirlar. Durumu sonunda anlarlar ve gunun karmasik olaylari da herkese bir anlam vermeye baslar. Iki ikiz boylece birbirleri ile tekrar birlikte olmuslardir. Fakat oyun burada bitmez. Basrahibe kendisinin Egeon'un karisi, Emilia, oldugunu da itiraf eder. Duk Egeonu afeder. Herkes ailenin tekrar birlesmesini kutlamak icin manastira gitmek uzer sahneden ayrilir.

Türkçe'ye çeviri

* Sehiv komedyası.Çev. Mihran M. Boyacıyan. İstanbul: Civelekyan Matbaası, 1302.
* Sehv-i mudhik. Çev. Hasan Sırrı. Kostantiniyye, 1304.
* Yanlışlıklar komediası.Çev. Avni Givda. Ankara: Maarif Vekâleti, 1943.
* Yanlışlıklar Komedyası.Çev. Bülent Bozkurt. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993.
* Yanlışlıklar Komedyası. Çev. Avni Givda. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1999.
* Yanlışlıklar Güldürüsü. Çev. Avni Givda. Yay. Haz. Ve Sadeleştiren: Egemen Berköz.İstanbul: Cumhuriyet Yayınları, 2000.
Vikipedi

Şeytan Yaşamak İçin Her Şeyi Yapar....

Benzer Konular

18 Mayıs 2012 / asla_asla_deme Sanat
6 Şubat 2012 / buz perisi Sanat
5 Aralık 2009 / asla_asla_deme Sanat