Nota Nedir? Nota ve Müzik İşaretleri Hakkında

Nota:Müzik seslerini gösteren işarettir ve yedi tane nota vardır. La-Si-Do-Re-Mi-Fa-Sol

Porte ve İlave Çizgisi: Beş paralel düz çizgi ve dört eşit aralıktan oluşan şekildir. Notalar bu şekle sığmadığı zaman ilave çizgiler kullanılır.

Anahtar:Portenin sol baş tarafına konulur ve konulduğu çizgiye kendi adını verir.

• Sol anahtarı
• Fa anahtarı
• Do anahtarı

Nota ve Eslerin (Sus) Değerleri:
Değiştirme işaretleri:Önüne geldiği notanın ses yüksekliğini değiştiren işaretlerdir. Notanın sol tarafına konur ve ölçü içindeki aynı ismi taşıyan notaları etkiler.

• Bemol: Önüne geldiği notayı yarım ses kalınlaştırır.
• Diyez: Önüne geldiği notayı yarım ses inceltir.
• Naturel: Değişime uğramış notayı normal hale getirir.
• Çift Bemol: Önüne geldiği notayı bir tam ses kalınlaştırır.
• Çift Diyez: Önüne geldiği notayı bir tam ses inceltir.

Tekrar işaretleri:Röpriz:Genellikle başa dönüleceğini veya 2. defa görüldüğü yerden 1. defa görüldüğü yere dönüleceğini anlatır.


veya aşağıdaki gibi kullanılır.


Ölçü tekrar işareti:Bir ölçüdeki notalar tekrar edileceği zaman kullanılır.

aşağıdaki gibi kullanılır. Senyö:Bir müzik eserinde 2. defa konulduğu yerden, birinci defa konulduğu yere dönüleceğini ve son yazılan yerde bitirileceğini belirtir.

Nota nedir?

Müziğin kendine has diline denir. Bu dil müziği yazmaya, basmaya, okuyup çalmaya yarar. Notalar porte denilen çizgilerin üzerine yazılır. Bazen yardımcı çizgilerden de yararlanılır. Zaman, porte üzerindeki ölçü çizgileri ile gösterilir. Her notanın başında bir de anahtar bulunur. Bu, notanın perdesini göstermeye yarar, üç çeşidi vardır: «Sol», «do» ve «fa» anahtarları. Duraklama işaretlerine «es» denir.

Nota, müzik seslerinin kağıt üzerinde ifadesi ve okuyucu tarafından anlaşılmasını temin eder. Notanın tarihteki ilk menşei hakkında bir bilgi yoktur. Yapılan araştırmalar, çok eski zamanlarda da notanın kullanıldığını göstermiştir.

Çok çeşitli milletler, umumiyetle kendilerine mahsus pekçok nota sistemi kullanmışlardır. Bu sebepten kendisine mahsus müziği ve yazısı olan her cemiyetin bir nota sisteminin olduğu fikri kuvvet kazanmıştır.
Zamanla, bunların arasından şu anda kullanılmakta olan sistem yaygınlaşmıştır. Eskiden notalar, çoğunlukla harflerle ifade edilen kısmen de özel işaretlerden meydana gelmekteydi. Türk musikisinde de kullanılmış pekçok nota çeşiti olmuştur. Bunların içerisinden, zamanımızda bilinenlerinden bazıları şunlardır:

• Kindi notası: Dokuzuncu asırda tertip edilen bu nota sisteminde işaretler, Arap alfabesiyle temsil ediliyordu.
• Ebced notası: Bu sistemde de işaretler Arap alfabesi harflerine göre olup, bu harflerin temsil ettikleri seslerin uzunlukları, altlarına yazılan rakamlarla ifade edilirdi.
• Kutbi Nayi Osman Dede notası: Bu sistemin isminden başka bir bilgi elde edilememiştir.
• Candemir (Kandemiroğlu) notası: Türk musikisindeki perde adlarının ilk harflerinden meydana getirilmiş bir nota sistemidir.
• Abdülbaki Dede notası: Ebced notasının yeniden tertip edilmesi, geliştirilmesi neticesi elde edilen bir sistemdir.
• Hamparsum notası: Hamparsum Limoncuyan isimli bir Ermeni tarafından kurulmuş bir nota sistemidir. Kısmen Ermeni alfabesiyle ve kalan kısmı da batı müziği nota sistemlerinin işaretlerinden meydana getirilmiştir. Türk musikisinden ziyade batı müziği için hazırlanmış bir sistemdir. 7. Eski Batı Notası: Batı müziğinde kullanılan notanın eski hallerinden.
• Çağdaş Batı notası: Türk musikisinde kullanılmasına rağmen, bunda sekizliği 12 ye bölünüyordu. Türk musikisinde ise eşit olmayan 24 aralığa bölünmüştür. Bu ikisi arasında kesin bir tespit yapılamamıştır.
• Arel-Ezgi notası: Hüseyin Sadeddin Arel ve Suphi Ezgi tarafından hazırlanmış bir nota sistemidir. Batı notasına Türk musikisindeki değiştirme işaretlerinin ilavesiyle tertip edilmiştir.

Halen Türk müziğinde kullanılan nota sistemi, batı nota sistemidir. Bu sistemin menşei kilise müziğinde bulunan Johannes Battista ilahisindeki mısraların ilk hecelerinin alınmasıyla isimlendirilmiştir. Sekizinci veya dokuzuncu yüzyıllarda meydana gelen bu sistem, pekçok merhalelerden geçtikten sonra bugünkü durumuna gelmiştir.
Önceleri harflerle, daha sonraları şekille ifade edilen sesleri herbirini ayrı grafikle göstermek külfetiyse, beşli çizgi ve dört aralıktan meydana gelen porte ismi verilen grafikle kaldırılmıştır. Nota isimleri do (On yedinci asra kadar bu kelime ut olarak kullanılmıştır), re, mi, fa, sol, la, si dir. Bu isimler, çeşitli sesleri temsil etmek ve bu seslerin birbirine karıştırılmasına mani olmak için verilmiştir. Porte’deki çizgi ve aralıklar belli sesleri gösterirler:

Nota sisteminde her işaret, temsil ettiği sesin yüksekliğini ve uzunluğunu belirtir. Notalamada işaretin şekli, sesin uzunluğu ve değerini gösterirken, porte üzerindeki yeri ise yükseklik derecesini ifade eder. Sesin değer ve uzunluğunu gösteren yedi farklı şekil vardır. Bunlar: Yuvarlak şekil olan birlik, içi beyaz (boş) olan ikilik, içi dolu (siyah) dörtlük, dörtlüğün yukarı veya aşağıya doğru olan sapında bir çengelli şekli sekizlik, iki çengellisi "on altılık", üç çengellisi "otuz ikilik", dört çengelli olan ise "altmış dörtlük"tür.

Seslerin bu nota değerleri asla değişmez. Her notanın değeri kendisinden bir evvelkinin iki katıdır. Notada ses perdeleri, porte’de baş tarafa konulan, anahtar ismi verilen şekille ayarlanır. Müzik seslerinin porte içersine düşürülmesi temin edilmeye çalışılır. Bu durumun mümkün olmadığı hallerde porte dışına yazılan işaretler (sesler) için kısa ek çizgiler çizilir:
Türk musikisinde umumiyetle porte’nin alttan ikinci çizgisinden başlayan sol anahtarı kullanılır. Bu anahtar, başladığı çizgi üzerindeki seslerin frekansının 384 olduğunu belirtir. Böylece diğer çizgi ve aralıklardaki seslerin yüksekliği (frekansları) de belirtilmiş olur. Nota sistemlerinde, ifade ettikleri müzik eserlerindeki çalınış özellikleri gibi çeşitli ayrıntıları göstermek için, muhtelif işaretler ve kısaltmalar kullanılmaktadır.

Nota işaretinin önüne bir nokta konulduğu zaman, nokta, önünde bulunduğu notanın değerini, yarısı kadar artırır. Sekizlik ve daha küçük değerli notalar, birbirlerine bağlı icra edilecekse, bu notalar kalınca bir çizgi ile birleştirilir. Notaları birleştiren çizgilerin sayısı, çengel sayısına eşit olur. (Sekizlik için bir, 16’lık için iki, 32’lik için üç, 64’lük için dört çizgi olur):

Çizgiyle birleştirilen 8’lik veya daha küçük değerli notalar grubunun yanına, iki tarafında birer nokta bulunan küçük iki eğri çekilmesi, oraya kadar olan bölümün iki defa icra edilmesi gerektiğini ifade eder. Nota üzerine konulan vurgu işaretleri ( ), o notanın kuvvetli icra edilmesi için konur: Müzik seslerinin notalarla işaretlenmesi (yazılmasında), seslerin devamlılığı gibi sükutların da miktarı, uzayan kalın çizgiler ve özel işaretlerle ifade edilir: Notaların okunmasına solfej, enstrümanlarla veya bir kişinin güfteyi notalara uygun olarak okumasına da icra denir.

NOTA: Müzik seslerini göstermeye yarayan isaretlere nota denir. Temel olarak müzik ' te 7 adet nota bulunmaktadir. Bunlar DO - RE - MI - FA - SOL - LA - SI ' dir.

Porte ve İlave Çizgisi:
Beş paralel düz çizgi ve dört eşit aralıktan oluşan notaları yazmaya yarayan şekildir. Portenin dışına taşan yani birinci çizgiden önce veya beşinci çizgiden sonra yazılması gereken notaları yazmak için çizilen çizgilerdir.

Anahtar:
Dizekte başladığı çizgideki notaya adını veren, notaların okunmasını ve isimlendirilmesini sağlayan işaretlere Anahtar denir.Anahtar dizeğin baş tarafına konur. Müzikte 3 temel anahtar vardır.( Do,Sol,Fa) Bu anahtarları Dizekte değişik yerlerde kullanarak toplam 7 anahtar elde edilir.

Sol Anahtarı Nedir?
Portenin 2. çizgisinden başlayıp bu çizgiye adını veren ve ince sesleri göstermeye yarayan anahtardır.

Fa Anahtarı Nedir?
Portenin 3. ve 4. çizgilerinden başlamak üzere iki türü vardır. Kalın sesleri göstermek için kullanılır. Anahtarın iki noktası arasından geçen çizgi FA sesine aittir. Diğer notalar buna göre isimlendirilir. Piyanoda sol el eşlikleri ile kontrbas ve viyolonsel partisyonları Fa Anahtarında yazılır.

Do Anahtarı Nedir?
Portenin 1., 2., 3. ve 4. çizgilerinden başlayarak yazılmak üzere dört türü vardır. Anahtarın ortasındaki birleşim yerindeki çizgiye DO notası yazılır. Diğer notalar buna göre adlandırılırlar.

SUS (Es): Müzikte belli bir birim zamanı olan ve sessiz geçen süreye Sus denir.Sol tarafta sus değerleri yer alır.Örneğin birlik notanın sol tarafında birlik es (sus)yer alır.

• Birlik Nota 1
  
• İkilik Nota 1/2
• Dörtlük Nota 1/4
• Sekizlik Nota 1/8
• Onaltılık Nota /16
• Otuzikilik Nota 1/32
• Altmışdörtlük Nota/64

TEKRAR İŞARETİ: Bir müzik parçasında en az iki veya daha çok ölçüleri yinelemek için kullandığımız işarete Tekrar işareti denir.
Röpriz: Genellikle başa dönüleceğini veya 2. defa görüldüğü yerden 1. defa görüldüğü yere dönüleceğini anlatır.
Senyö: Bir müzik eserinde 2. defa konulduğu yerden, birinci defa konulduğu yere dönüleceğini ve son yazılan yerde bitirileceğini belirtir.

Ölçü tekrar işareti: Bir ölçüdeki notalar tekrar edileceği zaman kullanılır.

Müzik , “İnsanların kelimeler ile anlatamadığı duygu, düşünce ve hislerini melodik seslerle anlatma sanatıdır”. Müziğin diğer bir tanımı ise “insanların kendi yapılarına uygun, yaşadğı ortama göre sesleri kullanma sanatıdır” şeklindedir.

SES : Bir cismin titreşiminden meydana gelen dalgaların hava yolu ile kulağımıza ulaşmasına denir.

SESİN DUYULMASI ( İşitme ) : İnsanlarda işitmeyi ve duymayı sağlayan organı kulaktır. Dış kulağa iletilen ses, orta kulağa intikal eder. Orta kulaktan ise iç kulağa geçerek sinirler aracılığı ile beyine ulaşır. Böylece ses beyinde canlandırılmış diğer bir deyişle duyulmuş olur.

SESİN HIZI : Sesin herhangi bir cisim veya maddeden çıktığı andan itibaren bulunduğu ortama göre belirli bir ulaşma hızı vardır. Bu konuda yapılan çalışmalara göre durgun ve ısı derecesi sıfır olan bir ortamda ses saniyede 340 metre hız yapar.

SESİN TİTREŞİM ÖZELLİKLERİ : Seslerin incelik - kalınlık dereceleri ve zamana göre titreşim özellikleri vardır. Örneğin LA sesi bir saniyede 440 titreşim gerçekleştirir. Diğer sesler de buna göre düzenlenmiştir.

MÜZİK SESLERİ :
Müzik sesleri İnsan Sesleri ve Müzik Aletleri Sesleri olmak üzere ikiye ayrılır.
İnsan Sesleri : İnsan sesleri , Kadın Sesleri ve Erkek sesleri olarak iki guruba ayrılır.
Erkek Sesleri : Tenor (İnce), Bariton (Orta) , Bas (Kalın) olarak üçe ayrılır.
Kadin Sesleri : Soprano (İnce) , Mezzo Soprano (Orta), Alto olarak üçe ayrılır.

SES MERDİVENİ: İnsan kulağı ile duyulması imkanı olan seslerin en kalınından en incesine kadar sıralanış biçimine ses merdiveni denir. Ses Merdiveni üç bölüme ayrılır : Bunlar Kaba Bölge, Orta Bölge ve Tiz Bölgedir.

PORTE (DIZEK): Seslerin nota sekilleri ile, üzerine yazildigi bes yatay paralel çizgiden ve dört araliktan olusan sekle porte veya dizek denir.

PORTE ÜZERINDEKI EK ÇIZGILER: Portenin disina tasan yani birinci çizgiden önce veya besinci çizgiden sonra yazilmasi gereken notalari yazmak için çizilen çizgilerdir.

ARALIK : İki nota arasındaki mesafeye yani ses farkına denir.

SÜRE : Notaların vermiş olduğu zaman bütünlüğüne süre denir. Sesli Süre ve Sessiz Süre olmak üzere iki çeşit süre vardır. Sesli süreler notaların seslendiriliş zamanını, sessiz süreler ise notalar arası bekleme zamanını ifade eder. Sessiz süreler Müzikte ES işareti ile tanımlanır.

TAM SES : İki bitişik notanın veya derecenin gösterdiği aralığa Tam Ses denir. Bu notaların gösterdiği küçük aralıklara da Yarım Ses denir

KOMA : İki tam ses arasındaki dokuz küçük sesin her birine verilen isimdir.

ÖLÇÜ : Bir müzik eserinin eşit süreli bölümlerine Ölçü denir. Ölçü çizgileri porteye dikey olarak konulur. Her ölçüde ölçü rakamı kadar nota süreleri vardır.

EKSİK ÖLÇÜ ( ANAKRUS ) : Bazı eserlerde ilk ölçü çizgisinden önce gelen ölçülere verilen isimdir.

DERECE: Perde anlamına gelen bir terimdir. Seslerin arasındaki farka (ses farkına) derece denir.
Türk Müziğinde perdelerin nota isimlerinin yanı sıra özel isimleri de vardır. Örneğin LA sesi Dügah olarak bilinir, RE sesi Neva , KABA RE ise Yegah olarak adlandırılır.

GÜÇLÜ PERDE: Türk müziğinde makamların dizilerinde dörtlü ve beşlilerin birleştiği ses güçlü perde veya güçlü ses denmektedir.

DİZİ TÜRLERİ: Nota veya derecelerin porte üzerinde diziliş şeklidir. Üç ayrı türü vardır. Bunlar :
A) DİATONİK TÜR
B) ANORMONİK TÜR
C) KROMATİK TÜR ' dür.

POLİFONİK: Çok sesli müziğe verilen isimdir.

AKOR: Birden fazla sesin aynı anda çıkarılmasına denir.

Temel Müzik İşaretleri

Porte (dizek)

Birbirine paralel be ş yatay çizgi ve dört eşit aralıktan olu şan nota yazmak için kullanılan şekle denir..Şekil 1.2


Aynı zamanda porte çizgileri dışına da nota yazılmaktadik Ek çizgi dediğimiz çizgiler kullanılik Enstrüman veya vokalin sesinin ince veya kalınlıkına göre porte çizgisinin altma ve üstüne ek çizgiler eklenir. Şekil .1.3.

Nota ve Değerleri

Dizekteki sesleri ve bu seslerin süre uzunluklarını belirtmeye yarayan işaretlere nota denir. Bütün sesleri tanımlayan yedi nota vardı. Bu notaları şekilleriyle tanınz. Birlik notadan almış dörtlük nota sürelerine kadar notalar vardir. Şekil 1.4.


Do Re Mi Fa Sol La Si Türkçede kullanımı
C D E F G A B İngilizlerin kullanımı
C D E F G A H Almanların kullanımı
Porte (dizek) üzerinde notaların yeri ve nota isimleri; Şekil 1.5’ deki gibidir. Notalar porte çizgisinin s ırayla üzerine ve arasına yazılır


Süresi en uzun olan birlik notadı ve dört vuruştur. Birlik nota her seferinde süresi ve vuruş sayısı ikiye bölünerekten diğer değerleri oluşturur. Bu notalar süre olarak kendi isimlerini alırlar. Örnek;2’lik nota 2 vuruştur, yani tınlama süresi 2 birim kadardı. Sayısal olarak da 2/4 bütünün yarısıdır(Birlik nota).Birlik notadan iki tane ikilik, dört tane dörtlük, sekiz tane sekizlik elde edilir diyebiliriz. Tersten de gidersek sekiz tane sekizlik nota bir tane birliğe denktir. Şekil 1.6

Sesiz (es-susmalar) Notalar

Müzikte sessiz süreler susma ile gösterilir ve i şaretlenir. Türkçede “susma”,”susku” ve “es” gibi benzer kelimelerle de belirtilir. Sesli notalar gibi sessiz notalarda da yedi susma i şareti vardır.

Sessiz (es) notalarda isminden de anlaşıldığı gibi müzik partisinde işaretlerin olduğu yerde ses kesilir(susuturulur). Bu işaretlerin dizek üzerinde gösterimi aşağıdaki gibidir. Şekil: 1.7.

Anahtarlar

Müzikte üç tür anahtar vardır.Bunlar “Sol anahtarı”, ”Fa anahtarı”, “Do anahtarıo” dır.

Sol Anahtarı:

Dizeğin ikinci çizgisinden çizmeye başlan ılır ve beşlan ilan ses “sol” sesidir. Gitar, flüt, bağ lama ve keman notaları bu anahtarda yazılır. Şekil.1.8.

Fa Anahtarı:

Fa anahtarı, alt oktavlardakikalın dizek içine yerleştirebilmek için kullanılıı. Dördüncü çizginin dışında üçüncü çizgiden başlayan “Fa anahtarı” bulunmaktadır. Piyano, basgitar, kontrubas notaları bu anahtarda yazılır.Şekil.1.9.

Do Anahtarı:

Do anahtarı, genelikle orta seslerin yazılışında kullanılıı. Dört çeşit do anahtarı bulunmaktadır. Şu anda bir tanesinin yerini bilmek kafidir ,diğerlerini siz araştınnız. Şekil.1.10.

Süre Uzunluğunda Yardımcı İşaretler

Nokta:

Yanına konduğu notayı yan değeri kadar uzatır. Aşağıda noktalı notaların süre uzunluklan görülmektedir. Şekil. 1.11

Çift Nokta:

Bir nota veya susma işaretinin yanında iki nokta olduğu zaman birinci nokta değerinin yarısı, ikinci nokta ise noktanın süre değerinin yarısı kadar önüne geldiği noktanın süresini aaltır. Şekil. 1.12

Üçleme:

Doğal bölünümlü ikişerli olan bir nota değerinin, geçici olarak üç eşit parçaya bölünmesine üçleme denir. Üçleme notaların altına ya da üstüne üç yaz ılm Şekil .1.13.

Legato (Bağlı):

Notaların birbirine bağlanarak, seslendirilmesine legeto denir. Birinci nota çalınır, iki notaya bağlanın. Telli çalgılarda birinci nota mızrapla, diğer notalar parmakla seslendirilir. Şekil. 1.14 te olduğu gibi.

Durgu (Puandorg)

Üzerlerine geldiği notayı genellikle normal uzunluklar inin iki katı uzatır. Ancak, müziksel nedenlerden dolayı yorumcuya bağlıdıı. İstenilen sürede seslendirilir. Genelde son notanı üzerinde buunur. Şek.1.15.

Tekrar İşareti:

Bir müzik eserinin herhangi bir bölmünde melodi tekrarı için kullanılır. Şek. 1.16.

Dolap:

Tekrar edilen bölümün ikincikez seslendirdişinde “1”yazan ölçüler atlanır ve “2’’ yazan ölçüden çalınır. Şek. 1.17.

Da Capo(D.C):

Da capo,tekrar işaretinin yanında bulunuyorsa en başa dönülür ve eserin sonuna kadar tekrar edilmeden seslendirilir. Şek.1.18.

Senyo:

Tekrar işaretine ikinci kez rastlandığında, aynı işaretin ilk bulunduğu ölçüye dönülür ve bu ölçüden başlayarak “son” anlamına gelen “fine” kelimesinin olduğu yere kadar seslendirilir. Şek.1.19.

İfadelendirme İşaretleri

Staccato:

Notaların sıçratılarak seslendirilmesine denir. Diğer bir anlamda kesik kesik de diyebiliriz. Staccato, notanı altına ya da üstüne bir nokta ile yazılarak gösterilir. Şek. 1.20. 

Çarpma:

Asıl sese gidilmeden öce çok kısa bir süre başka sese çarpıp asıl sese dönmedir. Bu şekilde asıl ses vurgulanmış olur. Şek .1.2

Tril:

Asıl ses ile komşu sesin birbiri ardına oldukça hızlı ve uzunca süren seslendirilmesidir. Şek .1.22

Tremolo:

Bir sesin komşu ses ile değil, komşunun yanındaki ses ile birbiri ardı sıra olabildiğince hızlı seslendirilmesiyle elde edilen bir süslemedir. Şek. 1.23.

Ses Değiştirici (altere) İşaretler

Bu işaretler önüne geldiği notayı inceltir (tiz), kalınlaştım (pes) ya da eski doğal haline getirir. Ses değiştirici işaretleri iki ana grupta toplayabiliriz. Şek.1.24.

Evrensel Müzikte Değiştirici (Altere) İşretler.

Batı müziğinde her ses arasında yarım ton farkı vardır. Dolayaıyla bir sesi yarım ses inceltmek ve yarım ses kalınlaştırmak için notadan önce bu işaretlerden konulur.

Diyez ( # ) :

Önüne konulduğu notayı yarım ses inceltir. Şek.1.25.

Bemol ( b):

Önüne geldiği notayı yarım ses kalılaştırır (pes).Şek.1.26.

Natural (doğal):

Ölçü içerisine arıza almış veya ton olarak arızalı parçalarda kullanıldığında nota eski sesine-tonunagelir. Şek.1.27.

Türk Müziğinde Değiştirici İşaretler

Türk müziğinde notalar arası uzaklık batı müziğine nazaran daha azdı. Batı müziğinde yanm perde dediğimiz ses, türk müziğinde on ikiye kadar bölünmektedirBu bölümlerin her birine “KOMA” adı verilir. En küçük ses aralığı anlamına gelmektedir.Batı müziğinde yarım aralık veya yanm perde bir komadır. Şek.1.28

Yukarda da görüldüğü gibi Türk müziğinde 4 komalık bakiye, 5 komalık küçük münecenneb, 8 komal ık büyük mücenneb, 9 komalık tanini, 12 veya 13-14 komalık artık ikili aralıklıklan (en küçük ses uzaklığı) bulunmaktadır. Bu seslerdeki farklılıkları
duyabilmek için çok müzik dinlemek ve müzik dağarcığına hakim olmak gerekir.Çünkü ses aralıkları çok yakı ve kulağa benzeş gelebilir.İleriki konularda, Türk musikisi makamlarında, daha net olarak bu aralıkları görebiliriz.

ARALIK VE TERİMLER

Müzikte Aralık Kavramı, Çeşitleri ve Diziler
Müzik bir bilim dalı olduğu için yazılan bestelenen her şey belirli kalıplar ve kurallar içersinde yapılmaktadır. Bütünüyle duygu olarak baksak da matematikle iç içe girmiştir. İlk konularda değindiğimiz gibi müzik duyguların dışş vurumuydu ve anlamlı olması için de belirli kurallarla o duyguları anlamlı şekle dönüştürmek gerekir. Bu kalıplardan (dizilerden) başlangıç olarak majör ve minör kalıplarını göreceksiniz.

Müzikte Aralıklar ve Çeşitleri

İki ses arasındaki yükseklik farkına denir. Bir ses dizisindeki notaların (sesler) her biri Roma rakamıyla derecelendirilir. I-II-III-IV-V-VI-VII olarak gösterilir. Aralık, kalın ses ile ince ses aras rndaki derecelerin sayısı ile ölçülür.
Aralıklar ezgisel ve armonik olmak üzere iki ayrılm
İki sesin bir biri ardrna duyulmasına ezgisel, aynı anda duyulmasına ise armonik aralık denir. Şimdi aralıı çeşitlerini inceliyelim.

Küçük İkili:

İki nota arasındaki fark yarım ses aralığındadır. Birbirine bitişik iki sesten oluşur. arada başka ses yoktur. Örnek; mi- fa ,si-do,do-re bemol vb.

Büyük İkili:

İki nota arasında bir tam ses aralığı bulunur.iki yarım aralığın birleşmesinden meydanagelir.Örnek; do-re , la-si vb.

Küçük Üçlü:

Bir tam ve bir yarım aralığın birleşmesinden meydana gelir. Örnek; mi-sol.

Büyük üçlü:

İki tam aralığın birleşmesinden meydana gelir.Örnek: do-mi

Tam Dörtlü:

İki tam ve bir yar im aralığın birleşmesinden meydana gelir.Ömek; do-fa , mi-la.

Eksik Dörtlü:

Bir tam ve iki yarım aralığın birleşmesinmden oluşur. Örnek; re- sol bemol.

Artık Dörtlü:

Üç tam aralığın birleşmesinden meydana gelir.

Müzikte Diziler.

Dizi; Latince merdiven anlam ma gelen “scala” sözcüğünden gelmektedir. Sekiz sesin ardı ardına sıralanmasına dizi denir. Örnek; Do1 den Do2 ye kadar olan seslere “Do”dizisi denir.
Klasik batı müziğinde temel dizi “Diyatonik” dizidir. Şek.2,8’de olduğu gibi. Avrupa’ya özgü bu dizilerin temeli Yunanlıların kulandığı dizilere kadar uzanır(daha eski dönemlerde diyebiliriz. Ör: Frigyen dizisi frigyalılar döneminde kullanılmıştır.) Bunlar;

Doryen

Lidyen:

Frigyen:

Miksoliden:

Majör Dizisi(gamı):

İki tam bir yarım, üç tam bir yarım (TTYTTTY) aralıklardan meydana gelen diziye majör dizi denir. Bir diziyi majör yapan özellik 1.derece ve III.derece aralığının büyük üçlü olmasıdır.Major dizilerde do majör dediğimiz C olarak gösterilir.

Bütün majör gamlar bu formülle elde edilir. Eğer, tam ses olmama durumu varsa bemol ve diyez işareti koyarak iki ses arasındaki uzaklığı bu formüle uyarlarız.

Minör Dizisi (gamı)

Bir majör dizinin VI.derece sesi üzerine oluşturulan yeni dizi minör dizidir.Bir diziyi minör yapan özellik I.derece ve III.derece aras inin küçük üçlü olmasıdır.Örneğin;Do majör’ün altmcı sesine bakarsak yani VI .derecesi La ‘dır.La sesi üzerine kurulan yeni dizi (gam) La minör dizisidir.Uluslararası gösterimi Am dir.

Temel Müzik Terimleri

Müzikte çeşitliliği sağlayan da bu işaretlerdir. Bu işaretleri de iki ana grupba ay ırabiliriz.

Hız (hareket) Terimleri

Haraket, bir müzik eserinin hangi yavaşlıkta veya hangi hızlılıkta çalınacağını belirtir. En yavaş en hızlı birçok hız terimi vardı ı Bu terimlerin çoğu İtalyancadan gelmedir ve müzik parçasının -notasıın-dizeğinin sol üstüne yazılır. Aşağıda görüldüğü üzere ismi ve hızın anlamı verilmiştir.

Nüans (ayırtı) Terimleri

Bir müzik eserinin yorumlanması sırasında, seslere uygulanan kuvvet yada hafiflik derecelerine nüans denir. Bunlar gürlük terimlerini oluşturur. Terimler İtalyancadır. Terimler nota üzerinde kısaltmalar şeklinde kullanılır. Başlıca nüans terimleri aşağıdadır.

Bu terimlerin Nota üzerindeki kullanımı aşağıdaki gibidir .