Aisopos

EZOP olarak da bilinir
Eski Yunan fabllarını derlediğine inanılan, ama gerçekte yaşamadığı hemen hemen kesin olan yazara geleneksel olarak verilen ad.

Geçmişte, Aisopos’un gerçekten yaşadığını kanıtlamaya yönelik çeşitli savlar öne sürülmüştür. İÖ. 5. yüzyılda Herodotos, Aisopos’un İÖ 6. yüzyılda yaşamış bir köle olduğunu söylerken, İS 1. yüzyılda da Plutarkhos, İÖ 6. yüzyılda Lidya kralı Kroisos’un danışmanı olduğunu ileri sürmüştür. Bir görüşe göre Trakyalı, daha sonraki bir görüşe göre ise Frigyalıdır. İS. 1. yüzyılda Mısır’da kaleme alınmış bir yaşamöyküsü, Aisopos’un Samos (Sisam) Adasında bir köle olduğunu, serbest bırakıldıktan sonra Babil’e giderek Kral Lykurgos’un sarayına kâhin olarak girdiğini ve Delphoi’de öldüğünü belirtir.

Aisopos büyük olasılıkla, hayvanlar çevresinde gelişen fablları bir yazara dayandırmak kaygısıyla uydurulmuş bir addır. “Aisopos masalı” deyişi zamanla “fabl”la eşanlamlı olmuştur. Fabllar anlatılan öyküden çok, bundan çıkartılan ders açısından önemlidir.

Aisopos’a yakıştırılan ilk fabl derlemesi İÖ 4. yüzyılda Phaleron’lu Demetrios tarafından ortaya çıkarılmış, ama İS 9. yüzyıldan sonra kaybolmuştur. Aisopos’a dayandırılan bir başka derleme İS 1. yüzyılda Roma’da Phaedrus tarafından gerçekleştirilmiştir.
Fablların yazıya geçirilmesi, anlatıcıların öyküleri el altında bulundurarak rahatça kullanma isteğine bağlanabilir.
Phaedrus öncesinde Aisopos öyküleri birer edebiyat ürünü olarak değerlendirilmezdi. Phaedrus’un öyküleri ele alışı, sonraki yazarların bu öyküleri kullanma biçimini, özellikle de 17. yüzyıl Fransız şair ve fabl yazan La Fontaine’i önemli ölçüde etkilemiştir.

Aisopos’un yapıtlan Türkçede çeşitli başlıklar altında yayımlanmıştır. Bunlar arasında Nurullah Ataç’ın Masallar (1945, 1949, 1974) ve Tarık Dursun K.’nın (Ezop Masalları, 1982, 1984) çevirileri de vardır.