Gaz Türbinleri

Pistonlu motorlarda bir aşağı bir yukarı hare­ket eden pistonların sürekli olarak hareket yönünü değiştirmesi titreşime neden olur. Türbinlerdeyse, hareketli parça olan rotor yalnızca bir yönde döner, hareket düzgündür ve titreşime yol açmaz. Gaz türbinleri benzin ve dizel motorlarından daha basit yapılıdır; aynı güçteki başka türden içten yanmalı mo­torlara göre daha küçük ve hafiftir.

Bir gaz türbininin üç ana parçası vardır: Kompresör, yanma odası ve türbin. Kompre­sör önde, hava girişinden hemen sonra yer alır. Birkaç sıra halinde düzenlenmiş kanatla­rı olan bir vantilatörü vardır. Bu vantilatör dışardan havayı emip sıkıştırır. Sıkışarak ısı­nan hava yanma odalarından birine alınır. Yanma odasına gazyağı gibi bir sıvı yakıt püskürtülür; burada yanan yakıt havayı ısıta­rak genleştirir. Hızla yanma odasından çıkan sıcak gazlar türbinin kanatları üzerinden ge­çerken onu bir yeldeğirmeni gibi döndürür. Türbin mili kompresör miliyle bağlantılıdır. Türbinden çıkan sıcak gazlar, mili uçağın pervanesine bağlı ikinci bir türbini döndür­mek için de kullanılabilir. Bu tip bir gaz türbinine, pervane türbini anlamında türbo-prop denir. Öbür gaz türbinlerinde, türbin yalnızca kompresörü çalıştırır ve türbinden çıkan sıcak gazlar bir memeden geçerek güçlü bir "itme" oluşturacak biçimde hızla dışarı püskürür. Arkaya doğru püsküren gazlar uçağı ileri doğru iter. Bu tür türbinlere türbojet adı verilir. Gaz türbinleri gemilerde, kara ve demiryolu taşıt­larında da kullanılmaktadır, ama en çok uçaklarda kullanılır. Buna karşılık, otomobil ve motosikletlerde kullanılabilecek kadar küçük boyutlarda yapılmaya elverişli değil­dir.

Gaz türbini öbür içten yanmalı motorlar­dan çok sonra ortaya çıkmıştır; çünkü türbin­lerin dönen parçalarının ve özellikle türbin kanatlarının yapımı için gerekli olan güçlü ve yüksek ısıya dayanıklı malzemelerin buluna­bilmesi kolay olmamıştır.