TRABZON RUM İMPARATORLUĞU
latinler'in İstanbul'u ele geçirmeleri üzerine Doğu Karadeniz bölgesinde Komnenos sülalesince kurulan devlet (1204 -1461).
Dördüncü haçlı seferi sırasında (1202 -1204) İstanbul'u işgal eden Latinler, burada Latin imparatorluğu'nu kurdular. Bunun üzerine yakınlarıyla birlikte İstanbul'dan kaçan bizans imparatorluk ailesinden Aleksios Komnenos, Ereğli'den Batum'a kadar uzanan kıyı şeridini ele geçirmeyi başararak Trabzon Rum imparatorluğu'nu kurdu ve başkent seçtiği Trabzon'da Aleksios Komnenos I unvanıyla tahta çıktı (1204).
Bu imparatorluğu kendi kurduğu devlete rakip olarak gören İznik rum imparatoru Theodoros Laska- ris I, Anadolu Selçukları'yla anlaşıp Aleksios Te karşı savaşıma girişti. Amasra ve Ereğli'yi alan Selçuklular, Trabzon'u kuşattılar; Sinop'u savunmaya çalışan Aleksios, kentle birlikte Anadolu Selçuklu hükümdarı izzettin Keykâvus Tin eline geçti (1214). Selçuklular'a her yıl belirli miktarda haraç vermek ve imparatorluğunun sınırlarını Yeşilırmak ile Terme çayı arasında kalacak biçimde daraltmak koşuluyla tutsaklıktan kurtularak özgürlüğüne kavuştu. Ancak, Trabzon Rum lmparatorluğu'nun Selçuklular'a bağlılığı Kösedağ savaşı'na (1243) kadar sürdü.
Anadolu, Moğollar'ın yönetimi altına girince, imparatorluğu bu kez de İlhanlIlar haraca bağladılar. Anadolu' da İlhanlI etkisinin gücünü yitirmesi sonucu imparatorluk türkmen beyliklerinin sak dırılarına uğradı, ioannes II döneminde (1280 -1285) Giresun, Ordu ve Ünye yöreleri Türkmenler’in eline geçti. Kız kardeşi Maria'yı akkoyunlu beyi Kara Yülük Osman'la evlendiren Aleksios III (1349-1390), böylece en güçlü türkmen beyliklerinden biri olan Akkoyunlular'la akrabalık kurarak sınırlarını güven altına aldı. Ancak bu kez de OsmanlIlar Trabzon sınırına kadar ilerlediler.
Murat II döneminde (1421-1451) Trabzon Rum imparatorluğu Osmanlılar'a yıllık vergi vermeyi kabul etti, imparator İoannes IV, güzelliğiyle ünlü kızı Katerina'yı akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’la evlendirip onun korumasına girerek osmanlı egemenliğine karşı önlem aldı (1456). Onun ölümü üzerine (1458) yerine geçen yeğeni ve son Trabzon rum imparatoru David Komnenos, eniştesi Uzun Hasan'a güvenerek Osmanlı devletine ödediği yıllık vergiyi kestiği gibi, daha önce verilenleri de elçiler aracılığıyla geri istedi; ardından da bizans tahtında hak iddia edip Papalık ve öteki avrupa devletleriyle Osmanlılar'a karşı bir ittifak oluşturmaya çalıştı (1459). Bunun üzerine Trabzon seferine çıkan Fatih Sultan Mehmet, imparatorun kapandığı Trabzon kalesini karadan ve denizden kuşattı. Uzun Hasan'ın tarafsız kaldığını gören ve hiçbir yerden yardım alamayacağını anlayan David Komnenos, sonunda Türkler’e teslim oldu ve böylece 257 yıllık Trabzon Rum imparatorluğu ortadan kalkarak osmanlı topraklarına katıldı (1461).
ltabaon vt havalisi ademi merkeziyet cemiyeti, türk siyasal derneği. Ulusal Kurtuluş savaşı’na karşı İstanbul'da kuruldu (1919). ittihat ve Terakki cemiyeti'ne karşı çıkmak, Trabzon ve yöresinde bağımsızlık sağlamak amacını taşıyan derneğin kurucuları şunlardı: Şatırzade Haşan Hicabi (başkan), Muhsinpaşazade Ethem, Dervişkaptanzade Necati, Süleyman Sudi, Esat, Kâmil, Mehmet, Besim ve Şükrü beyler. Bir gelişme gösteremeyen dernek, Hürriyet ve itilaf fırkası'na katılarak kendisini feshetti (26 eylül 1919).
