KADİR

-dri a. (ar. kudretten kadr).
1. Değer, kıymet.
2. Gökbil. Bir yıldızın parlaklık bakımından bulunduğu basamak.
3. Esk. Onur, şeref, haysiyet.
4. Esk. Rütbe, aşama.
5. Kadir gecesi ya da Leylei kadir - KADİR GECESİ. ll Kadir gecesi doğmuş - ANASl KADİR GECESİ DOĞURMUŞ. ll (Bir kimsenin, bir şeyin) kadrini bilmek, bir kimsenin yaptıklarını takdir etmek, ona değer vermek: O kadar çalıştım, ama kadrimi bilmediler; bir şeyin değerini anlamak: Bu işin kadrini bil, iyi çalış.

—Esk. Kadr-aşina, kadr-dan, değerbilir. ll Kadr-bahş, değer veren. ll Kadr-şinas -KADİRŞİNAS. ll Kadr û kıymet, itibar ve değer: "Beni tedriç ile kem tutmanız yakut olan taşdan / Boyandıkça ciğer kaniyle kadr û kıymetim artar" (Fuzuli, XVI. yy.).

—Esk. gökbil. Kadr-i evvel, parlaklık derecesi 1 olan yıldız için kulanılır. ll Kadr-i sani, parlaklık derecesi 2 olan yıldız için kullanılır.

—isi. huk. Kadr-i maruf, ortalama, geleneklere göre kâfi ve yeter bir miktar. (Örneğin koca, karısına kadri maruf bir nafaka veriyor dendiğinde, gelirine uygun, yeterli miktarda bir nafaka ödediği anlaşılır.)

—Kur. tar. Kadir alayı, Kadir gecesi padişahın saraydan çıkıp, namaz kılmak için camiye gitmesi sırasında oluşturulan alayın adı. (Tarih-i Atâ’da verilen bilgilere göre Kadir gecesi, sarayda iftar eden padişah, nöbetçilerin ve saray görevlilerinin eşliğinde Ayasofya camisi'ne yürüyerek gider, namazını kıldıktan sonra, yine aynı şekilde saraya dönerdi. Bu gidiş ve gelişte alayın önünde 40 fener yer aldıktan başka, padişahın geçeceği yollar da meşalelerle aydınlatırdı.)