Erivan

Ermenice YEREVAN, Ermenistan'ın başkenti.

Türkiye sınırından 23 km uzakta, Razdan Irmağı kıyısında yer alır. Tarihte adından ilk kez İS 607’de söz edilmesine karşın yöredeki arkeolojik kazılarda İÖ 6000-3000 arasından kalma bir yerleşme ile İÖ 783’ten kalma Yerbuni Kalesi’nin kalıntıları ortaya çıkarılmıştır.

Önemli bir ticaret merkezi olarak gelişen kent, uzun yıllar çeşitli kuşatma ve saldırılara sahne oldu. Değişik dönemlerde Roma (bu dönemden kalma bir kale yıkıntısı vardır), Part, Arap, Moğol, Pers, Gürcü ve Rus egemenliği altında kaldı. 1582’de OsmanlIların, 1604’te Safevilerin ve 1827'de Rusların eline geçti. 1920’de de Ermenistan Cumhuriyeti’nin başkenti oldu.

Razdan Irmağının derin çukurundan dağ eteklerine doğru yükselen modern Erivan, doğal güzelliklerle çevrili bir kenttir. Güneyinde Türkiye’deki Ağrı Dağı, kuzeyinde de sönmüş yanardağlar olan Aragats ve Ajdaak bulunur. Boydan boya ağaçlarla kaplı caddelerin iki yanında uzanan modern binalar geleneksel Ermeni mimarisinde yapılmıştır.

Bu binalarda çeşitli renklerdeki yöresel taşlar kullanılmıştır. Erivan, 1920’de kurulan üniversitesi ve öteki yükseköğretim kurumlarıyla büyük bir kültür merkezidir. Araştırma kurulularının en önemlisi olan Ermenistan Bilimler Akademisi, 1943’te kurulmuştur. Matenadaran arşivlerinde, aralarında 887 tarihli Lazarus İncili de olmak üzere Ermenice el yazması yapıtlar içeren zengin bir koleksiyon vardır. Kentte çok sayıda tiyatro ve müze de bulunmaktadır.

1914’te 30 bini bulmayan nüfusun hızla artmasında, Razdan Irmağı üzerinde inşa edilen hidroelektrik santrallar ve gelişen sanayi önemli rol oynamıştır. Santrallardan biri de Erivan’dadır. Kentteki kimya sanayisi asetilen, plastik, sentetik kauçuk ve oto lastiği gibi ürünlere dayanır. Öteki önemli sanayiler alüminyum ergitmeciliği ile otomobil, türbin, elektrik makineleri, kompresör, kablo ve takım tezgâhları imalatıdır. Nüfus (1989) 1.199.000.