BİLEŞİK

sıt. ve a. BASİT’e karşıt olarak, iki ya da daha çok öğeden oluşan; birleştirilerek elde edilmiş şey: Bileşik cisimler. Sıvı bileşikler. Kimyasal bir bileşik. [Esk. eşanl. MÜREKKEP.)

—Bot. Bir organ sözkonusu olduğunda, her biri başlı başına bir bütün sayılabilen birçok benzer parçanın birleşmesinden oluşan.

• Bileşik çiçek, bileşikgiller denen bitkilerdeki gibi kömeç biçiminde olan çiçeklik (papatya, enginar, vb.).
• Bileşik çiçeklik, birçok basit çiçekliğin birleşmesinden oluşan çiçeklik (örneğin, bileşik şemsiye, bileşik başak).
• Bileşik yaprak, yaprakçıklardan oluşan yaprak (atkestanesi, akçaağaç).
• Bileşik yumurtalık, birbirine kaynamış birçok meyveyapraktan oluşan yumurtalık (bitkilerde genel durum budur).

—Çekird. fiz. Bileşik çekirdek, kimi koşullarda, çarpışan iki atom çekirdeğinin kaynaşmasından kaynaklanan geçici nükleer hal. (Bu hal, büyük bir iç uyarma enerjisine yol açar, bu enerji daha sonra nötronların ve diğer parçacıkların yayımı ile dağılır.)

—Dilbil. Bileşik cümle - KARMAŞIK CÜMLE.

• Bileşik fiil, iki fiilin bileşmesiyle ya da ad soylu bir sözcükle bir yardımcı fiilden oluşan sözcük, sözcük öbeği. (Bk. ansikl. böl.)
• Bileşik sözcük, iki ya da daha çok sözcüksel biçimbirimi kapsayan ve anlamlı bir birim oluşturan sözcük. (Bk. ansikl. böl).
• Bileşik zaman, yalın kipleri gösteren eklerden sonra -di (idi), -miş (imiş), -se (-ise) eklerinden birinin getirilmesiyle oluşturulan zaman.

—Elektron, iki ya da daha çok elementin bileşmesinden doğan ve bir yarıiletken gereç oluşturan kristal madde. (METALLER- ARASİ BİLEŞİK de denir.) [Bk. ansikl. böl.]

—Elektrotekn. Bileşik uyarma, KARMA" UYARMA'nın eşanlamlısı.

—Fizs. kim. İki ya da daha çok elementin bileşmesinden oluşan kimyasal madde. ll Bileşik cisim, BİLEŞİK'in eşanlamlısı.

—Fizs. mekan. Bileşik sarkaç, noktasal olmayan katı bir cisimden oluşmuş sarkaç.

— Geom. Bileşik düzgün çokyüzlü, merkezi aynı olan iki ya da daha çok katı cismin devşirimi.

—Havc.

• Bileşik motor, egzos gazlarındaki enerjinin bir bölümünü, türbin kanatlarında geri kazanan klasik pistonlu motor. (Bu tür motor artık kullanılmamaktadır.)
• Bileşik uçak, biri diğerini taşıyan ve birbirine bükülmez biçimde bağlanan iki uçağın oluşturduğu bütün.

—Isıbil. Bileşik makine, biri yüksek basınç, biri alçak basınç kademesi olmak üzere, iki silindir kademesinde buharın art arda genleşmesini sağlayan buhar makinesi. (Bk. ansikl. böl.) [Eşanl. KADEMELİ MAKİNE]

—ikt. Bileşik faiz, belli aralıklarla sermayeye eklenerek, sermayeyle birlikte gelir sağlayan faiz.

—Müz. Bileşik makam — MAKAM. ll Bileşik ölçü, zamanları 3'e bölünebilen ölçü. (Eşanl. ÜÇLÜ ÖLÇÜ.)