ROUSSEAU, Jean-Jacques (1712 Cenevre-1778 Ermenonville/Paris)
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Fransız yazar. Doğumundan hemen sonra annesi öldü. On yaşındayken babası, onu amcasının gözetiminde bırakarak başka bir kente gitti. Çeşitli işlere girip çıktıysa da, hiçbirinde dikiş tutturamadı. Bir oymacı ustasının yanında çıraklık yaparken işinden ve Cenevre'den ayrıldı (1728). Genç Protestanları Katolikliğe döndürmek için uğraşan Madame de Warens adlı kadının yanında birkaç gün kaldıktan sonra yürüyerek İtalya'ya gitti. Torino'da Katolik Kilisesi'ne alındı. Bir süre Torino soylularının evlerinde uşaklık yaptıktan sonra yeniden Warens'in yanına sığında (1729). Bir kilisenin müzik okulunda nota yazmayı ve kopya etmeyi öğrendi. Yeniden yollara düştü, yaya olarak İsviçre ve Fransa'yı gezdi. İki yıl sonra Warens'in yanına dönerek müzik öğretmenliği yapmaya başladı ve kendi kendini yetiştirdi. 1742'de yerleştiği Paris'te ünlü kimselerle tanıştı. Yirmi beş yıl beraber yaşadıktan sonra evleneceği çamaşırcı kız Thérèse Levasseur ile karşılaştı. Bu arada doğan beş çocuğunu kimsesiz çocuklar yuvasına verdi. Soylu bir ailenin yanında sekreter oldu (1746). Dijon Akademisi'nin ödüllendirdiği "Discours sur les Sciences et les Arts" (Bilimler ve Sanatlar Üzerine Söylev, 1750) adlı teziyle bir anda üne kavuştu. Sekreterlik görevinden ayrıldı ve geçimini nota kopya ederek kazanmaya başladı. "Julie ou la Nouvelle Héloise" (Julie ya da Yeni Héloise) adlı romanı büyük yankı uyandırdı (1761).
Paris ve Amsterdam'da yayımlanan romanı "Emile", Paris parlamentosunun kararıyla toplatıldı ve yakıldı (1762), Rousseau da tutuklanmamak için İsviçre'ye kaçtı. İngiliz filozofu David Hume'un çağrısını kabul ederek İngiltere'ye gitti (1766), ama onunla geçinemedi ve Thérèse ile birlikte Fransa'ya döndü (1767). Ondan sonraki birkaç yılı çoğu kez takma bir ad altında Güney Fransa'da geçirdiler. 1770'te Paris'e dönmesine göz yumulan Rousseau, yaşamını yeniden nota kopya ederek kazanmaya başladı. Girardin markisinin çağrısı üzerine onun Ermenonville'deki şatosuna gitti. Altı hafta sonra bir inme sonucu öldü. Fransız Devrimi'nden sonra tabutu Paris'teki ünlüler mezarlığı Panthéon'a taşındı. Rousseau, Voltaire'in yanı sıra 18. yüzyılın en önemli Fransız yazar ve filozofudur. Düşünceleriyle Fransız Devrimi'ne ışık tutmuş bir yazardır. Tüm yapıtları aynı temel düşünceden kaynaklanır: Doğa, insanı iyi yaratmıştır, insanı kötülüğe iten toplumdur. Bu yüzden toplumun bozduğu doğal insanı yeniden yaratmak gerekir. "Du Contrat Social" (Toplum Sözleşmesi, 1762) adlı incelemesinde Rousseau, bu görüşlerini toplumsal ve siyasî alana şöyle yansıtır: İnsanların doğal özgürlüğünü ve eşitliğini yadsıdığı için her türlü zorbalık yönetimine karşı çıkılmalıdır. Egemenlik, genel isteğe uygun olarak ve herkesi bağlayan bir sözleşme temelinde halkın olmalıdır. Yurttaşların özgürlük ve eşitliğini güvence altına almak için en uygun hükümet biçimi demokrasidir. "Emile" adlı romanında Rousseau, öğretisini eğitime uygular: Doğal insan, içgüdüleriyle doğru olarak yönlendirilir; dolayısıyla çocuk hiçbir baskıya kulak asmamalı, zihinsel ve fiziksel yeteneklerini özgürce geliştirmelidir. "Julie ou la Nouvelle Héloise" adlı büyük romanında ise yazar, insanlararası ilişkilerde yalın ve dolaysız duyguları savunarak, insanın doğal saflığına yeniden kavuşacağı bir ideal dünya taslağı çizer. Rousseau'yu kendi yaşamını anlattığı "Confessions" (İtiraflar, 1782-1789), olgulardan çok yazarının karmaşık doğasını ve ruh dünyasını yansıtması bakımından ilginçtir.
