Ruhi
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Ruhi, divan şairidir. Asıl adı Osman'dır. Bağdat Valisi Osman Paşa'nın yakınlarından Rumelili Mehmet adlı birinin oğlu olduğu söylenen şairin yaşamı üzerine fazla bilgi yoktur. Çok yeri dolaştıktan sonra İstanbul'a da geldiği, daha sonra yerleştiği Şam'da öldüğü bilinmektedir. Kendisinden sonra gelen Sami, Raşit, Sümbülzade Vehbi gibi 17.-18. yüzyıl şairlerinden sonra Muallim Naci ve Ziya Paşa gibi tanzimat dönemi şairlerini de etkileyen Ruhi'nin bilgece edası, toplumdaki dengesizlikler, eşitsizlikler, haksızlıklar karşısındaki başkaldırı havası, çoşkun ve içten söyleyiş özelliklerini birleştiren "Terkib-i Bent"iyle öteki divan şairlerinden ayrı bir yeri olduğu kabul edilmiştir. "Dünya talebiyle kimisi halkın emekte/Kimi oturup zevk ile dünyayı yemekte" biçiminde yergilerin bulunduğu "Terkib-i Bent", kimi mısralarıyla çağının beğeni koşullarını aşan başkaldırı sertliğiyle Tanzimat şiirinde görülen toplumsallık girişimlerine esin kaynağı olmuştur. Özellikle Ziya Paşa, nazire olarak yazdığı "Terkib-i Bent"inin son dizelerinde onu "şiir alanında eşsiz bir şair" biçiminde niteler, "Harâbat" önsözünde de saygıyla anar. Edebiyatımızda Bağdatlı Ruhi olarak tanınan şairin bine yakın gazelini toplayan "Divan"ı basılmıştır (1870).
